Ο ενεργειακός τομέας της Βόρειας Μακεδονίας εισέρχεται σε μια σημαντική φάση μεταρρύθμισης με την υιοθέτηση ενός νέου ενεργειακού νόμου που δίνει προτεραιότητα στην εκτεταμένη ψηφιοποίηση, την καλύτερη προστασία των καταναλωτών και τις προπαρασκευαστικές ενέργειες για μια πιο φιλόδοξη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όπως δήλωσαν η υπουργός Ενέργειας της χώρας Σάνια Μποζίνοφσκα και οι επικεφαλής των εταιρειών ηλεκτρισμού MEPSO, ESM και EVN, οι μεταρρυθμίσεις δεν αφορούν μόνο τεχνικές αναβαθμίσεις αλλά έχουν και κοινωνική διάσταση, εστιάζοντας στη διαφάνεια, την αποδοτικότητα και τη δικαιοσύνη στον τομέα της ενέργειας.
Στην καρδιά του νέου νόμου βρίσκεται η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, οι οποίοι επιτρέπουν την απομακρυσμένη ανάγνωση και την παρακολούθηση της κατανάλωσης σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο, το 80% των μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας θα πρέπει να έχει αντικατασταθεί μέχρι το 2031, με πλήρη αντικατάσταση έως το 2035.
Η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει, με 200.000 έξυπνους μετρητές να έχουν εγκατασταθεί και έναν διαγωνισμό να βρίσκεται σε εξέλιξη για άλλες 150.000 συσκευές, σύμφωνα με τον διευθυντή της κρατικής εταιρείας ηλεκτρικής διανομής, Σάσο Σαλτίροφσκι. Οι πρώτοι μετρητές που πληρούν τα νέα πρότυπα αναμένονται σε περίπου δύο χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια των διαδικασιών προμήθειας και εγκατάστασης.
«Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε 900.000 μετρητές από τη μια μέρα στην άλλη. Αλλά θα ξεκινήσουμε με όσους εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Ο σχεδιασμός και οι προμήθειες απαιτούν τουλάχιστον έναν χρόνο. Έχουμε ένα πλαίσιο έργου και ακολουθούμε τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές», δήλωσε ο Σαλτίροφσκι σε τοπικά μέσα.
Οι νέες συσκευές θα επιτρέπουν επίσης τη χρήση εφαρμογών που δίνουν στους χρήστες τη δυνατότητα να παρακολουθούν την κατανάλωση και παραγωγή ρεύματος — ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους έχουν φωτοβολταϊκά ή συσκευές υψηλής κατανάλωσης όπως κλιματιστικά.
Για πρώτη φορά, ο νόμος ορίζει την έννοια της ενεργειακής φτώχειας και εισάγει μη-φορολογικά μέτρα προστασίας, όπως απαγόρευση διακοπής ηλεκτροδότησης τον χειμώνα για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Επιπλέον, οι πολίτες θα μπορούν να σχηματίζουν ενεργειακές κοινότητες για την από κοινού εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε πολυκατοικίες. Όλες οι νέες ενεργειακές εγκαταστάσεις θα πρέπει να διαθέτουν αποθηκευτική ικανότητα τουλάχιστον 20% της παραγόμενης ενέργειας.
Οι καταναλωτές θα αποκτήσουν επίσης το δικαίωμα να αλλάζουν πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας εντός 48 ωρών, ενώ θα εισαχθεί και η καθημερινή διαπραγμάτευση ηλεκτρικής ενέργειας στο πλαίσιο της φιλελευθεροποίησης της αγοράς.
«Με αυτές τις αλλαγές, ευθυγραμμιζόμαστε με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθετούμε τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές», τόνισε η Μποζίνοφσκα.
Οι μεταρρυθμίσεις στοχεύουν στη σημαντική μείωση των τεχνικών και εμπορικών απωλειών στο σύστημα. Αυτήν τη στιγμή, οι απώλειες ανέρχονται στο 14%, με στόχο να πέσουν κάτω από το 10% έως το 2033, σύμφωνα με το κύριο σχέδιο της ESM. Στα Σκόπια οι απώλειες φτάνουν το 18,1%, ενώ στην πόλη Στιπ το 14,6%. Στρατηγικά μέτρα περιλαμβάνουν τη μετακίνηση μετρητών εκτός κτιρίων όπου είναι δυνατόν και τη βελτίωση της συνεργασίας με τις αρχές για την καταπολέμηση της κλοπής ηλεκτρικής ενέργειας.
Μια σημαντική καινοτομία είναι ο βελτιωμένος συγχρονισμός σε πραγματικό χρόνο μεταξύ των συστημάτων των MEPSO και EVN. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές δεν θα ταλαιπωρούνται πλέον μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών για την υποβολή παραπόνων ή διόρθωση λογαριασμών.
«Οι κύκλοι τιμολόγησης μειώνονται από τις 60 στις 25 ημέρες. Παλαιότερα είχαμε ανισορροπίες 500-600 μεγαβατώρες – τώρα είναι μόλις 10-20. Αυτή ήταν μία από τις σημαντικότερες επικρίσεις της ΕΕ προς τη Βόρεια Μακεδονία – και τώρα συμμορφωνόμαστε με τα πρότυπα», ανέφερε ο αναπληρωτής διευθυντής της MEPSO, Αλεξάνταρ Παούνοφσκι.
