της Αθανασίας Ακρίβου
Η αυτοπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής που προτείνει το ΠΑΣΟΚ για τα επόμενα χρόνια. Μάλιστα σύμφωνα με όσα είπε σε συνεντευξή του στο energymag.gr ο Χάρης Δούκας Γραμματέας Τομέα Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, η αυτοπαραγωγή θα πρέπει να είναι διάχυτη στο σύνολο της κοινωνίας και κυρίως να αφορά πολίτες που την έχουν περισσότερο ανάγκη, για την ουσιαστική καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Για τους υδρογονάνθρακες, ο κύριος Δούκας σημειώνει πως οι έρευνες που έχουν ξεκινήσει στην Ελλάδα θα ολοκληρωθούν οδηγώντας ή όχι σε κάποιες νέες εξορύξεις.
Όμως, από εδώ και πέρα, η έμφαση θα πρέπει να στραφεί άμεσα στην στήριξη της εγχώριας πράσινη βιομηχανίας, όπως κάνουν οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, καθώς φθάνει το τέλος της χρυσής εποχής του φυσικού αερίου. Για τη ΔΕΗ η θέση του ΠΑΣΟΚ είναι πως δεν χρειάζεται να γίνει επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ αλλά αλλαγή στρατηγικής με σκοπό την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος ενώ ο κύριος Δούκας υποστηρίζει πως ο μεγάλος ασθενής του ενεργειακού συστήματος είναι τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη
Τα προηγούμενα χρόνια, δεν υπήρχε στα προγράμματα των κομμάτων τόσο έντονα μια πολιτική για την ενέργεια. Βλέπουμε πλέον ότι όλα τα κόμματα μετά και την ενεργειακή κρίση έχουν ένα πρόγραμμα για την ενέργεια. Το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ βάζει ως κεντρικό άξονα της ενεργειακής πολιτικής του την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ποιος είναι ο σχεδιασμός του ΠΑΣΟΚ όσον αφορά τις ΑΠΕ;
Θεωρούμε ότι πρέπει να προχωρήσει με μεγάλη ταχύτητα η πράσινη μετάβαση, που σημαίνει να προχωρήσει η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα με έμφαση στην ηλεκτροπαραγωγή.
Όμως βάζουμε προτεραιότητα στην δίκαιη μετάβαση, που αφορά στην διάχυση των ανανεώσιμων πηγών σε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες, αγρότες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Δεν αρκεί δηλαδή απλά να φτιάχνουμε πολύ μεγάλα έργα ανανεώσιμων πηγών, φαραωνικά έργα που τα έχουνε πολύ λίγες μεγάλες εταιρείες, αλλά αντίθετα να μπορέσουμε να κάνουμε κτήμα όσο το περισσότερο πολιτών την αυτοπαραγωγή, τη δυνατότητα δηλαδή και οι ίδιοι να συμμετέχουν στην παραγωγή καθαρής ενέργειας, να έχουνε μια μικρή εγκατάσταση στο σπίτι τους, όπως ένα φωτοβολταϊκό στη στέγη ή να συμμετέχουν σε μια ενεργειακή κοινότητα.
Για παράδειγμα το πρόγραμμα φωτοβολταϊκά στη στέγη εμείς θέλουμε να έχει πολύ μεγαλύτερη απήχηση. Σκεφτείτε πως τώρα βγήκε το πρόγραμμα, 18 μήνες από την έναρξη του ενεργειακού πολέμου και καλύπτει μόνο συγκεκριμένες περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν μονοκατοικίες και την οικονομική δυνατότητα να προχωρήσουν σε τέτοιου είδους εγκαταστάσεις. Δεν καλύπτει το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας, τη μεγάλη πλειοψηφία που ζουν σε διαμερίσματα, σε πολυκατοικίες. Επίσης το βλέπουμε αυτό και με τα προγράμματα εξοικονομώ που κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς, με μικρή παρέμβαση στις πολυκατοικίες, στα χαμηλά εισοδήματα και στην καταπολέμηση ενεργειακής φτώχειας. Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι που το έχουν περισσότερο ανάγκη και βρίσκονται κοντά στον κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας να μη μπορούν να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους προγράμματα.
Βέβαια, για να προχωρήσει η δίκαιη πράσινη μετάβαση χρειαζόμαστε δίκτυα. Το ελληνικό δίκτυο είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό κορεσμένο για να υποδεχτεί τον όγκο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που απαιτεί η ενεργειακή μετάβαση. Η μειωμένη ανάπτυξη των δικτύων εξυπηρετεί τους λίγους και ισχυρούς που έχουν προνομιακή πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο. Αντίθετα όσοι είναι εκτός του κάστρου, πολίτες και επιχειρήσεις, είναι τελικά αποκλεισμένοι από την αγορά ενέργειας. Πλήττεται δηλαδή η ενεργειακή δημοκρατία.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για τα κοιτάσματα. Πρέπει να προχωρήσουν οι εξορύξεις;
Οι έρευνες αυτές που έχουν ξεκινήσει στην Ελλάδα θα ολοκληρωθούν οδηγώντας ή όχι σε κάποιες νέες εξορύξεις. Όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, το λένε και οι παγκόσμιοι οργανισμοί, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα πρέπει να προχωρήσει με γρηγορότερους ρυθμούς. Μάλιστα, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, που ανακοίνωσε πριν αρκετά χρόνια τη χρυσή εποχή του φυσικού αερίου σαν καύσιμο μετάβασης, πριν λίγο καιρό ανακοίνωσε πως αυτή η εποχή πλησιάζει στη λήξη της.
Συνεπώς, ας προχωρήσουν οι έρευνες που τώρα διενεργούνται. Αλλά από εκεί και πέρα, δεν έχει νόημα να μιλάμε για νέες εκτεταμένες έρευνες. Η έμφαση πλέον θα πρέπει να είναι εκεί που την δίνουνε όλοι οι υπόλοιποι, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα ή ακόμα και οι πετρελαιάδες της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ, που είναι στην πολλαπλή στήριξη εταιρειών και βιομηχανίας για να γίνουν πρωτοπόρες σε υλικά τεχνολογίες και υπηρεσίες πράσινου μετασχηματισμού. Το ίδιο προσπαθεί και η Ευρώπη. Νομίζω ότι πρέπει και στη χώρα μας να αξιοποιήσουμε τους ανθρώπινους, πολιτικούς, οικονομικούς πόρους για να βοηθήσουμε πραγματικά στην ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας που θα βρεθεί στην πρωτοπορία της πράσινης μετάβασης, αντί να επιδοτούμε την επιβίωσή της.
Όσον αφορά τη ΔΕΗ ο ΣΥΡΙΖΑ λέει πως πρέπει να επανακρατικοποιηθεί. Εσείς τι προτείνετε;
Η ΔΕΗ για να είμαστε ξεκάθαροι όλη αυτή την κρίσιμη, δύσκολη περίοδο του ενεργειακού πολέμου, λειτούργησε με ένα τρόπο που δεν ανταποκρίνεται στο δημόσιο χαρακτήρα της, γιατί είχε ακριβό ρεύμα. Πολλές φορές είχε και το ακριβότερο από ανταγωνιστές και μάλιστα είχε και τα περισσότερα υπερκέρδη, πολλαπλάσια από τους υπόλοιπους συντελεστές της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ
Όμως, δεν συμφωνούμε ότι η λύση είναι η επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ, αλλά η επαναφορά των πολιτικών δημοσίου συμφέροντος από τη ΔΕΗ η οποία μπορεί να γίνει με την παρούσα μετοχική σύνθεση. Το δημόσιο κατέχει αυτή τη στιγμή το 34% των μετοχών της. Δεν είναι όμως μια καταστατική μειοψηφία με δικαίωμα βέτο.
Το δημόσιο με δεδομένο ότι το υπόλοιπο ποσοστό ανήκει σε πολλούς και διαφορετικούς μετόχους με πολύ μικρότερα ποσοστά μπορεί και όντως ασκεί συνολική διοίκηση και έχει τη συνολική ευθύνη των αποφάσεων. Διορίζει τον Πρόεδρο τον διευθύνοντα σύμβουλο, την πλειοψηφία του Διοικητικού Συμβουλίου και διαμορφώνουν τη συνολική στρατηγική του ομίλου. Η επαναφορά λοιπόν των πολιτικών δημοσίου συμφέροντος από τη ΔΕΗ δεν απαιτεί αύξηση των μετοχών του δημοσίου σε ποσοστό άνω του 50% αλλά απαιτεί αλλαγή στρατηγικής από τη διορισμένη από την κυβέρνηση ηγεσία της.
Επειδή αναφερθήκατε και στα υπερκέρδη της ΔΕΗ, ποια είναι η πρότασή σας όσον αφορά την φορολόγηση των υπερκερδών;
Δύο επισημάνσεις για τα υπερκέρδη. Ήμασταν οι πρώτοι που αναδείξαμε τα υπερκέρδη, όταν αρκετοί λέγανε ότι δεν υπάρχουν υπερκέρδη και μάλιστα ότι έμπαιναν και μέσα εταιρείες και ότι έπρεπε να τις αποζημιώσουμε κιόλας.
Δεύτερη επισήμανση, πως δεν είναι δυνατόν το ποσό των υπερκερδών να αλλάζει συνεχώς προς τα κάτω. Θυμίζουμε πως το πρώτο πόρισμα στης ΡΑΕ για τους ηλεκτροπαραγωγούς, τον Μάϊο 2022, προσδιόρισε ένα ποσό 930 εκατ. ευρώ. Θυμίζουμε επίσης την Υπουργική Απόφαση του Σεπτεμβρίου 2022, που πάλι «προσωρινά», μέσω νέας φόρμουλας για την επιβολή της έκτακτης εισφοράς, τα προσδιόριζε κοντά στα 460 εκατ. ευρώ. Τελικά ο φόρος «έκατσε» στα 373 εκατ.
Εκτός όμως από την μεγάλη απομείωση, δεν μάθαμε πώς έχει προχωρήσει η είσπραξη. Για όλες τις ενεργειακές εταιρίες. Όχι μόνο για τους ηλεκτροπαραγωγούς, αλλά και για το φυσικό αέριο και για τα διυλιστήρια. Στην εθνική προσπάθεια για μείωση των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης δε νοείται η κυβέρνηση να βγάζει εκτός κάδρου όσους υπερ-κερδοσκοπούν.
Αν θέλουμε επί της ουσίας να έχουμε ανεκτές τιμές για τους πολίτες, η λύση δεν είναι η φορολόγηση των υπερκερδών. Είναι να μη δημιουργούνται υπερκέρδη. Και για αυτό χρειαζόμαστε μια οργανωμένη αγορά με ανταγωνισμό και κανόνες, καθώς και ανεξάρτητες αρχές οι οποίες επιτελούν τον κρίσιμο ρόλο τους, φτιάχνοντας πορίσματα και εκθέσεις, απολύτως διαφανείς και ξεκάθαρες.
Αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα το οποίο έχει διαπιστώσει και στην ετήσια έκθεση του ο ΟΟΣΑ για τη χώρα μας, για το 2022. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη μεγαλύτερης ανεξαρτησίας της ΡΑΕ. Και προτείνει την διασφάλιση της ανεξαρτησίας της με την επιλογή του επικεφαλής της Αρχής και των μελών του διοικητικού συμβουλίου από μια ανεξάρτητη επιτροπή, αντί της κυβέρνησης, καθώς επίσης και με τον περιορισμό της κυβερνητικής καθοδήγησης για το έργο της.
Η εξοικονόμηση ενέργειας έχει μπει στην ζωή μας λόγω της ενεργειακής κρίσης. Τι κίνητρα θα μπορούσαν να δίνονται στους πολίτες ώστε να εξοικονομούν ενέργεια;
Στην Ελλάδα το μοναδικό εργαλείο αυτή τη στιγμή προώθησης της εξοικονόμησης ενέργειας, είναι το εξοικονομώ.
Μάλιστα είναι το εξοικονομώ του 2021, ενώ είμαστε στο Μάιο του 2023 και είναι ένα πρόγραμμα το οποίο είναι σε αδιέξοδο. Διότι ενώ ο στόχος είναι για 60.000 κατοικίες τον χρόνο, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, από τους 25.300 υποψήφιους δικαιούχους ενέκριναν μόλις 17.252, δηλαδή υπήρξε εγκατάλειψη άνω του 30% και μάλιστα σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς το ποσοστό της εγκατάλειψης πριν καν ξεκινήσουν οι εργασίες υπερβαίνει το 50% των δικαιούχων.
Εμείς λοιπόν λέμε ότι καλύτερη μορφή ενέργειας είναι αυτή η οποία δεν καταναλώνεται. Είναι αυτή η οποία εξοικονομείτε και θα έπρεπε να εφαρμόζεται η αρχή της ενεργειακής απόδοσης πρώτα. Η αρχή αυτή, σε εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή πολιτική , δίνει απόλυτη προτεραιότητα σε επενδύσεις που οδηγούν σε ενεργειακή εξοικονόμηση, όπως η αναβάθμιση κτιρίων, επιχειρήσεων και σε απαραίτητες υποδομές π χ. έξυπνοι μετρητές που ακόμα και σήμερα δεν υπάρχουν, έναντι άλλων επενδύσεων ενεργειακής προσφοράς.
Επιπλέον, η πρόταση είναι να μη υπάρχει μόνο ένα πρόγραμμα που βγαίνει μία φορά το χρόνο και αφορά κάποιους συγκεκριμένους δικαιούχους, αλλά ένα κύμα ενεργειακής αναβάθμισης, μέσα από συνεχώς ανοιχτά προγράμματα εξοικονομώ αυτονομώ για πολίτες, δήμους, επιχειρήσεις και νέους.
