Ο επικεφαλής αξιωματούχος του ΟΗΕ για την πυρηνική ενέργεια προειδοποίησε ότι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης που βρίσκεται στην Ουκρανία "είναι εντελώς εκτός ελέγχου" και έκανε επείγουσα έκκληση προς τη Ρωσία και την Ουκρανία να επιτρέψουν άμεσα στους ειδικούς να επισκεφθούν το εκτεταμένο συγκρότημα για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση ώστε να αποφευχθεί ένα πυρηνικό ατύχημα, όπως μεταδίδει το Associated Press.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε σε συνέντευξή του την Τρίτη στο Associated Press ότι η κατάσταση γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη κάθε μέρα στο εργοστάσιο Zaporizhzhia στη νοτιοανατολική πόλη Enerhodar, την οποία τα ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν στις αρχές Μαρτίου, λίγο μετά την εισβολή τους στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
"Κάθε αρχή της πυρηνικής ασφάλειας έχει παραβιαστεί" στο εργοστάσιο, τονίζει. "Αυτό που διακυβεύεται είναι εξαιρετικά σοβαρό, υπερβολικά δύσκολο και επικίνδυνο".
Ο Γκρόσι ανέφερε πολλές παραβιάσεις της ασφάλειας του εργοστασίου, προσθέτοντας ότι βρίσκεται "σε ένα μέρος όπου πολεμικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη", κοντά σε εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία.
Δεν υπάρχει σεβασμός για την ακεραιότητα του εργοστασίου, πρόσθεσε, σημειώνοντας τους βομβαρδισμούς στην αρχή του πολέμου όταν το συγκρότημα καταλήφθηκε και τις συνεχείς αλληλοκατηγορίες από Ουκρανία και Ρωσία για επιθέσεις στη Ζαπορίζια.
Υπάρχει "μια παράδοξη κατάσταση" στην οποία το εργοστάσιο ελέγχεται από τη Ρωσία, αλλά το ουκρανικό προσωπικό συνεχίζει να εκτελεί τις πυρηνικές του επιχειρήσεις, οδηγώντας σε αναπόφευκτες στιγμές τριβής και βίας, είπε. Ενώ η ΔΟΑΕ έχει κάποιες επαφές με το προσωπικό, αυτές είναι "ελαττωματικές" και "αποσπασματικές", είπε.
Ο Γκρόσι υπογράμμισε επίσης ότι η αλυσίδα εφοδιασμού σε εξοπλισμό και ανταλλακτικά έχει διακοπεί, "άρα δεν είμαστε σίγουροι ότι το εργοστάσιο λαμβάνει όλα όσα χρειάζεται". Ο ΔΟΑΕ πρέπει επίσης να πραγματοποιήσει πολύ σημαντικές επιθεωρήσεις για να διασφαλίσει ότι το πυρηνικό υλικό προστατεύεται, ανέφερε, τονίζοντας ότι "υπάρχει πολύ πυρηνικό υλικό εκεί που πρέπει να επιθεωρηθεί".
"Όταν τα συνδυάζεις όλα αυτά, έχεις έναν κατάλογο με πράγματα που δεν πρέπει ποτέ να συμβαίνουν σε καμία πυρηνική εγκατάσταση", είπε ο Γκρόσι. "Και αυτός είναι ο λόγος που επιμένω από την πρώτη μέρα ότι πρέπει να είμαστε σε θέση να πάμε εκεί για να πραγματοποιήσουμε αυτήν την αξιολόγηση ασφάλειας, να κάνουμε τις επισκευές και να βοηθήσουμε όπως κάναμε ήδη στο Τσερνόμπιλ".
Η κατάληψη του συγκροτήματος της Zaporizhzhia από τη Ρωσία ανανέωσε τους φόβους ότι ο μεγαλύτερος από τους 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας θα μπορούσε να καταστραφεί, προκαλώντας μια παγκόσμια καταστροφή, όπως το ατύχημα του Τσερνομπίλ το 1986, που συνέβη περίπου 110 χιλιόμετρα (65 μίλια) βόρεια της πρωτεύουσας Κίεβο.
Οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την μολυσμένη τοποθεσία του Τσερνομπίλ αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά παρέδωσαν τον έλεγχο στους Ουκρανούς στα τέλη Μαρτίου. Ο Γκρόσι επισκέφτηκε το Τσέρνομπιλ στις 27 Απριλίου και έγραψε στο Twitter ότι το επίπεδο ασφάλειας ήταν "σαν ένα 'κόκκινο φως' που αναβοσβήνει". Ωστόσο, όπως ανέφερε σήμερα, ο ΔΟΑΕ πραγματοποίησε "μια αποστολή βοήθειας" στο Τσερνόμπιλ εκείνη την εποχή που ήταν "πολύ, πολύ επιτυχημένη μέχρι στιγμής".
Ο ΔΟΑΕ πρέπει να πάει στη Ζαπορίζια, όπως έκανε και στο Τσερνόμπιλ, για να εξακριβώσει τα γεγονότα του τι συμβαίνει στην πραγματικότητα εκεί, να πραγματοποιήσει επισκευές και επιθεωρήσεις και "να αποτρέψει ένα πυρηνικό ατύχημα", υπογράμμισε ο Γκρόσι.
Ο επικεφαλής του ΔΟΑΕ ανέφερε ότι αυτός και η ομάδα του χρειάζονται προστασία για να φτάσουν στο εργοστάσιο και την επείγουσα συνεργασία Ρωσίας και Ουκρανίας.
Κάθε πλευρά θέλει αυτή η διεθνής αποστολή να μεταβεί από διαφορετικές τοποθεσίες, κάτι που είναι κατανοητό υπό το φως της εδαφικής ακεραιότητας και των πολιτικών εκτιμήσεων, είπε, αλλά υπάρχει κάτι πιο επείγον και αυτό είναι να πάει η ομάδα του ΔΟΑΕ στη Ζαπορίζια.
"Ο ΔΟΑΕ, με την παρουσία του εκεί, θα είναι αποτρεπτικός σε οποιαδήποτε πράξη βίας εναντίον αυτού του πυρηνικού σταθμού", είπε ο Γκρόσι. "Επομένως, παρακαλώ ως διεθνής δημόσιος υπάλληλος, ως επικεφαλής ενός διεθνούς οργανισμού, παρακαλώ και τις δύο πλευρές να αφήσουν αυτή την αποστολή να προχωρήσει".
