Ετοιμότητα πριν το κρίσιμο δίλημμα εμφανίζεται τα τελευταία 24ωρα στο θέμα της κατασκευής του αγωγού Eastmed. Όπως ανέφεραν δύο εκ των κορυφαίων στελεχών της ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων στην ημερίδα της C&M Engineering που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 20 Ιουνίου οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες του έργου συνεχίζονται από την εταιρία.
Μάλιστα όπως ανέφεραν ο κ. Μιχάλης Φώλας, Τεχνικό Διευθυντής στη ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων και η Βασιλικής Σταματοπούλου, Διευθύντρια Εταιρικής Ανάπτυξης και Στρατηγικής της εταιρείας, ως το τέλος του έτους θα είναι σε θέση να ξεκινήσει το market test για τον αγωγό EastMed.
Προφανώς σε αυτό το σημείο, δηλαδή στο τέλος του έτους θα πρέπει όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές να καταλήξουν στην επενδυτική απόφαση, με τις πρώτες ενδείξεις να μην είναι εξαιρετικά ευοίωνες.
Ήδη η συμφωνία Ισραήλ - Κύπρος, για την κατασκευή αγωγού μεταξύ των δύο χωρών, μπορεί επί της ουσίας να αποτελεί μέρος του έργου, ωστόσο σε κανέναν σημείο των ανακοινώσεων δεν αναφέρθηκε ως η έναρξη του Eastmed. Αντίθετα τονίστηκε το αυτοτελές του πράγματος, ένας αγωγός μεταξύ δύο χωρών, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα υφιστάμεσα κοιτάσματα του Ισραήλ και τα μελλοντικά της Κύπρου. Πέραν τούτου ουδέν.
Αλλά και από άλλες εμπλεκόμενες πλευρές τα σημάδια δεν δείχνουν ευοίωνα για την υλοποίηση του γιγαντιαίου project:
- Πρώτα από όλα στα του οίκου μας, ο πρώην πρωθυπουργός και πιθανότατα ο επόμενος, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει αναφερθεί πολλές φορές στο ασύμφορο του πράγματος και ειδικά στην έλλειψη χρηματοδότησης.
- Αντίστοιχα η αμερικανική πλευρά έχει βγάλει από την φρασεολογία της για την ενεργειακή ανάπτυξη της περιοχής και τα στρατηγικού ενδιαφέροντος έργα, τον συγκεκριμένο αγωγό, εξέλιξη που προφανώς αποδίδεται στην δική της προσπάθεια να ενισχυθούν τα σημεία υποδοχής αμερικανικού LNG, μέσω της κατασκευής σταθμών FSRU.
- Ο τρίτος παράγοντας που έχει τοποθετηθεί τις τελευταίες εβδομάδες αρνητικά για το έργο, είναι η Ιταλία. Ο διευθύνων σύμβουλος του ιταλικού ενεργειακού κολοσσού Eni Claudio Descalzi, μιλώντας στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, αν και αναγνώρισε το εφικτό του έργου, ξεκαθάρισε ότι “δεν μπορούμε να σκεφτούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία με το Ισραήλ, με την Κύπρο και την Ελλάδα για αγωγούς χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας”.
Σύμφωνα με τον Descalzi, «τα αποθέματα φυσικού αερίου είναι σημαντικά, πρέπει να καταλάβουμε πόσο μπορούν να αναπτυχθούν. Η μόνη περιοχή που έχει ωριμότητα υποδομής είναι η Αίγυπτος, το Ισραήλ αναπτύσσεται και η Κύπρος σχεδιάζει. Είναι μια περιοχή γεμάτη δυνατότητες, αλλά η έκφραση αυτής της δυνατότητας δεν είναι άμεση». Ο Διευθύνων Σύμβουλος επεσήμανε ότι στην περιοχή «υπάρχουν δυσάρεστες διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου και σίγουρα θα προκύψει νέα διαφωνία γιατί η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνία με τη Λιβύη, η οποία θα έχει λόγο για το θέμα. Συμφωνώ ότι οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να γίνει με την Τουρκία.
Ο ίδιος χαρακτήρισε το έργου του αγωγού Eastmed ως ένα πολύ “απαιτητικό” έργο. «Οι αγωγοί φυσικού αερίου κατασκευάζονται από αυτούς που έχουν το φυσικό αέριο, από αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν προγράμματα στην εποχή τους και να συνεννοηθούν με αυτούς που το αγοράζουν», διευκρίνισε ο Ντεσκάλζι, ο οποίος πρόσθεσε: «Είναι απίθανο η Ιταλία, όπως η Ιταλία, μπορεί να συμμετάσχει σε μια πολιτική συμφωνία και είναι δύσκολο για εμάς, ως αποδέκτες αυτού του φυσικού αερίου, να αποφασίσουμε για αυτούς».
Το δίλημμα και η Τουρκία
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ότι υπό προυποθέσεις, μπορεί το εν λόγω έργο να λάβει κοινοτική χρηματοδότηση, το δίλημμα που θα τεθεί σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές στα τέλη του 2023, είναι εάν προχωράει ή όχι το έργο και με ποιες προϋποθέσεις. Είναι ξεκάθαρο για παράδειγμα ότι οι ενδείξεις από τις ερευνητικές γεωτρήσεις στα πιθανά ελληνικά κοιτάσματα θα παίξουν ρόλο στην απόφαση. Κάποιοι ωστόσο συμφωνούν με την άποψη του ισχυρού άνδρα της Eni και θεωρούν ότι χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας δύσκολα μπορεί να προχωρήσει ένας τέτοιος αγωγός, στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ο αγωγός
Ο αγωγός, μήκους 2.000 χιλιομέτρων, εκ των οποίων περισσότερα από 1.400 km είναι υποθαλάσσια και μεταφορικής ικανότητας σε τελικό στάδιο 21 δισεκ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως είναι υπό συζήτηση από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ενώ από το 2013 περιλαμβάνονται στη λίστα των έργων κοινού ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest, PCI) της ΕΕ και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα βρίσκεται και στη νέα, ανανεωμένη λίστα που θα ανακοινωθεί το φθινόπωρο.
Ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν ενδοιασμοί ως προς το κόστος (άνω των 6 δισεκ, ευρώ) τις τεχνικές προκλήσεις (μεταξύ άλλων μέγιστο θαλάσσιο βάθος 3.000 μέτρα), αλλά και γεωπολιτικές παραμέτρους, πλέον η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδήγησε την ΕΕ στην απόφαση για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, φάνηκε να θέτει το έργο σε νέα τροχιά.
Ο Μανιάτης για τον Eastmed
Ο πρώην υπουργός Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης σημείωσε χαρακτηριστικά την περασμένη εβδομάδα μιλώντας σε ενεργειακό συνέδριο, αναφερόμενος στο κόστος των 6 δισεκ. Ευρώ ότι "η ΕΕ σε ένα χρόνο "πέταξε" 600 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, χρήματα που πήγαν στις εταιρείες και τις χώρες που μας τροφοδοτούν με φυσικό αέριο". Χαρακτήρισε δε τον EastMed ως πρότζεκτ συνεργασίας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, συνεργασία που είναι ανοιχτή σε όλες τις πλευρές εφόσον αποδέχονται το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
Σε κάθε περίπτωση όπως επισημαίνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στελέχη της Κοινοπραξίας IGI POSEIDON (ανήκει ισομερώς 50-50% στη ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων και την ιταλική Edison) με το market test που θα διερευνήσει το ενδιαφέρον των χρηστών του αγωγού για προμήθεια φυσικού αερίου μέσω αυτού, πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για το έργο καθώς θα διερευνηθεί η ύπαρξη διαθέσιμων ποσοτήτων φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή και το ενδιαφέρον για μεταφορά τους μέσω του αγωγού στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αγωγός σχεδιάζεται με προδιαγραφές που επιτρέπουν και την μεταφορά πράσινου υδρογόνου στην παραγωγή του οποίου έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα η περιοχή της Μ.Ανατολής.
Η συμφωνία
Στις 2 Ιανουαρίου 2020, οι κυβερνήσεις της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ υπέγραψαν Διακρατική Συμφωνία για την υποστήριξη κατασκευής του έργου, στην οποία δεν συμμετείχε η ιταλική κυβέρνηση. Ωστόσο τον προηγούμενο μήνα η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Ιταλικής Βουλής υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο καλεί την Ιταλική Κυβέρνηση να προχωρήσει σε διαβουλεύσεις με τις εμπλεκόμενες χώρες για την ανάπτυξη του έργου, υπό το πρίσμα της διαφοροποίησης των πηγών ενεργειακού εφοδιασμού.
Σύμφωνα με την Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων του αγωγού, στα οφέλη του έργου περιλαμβάνονται:
- Ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά ενέργειας παρέχοντας πρόσβαση σε πρόσθετες νέες πήγες εφοδιασμού που δεν φθάνουν επί του παρόντος σε κανένα μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε νέα σημεία εισόδου φυσικού αερίου στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία.
- Ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού στην Ε.Ε. με τη διευκόλυνση της διαφοροποίησης των πηγών και των διαδρομών ενέργειας παρέχοντας λύσεις για διακοπή του εφοδιασμού και σενάρια έκτακτης ανάγκης.
- Διεύρυνση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου αναπτύσσοντας πόρους φυσικού αερίου εντός της Ε.Ε. και πλησίον παραμεθόριων πηγών.
- Διασφάλιση της παροχής φυσικού αερίου σε περιοχές της Ελλάδας που δεν έχουν πρόσβαση στο Εθνικό Δίκτυο, όπως η Κρήτη, τμήμα της Πελοποννήσου και η Δυτική Ελλάδα, βάζοντας τέλος στην ενεργειακή τους απομόνωση σε σχέση με το Ευρωπαϊκό Σύστημα, μέσω άμεσης διασύνδεσης.
- Υποστήριξη της μεταβατικής φάσης από τον άνθρακα (ή το πετρέλαιο) στις ανανεώσιμες πηγές χρησιμοποιώντας πηγές, όπως το φυσικό αέριο, που είναι λιγότερο ρυπογόνες, αλλά εξακολουθούν να είναι ικανές να εγγυηθούν τη κάλυψη των απαιτήσεων παροχής ηλεκτρικού ρεύματος καλύπτοντας τις μέγιστες ανάγκες παραγωγής ενέργειας.
- Προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας σύμφωνα με τους στόχους μείωσης εκπομπών άνθρακα που πρέπει να επιτευχθούν όπως ορίζονται στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού
- Δημιουργία ενός νέου ενεργειακού διαδρόμου για τη στήριξη και την ενθάρρυνση της μετάβασης της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου προς ένα βιώσιμο και αποδοτικό δίκτυο μεταφοράς ενέργειας, υποστηρίζοντας επίσης την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής υδρογόνου.
