της Μαρίας Αδαμίδου
Η πορεία προς ένα περιβαλλοντικά ουδέτερο μέλλον διαμορφώνει ένα νέο ενεργειακό τοπίο, με διαφορετικές προτεραιότητες και εντελώς καινούριους συσχετισμούς.
Η πρόβλεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας κάνει λόγο για μετακίνηση της παγκόσμιας οικονομίας από ένα ενεργειακό σύστημα εστιασμένο στα καύσιμα σε ένα σύστημα όπου ο πρωταγωνιστικός ρόλος θα ανήκει στα ορυκτά και συγκεκριμένα στα μεταλλεύματα και τις σπάνιες γαίες.
Οι τελευταίες αποτελούν κρίσιμο λειτουργικό στοιχείο για τις ΑΠΕ, και ήδη Κίνα και Ρωσία κάνουν τις κινήσεις τους στη νέα ενεργειακή σκακιέρα για να διασφαλίσουν ότι θα έχουν το μονοπώλιο στην αγορά, είτε ως διακινητές είτε ως αγοραστές σπάνιων γαιών. Ο ήλιος και ο αέρα είναι δωρεάν, όχι όμως και ο εξοπλισμός που απαιτείται για την εκμετάλλευσή τους και την μετατροπή τους σε καταναλώσιμη ενέργεια.
Με αυτό το δεδομένο, πολύ σημαντικό ρόλο αναμένεται ότι θα διαδραματίσει και ο «ταπεινός» χαλκός, ο οποίος είναι ως καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, άρρηκτα συνδεδεμένος με όλες τις εφαρμογές ηλεκτρικού ρεύματος. Όπως επισημαίνεται σε σχετική μελέτη της S&P, η οποία πραγματοποιήθηκε εντός του τρέχοντος έτους, υπάρχει η εκτίμηση ότι ο χαλκός μπορεί να «βραχυκυκλώσει» την ενεργειακή μετάβαση, λόγω πιθανών ελλείψεών του στην αγορά.
Η μελέτη επικεντρώθηκε στους στόχους που προωθούνται από τις κυβερνήσεις σε ΗΠΑ και ΕΕ για το έτος 205,0 και αξιολόγησε τι θα απαιτούσε η υλοποίηση αυτών των στόχων για συγκεκριμένες εφαρμογές - για παράδειγμα, τα διάφορα εξαρτήματα ενός υπεράκτιου αιολικού συστήματος ή τα ηλεκτρικά οχήματα. Ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο θα απαιτήσει τουλάχιστον δυόμισι φορές περισσότερο χαλκό από ό,τι ένα όχημα με συμβατικό κινητήρα εσωτερικής καύσης. Το συμπέρασμα αυτής της ανάλυσης είναι ότι η ζήτηση χαλκού θα πρέπει να διπλασιαστεί μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2030 για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2050.
Όπως σχολιάζει σε ανάλυσή του ο αντιπρόεδρος της S&P Global, Daniel Yergin, «με τον σημερινό ρυθμό αύξησης της προσφοράς -που περιλαμβάνει νέα ορυχεία, επέκταση ορυχείων και μεγαλύτερη αποδοτικότητα, ανακύκλωση, καθώς και υποκατάσταση- η διαθέσιμη ποσότητα χαλκού θα είναι σημαντικά μικρότερη από τις απαιτήσεις προσφοράς χαλκού». Αυτό αναμένεται ότι θα συμβεί επειδή, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΟΕ, μέχρι να αποδώσει ένα νέο ορυχείο από τη στιγμή της ανακάλυψής του απαιτούνται 16 χρόνια, ενώ ειδικοί στον τομέα της εξόρυξης ανεβάζουν τον απαιτούμενο χρόνο στην 20ετία, λαμβάνοντας υπόψη και τα θέματα αδειοδότησης και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ίσως το πιο κρίσιμο ζήτημα που αναδεικνύεται από την εν λόγω μελέτη, όμως, είναι οι αλλαγές στους ενεργειακούς συσχετισμούς που θα προκαλέσει η παγκόσμια ανάγκη για χαλκό.: το 2021, το 40% του πετρελαίου στον κόσμο παρήχθη από τρεις χώρες, και συγκεκριμένα τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία. Την ίδια περίοδο, το 38% του χαλκού προήλθε από μόλις δύο χώρες, τη Χιλή και το Περού.
Σε αυτό το σημείο καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι ο χαλκός είναι χρηματιστηριακό είδος, με άμεση επίπτωση στα οικονομικά συστήματα και στο παρελθόν έχει χαρακτηριστεί ως ικανός προγνωστικός δείκτης για την επιβράδυνση ή ακόμη και ύφεση στην οικονομία. Αυτή τη στιγμή η τιμή του βρίσκεται σε ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο, συμβαδίζοντας με τα υφεσιακά σημάδια στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, μετά την ύφεση αναμένεται ότι θα υπάρξει κατακόρυφη αύξηση στην τιμή του, λόγω της αυξημένης ζήτησης κατά τη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης. Οπότε, όπως σχολιάζει και ο Yergin «η αύξηση της ζήτησης και των τιμών θα δημιουργήσει πιθανότατα νέες εντάσεις μεταξύ των χωρών που κατέχουν πόρους και των εταιρειών εξόρυξης, οι οποίες με τη σειρά τους θα επηρεάσουν τον ρυθμό των επενδύσεων». Όπερ σημαίνει ότι όπως βλέπουμε σήμερα έναν αγώνα δρόμου για τη διασφάλιση του πολύτιμου φυσικού αερίου για να κινηθούν οι οικονομίες, το ίδιο θα συμβεί με μια σειρά μετάλλων και πρωτίστως τον χαλκό. ΗΠΑ και Κίνα φαίνεται να έχουν ήδη λάβει θέσεις μάχης, το ερώτημα είναι -ως συνήθως- τι κάνει για αυτό η ΕΕ, η οποία έχει θέσει εαυτόν στην αιχμή της ενεργειακής μετάβασης παγκοσμίως.
