Αντλίες θερμότητας: Κομβικός ο ρόλος τους στην εξοικονόμηση - Καμπανάκι για ελλείψεις

Για κινδύνους ελλείψεων σε αντλίες θερμότητας προειδοποιεί η βιομηχανία φθοριούχων αερίων που είναι κομβική για την παραγωγή των συγκεκριμένων συσκευών που αποτελούν βασικό “μοχλό” στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων εξοικονόμησης σε επίπεδο ΕΕ.

Πιο συγκεκριμένα ο κλάδος των φθοριούχων αερίων, με βάση όσα αναφέρουν παράγοντές του,  αντιμετωπίζει ένα πολύ ασταθές περιβάλλον σε μια εποχή που υπάρχει αυξημένη ζήτηση για λύσεις φθοριούχου αερίου χαμηλού GWP που θα χρησιμοποιηθούν σε ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες, όπως οι αντλίες θερμότητας.

Να σημειωθεί ότι τα φθοριούχα αέρια χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές ψύξης, κλιματισμού και εξοικονόμησης ενέργειας όπως οι προαναφερθείσες αντλίες θερμότητας.

Πέρα από τα θεσμικά ζητήματα, που θέτει η συζήτηση για έναν νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό που θα ρυθμίζει την εν λόγω αγορά, υπάρχει και το θέμα της “μαύρης” διακίνησης  φθοριούχων αερίων που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και δημιουργεί σειρά “παράπλευρων” ζητημάτων.

Παίρνοντας το “νήμα” από την αρχή, αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρώτος Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα φθοριούχα αέρια τέθηκε σε ισχύ το 2014,  σε συνέχεια του Πρωτοκόλλου του Κιότο, με στόχο να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο των φθοριούχων αερίων στην κλιματική αλλαγή. Μάλιστα ο εν λόγω κανονισμός της ΕΕ για τα φθοριούχα αέρια έθεσε ένα πανευρωπαϊκό σύστημα ποσοστώσεων που στόχευε στη μείωση της χρήσης φθοριούχων αερίων και στη συνέχεια στη μείωση των εκπομπών που σχετίζονται με τα φθοριούχα αέρια κατά τα δύο τρίτα των επιπέδων του 2014 έως το 2030.

Πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2022, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια πρόταση για αναθεώρηση του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια προτείνοντας περαιτέρω και αυστηρότερο έλεγχο στη διακίνηση αλλά και επιτάχυνση της σταδιακής κατάργησης των φθοριούχων αερίων.

Μάλιστα, όπως έχει αναφερθεί, στόχος της ΕΕ είναι τώρα να μειώσει τις εκπομπές φθοριούχων αερίων κατά 98% έως το 2050. Μάλιστα, η όλη συζήτηση είναι σε εξέλιξη και παράλληλα έχει τεθεί υπόψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών με στόχο να εγκριθεί το 2023.

Βέβαια, η βιομηχανία φθοριούχων αερίων και η αλυσίδα αξίας (κατασκευαστές εξαρτημάτων, επαφές,…) έχουν ήδη προσαρμοστεί στη σταδιακή κατάργηση των HFC που ανακοινώθηκε ήδη από το 2014 και έχουν προγραμματίσει τις επενδύσεις και τη μετάβασή τους σε εναλλακτικές λύσεις σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται, οι νέες προτεινόμενες αναθεωρήσεις του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια σημαίνει ότι θα πρέπει οι εταιρείες και οι εμπλεκόμενοι στην αλυσίδα αξίας να προσαρμοστούν πολύ γρήγορα στα νέα υψηλότερα πρότυπα. Αυτό, όμως, όπως τονίζεται, δημιουργεί ένα πολύ ασταθές περιβάλλον σε μια εποχή που υπάρχει αυξημένη ζήτηση για λύσεις φθοριούχου αερίου χαμηλού GWP που θα χρησιμοποιηθούν σε ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες όπως οι αντλίες θερμότητας. Ουσιαστικά, η απειλή για ελλείψεις στην αγορά που θα καταστήσουν τους στόχους εγκατάστασης αντλιών θερμότητας ανεδαφικές είναι ορατή. Αντίθετα, μια σταδιακή κατάργηση των HFC που προτείνεται από εκπροσώπους του κλάδου,  θα μπορούσε να αποτρέψει τα όποια προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα αλλά και στην επάρκεια ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών σε κλίμακα σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Υπενθυμίζεται ότι η ΕΕ έχει θέσει στόχους για την ανάπτυξη 10 εκατομμυρίων αντλιών θερμότητας στην Ευρώπη τα επόμενα πέντε χρόνια, ωστόσο, με βάση στελέχη της αγοράς, ο περαιτέρω περιορισμός της παραγωγής φθοριούχου αερίου όχι μόνο περιορίζει την προσφορά για αντλίες θερμότητας, αλλά δημιουργεί επίσης ένα ασταθές επενδυτικό περιβάλλον για την προγραμματισμένη παραγωγή.

Κι αυτό την ώρα που, όπως αναφέρεται, η ΕΕ έχει θέσει φιλοδοξίες στο νέο πακέτο RePowerEU να αυξήσει τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, όπως οι αντλίες θερμότητας. Σε εθνικό επίπεδο, μάλιστα, και οι κυβερνήσεις κάνουν επίσης συστάσεις στα νοικοκυριά/εταιρείες σχετικά με τον τρόπο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας κάτι που όμως δε συνάδει, όπως τονίζεται, με τα δεδομένα που ο κλάδος των φθοριούχων αερίων αντιμετωπίζει.

Άλλο  ένα θέμα που έχει εντοπίσει η Ευρωπαϊκή Τεχνική Επιτροπή  European Fluorocarbon Technical Committee (EFCTC), μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χημικής Βιομηχανίας (Cefic), που  εκπροσωπεί τους κατασκευαστές φθοριούχων αερίων (F-Gases) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι το θέμα της παράνομης διακίνησης.

Η EFCTC, τα μέλη της οποίας έχουν σχετικές πιστοποιήσεις σχετικά με την ασφάλεια, στην υγεία και στο περιβάλλον, των εφαρμογών που χρησιμοποιούν HFC (υδροφθοράνθρακες), HFO (υδροφθορο-ολεφίνες) και HCFO (υδροχλωροφθορο-ολεφίνες), εκπέμπουν “σήμα κινδύνου” με το παράνομο εμπόριο. Όπως αναφέρεται υπάρχει μια μεγάλη μαύρη αγορά φθοριούχων αερίων εντός της ΕΕ, η οποία όχι μόνο “φαλκιδεύει” την ευρωπαϊκή αγορά, αλλά υπονομεύει, επίσης, το ισχύον σύστημα ποσοστώσεων και τους ευρύτερους κλιματικούς στόχους.

Μάλιστα η EFCTC εκτιμά ότι η μαύρη αγορά HFC θα μπορούσε να είναι έως και το ένα τρίτο της νόμιμης αγοράς HFC, με ένα μέγεθος που ισοδυναμεί με έως και 31 εκατομμύρια τόνους CO2 με βάση τα δεδομένα του 2019. Μόνο το 2021, οι εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έδειξαν ότι περισσότεροι από 230 τόνοι παράνομα εισαγόμενων φθοριούχων αερίων κατασχέθηκαν σε πολλές χώρες. Μάλιστα, φθοριούχα αέρια αξίας άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ κατασχέθηκαν στα σύνορα της ΕΕ σε μία εβδομάδα (Ευρωπόλ 2021), γεγονός που υπονομεύει την ευρωπαϊκή βιομηχανία που τηρεί το σύστημα ποσοστώσεων της ΕΕ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η γραμμή δράσης που δημιούργησε η EFCTC για την αναφορά παράνομης δραστηριότητας αποκάλυψε 1.595 περιπτώσεις παράνομης λαθρεμπορίας στην ΕΕ μόνο το 2021. Το, δε, 2021, η EFCTC ανέφερε συνολικά 1.595 διαδικτυακές παραβάσεις, από τις οποίες οι 1.587 έχουν αφαιρεθεί επιτυχώς, ενώ κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας κοινών επιθεωρήσεων το 2021, περισσότεροι από 4.200 κύλινδροι παράνομα εισαγόμενων υδροφθορανθράκων (HFC) εισήλθαν στην ευρωπαϊκή αγορά (OLAF 2021)

Να σημειωθεί ότι το 2021, η εταιρεία ερευνών Kroll διαπίστωσε ότι το 47% των περιπτώσεων παράνομου εμπορίου καταγράφηκαν σε διαδικτυακές πλατφόρμες που λειτουργούν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Επίσης, είναι σημαντικό το ποσοστό καταχωρήσεων σε διαδικτυακές πλατφόρμες που λειτουργούν στην Κεντρική Ευρώπη (25%) και τη Δυτική Ευρώπη (23%), την Ιταλία και τη Μάλτα (3%).