Οι αποφάσεις της Γερμανίας για τη διαχείριση της κρίσης ενέργειας βρίσκονται στο επίκεντρο ενός διπλωματικού μαραθωνίου που είναι σε πλήρη εξέλιξη τις τελευταίες μέρες. Συγκεκριμένα εν όψει της Άτυπης Συνόδου Κορυφής της Πράγας την Παρασκευή κορυφώνονται οι ζυμώσεις σε σχέση με την πρόταση για επιβολή πλαφόν στις προμήθειες της ΕΕ φυσικού αερίου, που έχει κατατεθεί από 15 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο κάθε κράτος μέλος θα απλώσει “δίχτυ” προστασίας στους πολίτες της.
Ετσι, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας σήμερα αναμένεται να έχει σήμερα τελικά τηλεδιάσκεψη με τους ομολόγους του της Ιταλίας, του Βελγίου, της Πολωνίας και βέβαια της Γερμανίας σε μια προσπάθεια να πειστεί η τελευταία για το ότι η πρόταση της επιβολής πλαφόν δεν ενέχει κινδύνους για την ασφάλεια εφοδιασμού. Μάλιστα οι πληροφορίες να αναφέρουν ότι εξετάζεται πρόταση ενός χαμηλού ορίου τιμής, ώστε να υπάρξει ουσιαστικό αποτύπωμα στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Και βέβαια οι “15” παράλληλα προσπαθούν να προσεταιριστούν και ένα 16ο κράτος μέλος ώστε να “κλειδώσουν” την ειδική πλειοψηφία που απαιτείται και να “παζαρέψουν” ένα πακέτο λύσεων που θα “κουμπώνει” με τις επιδιώξεις των χωρών που θεωρούν ότι απαιτείται μια κοινή αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η Γερμανία
Βέβαια, η Γερμανία αφενός αντιδρά στην πρόταση, ενώ παράλληλα προωθεί και ένα “εθνικό πακέτο μαμούθ” ύψους 200 δισεκ. για την στήριξη της οικονομίας της. “Πακέτο” που αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από πολλούς στην ΕΕ καθώς εκτιμάται ότι ενισχύσει ένα κατακερματισμό στη διαμόρφωση των πολιτικών στήριξης που απαιτούνται.
Ωστόσο δικαιολογημένο χαρακτήρισε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς το σχέδιο της κυβέρνησής του για προστασία της οικονομίας από την ενεργειακή κρίση με πακέτο ύψους 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, απαντώντας στην κριτική που ασκείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από άλλες χώρες - μέλη περί αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος των γερμανικών εταιριών και υπονόμευσης της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
«Τα μέτρα που λαμβάνουμε είναι δικαιολογημένα. Δεν είναι μεμονωμένα και έχουν υιοθετηθεί και σε άλλες χώρες. Όπως πολλές άλλες χώρες, θα κάνουμε το ίδιο με το φυσικό αέριο. Κάποιοι έχουν μπει από καιρό στη διαδικασία να κάνουν ακριβώς αυτό που σχεδιάσαμε για φέτος και για τα επόμενα δύο χρόνια, με μεγάλη υποστήριξη και μέτρα. Ίσως να μην το έχουν παρατηρήσει όλοι αυτό», δήλωσε ο κ. Σολτς κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε νωρίτερα σήμερα με τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης του γερμανο-ολλανδικού συμβουλίου για το κλίμα, με τη συμμετοχή υπουργών και των δύο χωρών.
Ο κ. Σολτς χαρακτήρισε μάλιστα το γερμανικό σχέδιο ως «πολύ έξυπνο, πολύ ισορροπημένο και πολύ αποφασιστικό πακέτο» και επισήμανε ότι με τα χρήματα που θα διατεθούν θα στηριχθούν και οι εισαγωγείς φυσικού αερίου. «Γνωρίζουμε την ανάγκη διατήρησης της αλληλεγγύης στην Ευρώπη και πολλά από αυτά που κάνουμε, π.χ. η δημιουργία συνθηκών εισαγωγής φυσικού αερίου, δεν αφορούν μόνο εμάς, αλλά είναι χρήσιμα και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες», ανέφερε, για να προσθέσει: «Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα μέτρα που λαμβάνουμε για να βοηθήσουμε τους πολίτες μας, είναι σαφές ότι κάθε χώρα πρέπει να κάνει κάτι. Υπάρχουν άλλες χώρες με εργαλεία που δεν διαφέρουν πολύ από τα δικά μας».
Από την πλευρά του ο κ. Ρούτε στήριξε τη γερμανική πρωτοβουλία, τονίζοντας ότι η Γερμανία έχει το δικαίωμα να λάβει εθνικά μέτρα, ενώ απέρριψε την πρόταση εισαγωγής πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου από την ΕΕ «ως ιδεολογία» και προειδοποίησε για τον κίνδυνο το αέριο να μην πωλείται στην Ευρώπη, αλλά στην Ασία. Οι δύο ηγέτες πάντως συμφώνησαν ότι απόλυτη προτεραιότητα αυτή τη στιγμή έχει η μείωση των τιμών της ενέργειας με παράλληλη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού σε όλη την Ευρώπη. Ο Όλαφ Σολτς επισήμανε ότι οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν πολύ υψηλές, σε βαθμό που δεν δικαιολογείται από τη σχέση προσφοράς - ζήτησης και τόνισε την ανάγκη να συνεχίσει η προσπάθεια για την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας. Εξέφρασε μάλιστα την πεποίθηση ότι εξαγωγείς φυσικού αερίου, όπως η Νορβηγία, οι ΗΠΑ και οι αραβικές χώρες, έχουν τη διάθεση να συνεργαστούν προκειμένου να πέσουν οι τιμές.
Οι δύο ηγέτες εμφανίστηκαν επίσης επιφυλακτικοί σχετικά με το ενδεχόμενο ανάληψης από κοινού χρέους στην ΕΕ για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου, όπως είχε συμβεί κατά την πανδημία του κορονοϊού. Ο κ. Σολτς αναφέρθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο, όπως είπε, δεν έχει εξαντληθεί. «Έχουμε ένα τεράστιο πρόγραμμα 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθεί και μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό αυτή τη στιγμή. Αυτά τα κεφάλαια θα μπορούσαν τώρα να βοηθήσουν», δήλωσε. «Πριν σκεφτούμε νέα κεφάλαια, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα ήδη διαθέσιμα», συμφώνησε ο κ. Ρούτε.
Η κριτική
«Ενώ η Γερμανία μπορεί να αντέξει οικονομικά να δανειστεί 200 δισεκατομμύρια ευρώ στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ορισμένα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν», είπε στο μεταξύ τη Δευτέρα στους υπουργούς Οικονομικών ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν. Ερωτηθείς σχετικά στο Eurogroup ο Ιταλός Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, δήλωσε ότι «η αντίδραση των κρατών-μελών είναι απολύτως δικαιολογημένη» σχετικά με το γερμανικό σχέδιο στήριξης. «Τη στιγμή αυτή πρέπει να διατηρήσουμε την ενιαία μας αγορά, αποφεύγοντας τον κατακερματισμό και ενισχύοντας όλα τα εργαλεία αλληλεγγύης που μπορούμε να έχουμε», τόνισε, σημειώνοντας ότι χρειάζεται αλληλεγγύη σε ευρωπαϊκό επίπεδο: «Έχουμε ένα πολύ καλό παράδειγμα από την προηγούμενη κρίση για το πώς η αλληλεγγύη μπορεί να δράσει και να καθησυχάσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές». Ο Γερμανός Κρίστιαν Λίντνερ απάντησε ότι η βοήθεια κατανέμεται σε αρκετά χρόνια και δεν θα χρησιμοποιηθεί πλήρως εάν δεν χρειαστεί: «Δείχνουμε στον Πούτιν ότι χρησιμοποιούμε την οικονομική μας δύναμη για να προστατευτούμε».
Συμφωνία για το φόρο στα κέρδη
Στο μεταξύ στο πεδίο της φορολόγησης των “ουρανοκατέβατων” κερδών φαίνεται να υπάρχει μια σύγκλιση μεταξύ των Ευρωπαίων, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τα κέρδη των εταιριών ορυκτών καυσίμων. Στην πρόταση της η Κομισιόν γίνεται λόγος για τουλάχιστον 33% στα κέρδη που υπερβαίνουν κατά 20% το μέσο όρο της κερδοφορίας των χρήσεων 2018- 2021, ενώ από τα σημεία προς συζήτηση είναι αν ο φόρος αυτός θα επιβληθεί φέτος ή την επόμενη χρονιά.
Σε σχέση δε, με τον φόρο στα υπερβάλλοντα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών και το παράδειγμα της ακολουθούν κι άλλες χώρες, μελέτη του Tax Foundation εστιάζει στη διαφορετική διαδικασία, στόχευση και αποτελεσματικότητα αυτών των έκτακτων φόρων ανά χώρα, με φόντο την εκτίμηση της ΙΕΑ ότι θα μπορούσαν να αντληθούν περί τα 200 δισ ευρώ, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανακούφιση νοικοκυριών κι επιχειρήσεων.
Στο βασικό της συμπέρασμα η μελέτη καταλήγει ότι η διαφορετική αρχιτεκτονική του έκτακτου φόρου ανά χώρα έχει δημιουργήσει προβλήματα, ενώ συν τοις άλλοις δεν δικαιώνει τις προσδοκίες. Ενδεικτικά, στην Ιταλία περίμεναν 11 δισ ευρώ, αλλά τελικά τα έσοδα που εισπράχθηκαν μόλις και μετά βίας έφτασαν τα 2 δισ ευρώ...
Το Ecofin
Στο μεταξύ συμβιβασμούς που ικανοποιούν τις “ανησυχίες” του Βορρά της ΕΕ προωθεί η συμφωνία για το νέο εργαλείο REPowerEU στο σημερινό Ecofin. Σύμφωνα με την απόφαση, αλλάζει, όπως ζητούσαν, οι τρόποι κατανομής των 20 δις ευρώ επιδοτήσεων με την χρήση ενός αλγορίθμου που λαμβάνει υπόψη όχι μόνο την πολιτική συνοχής (ΑΕΠ), αλλά και την εξάρτηση των κρατών μελών από τα ορυκτά καύσιμα και την αύξηση των τιμών των επενδύσεων.
Στο φόντο αυτό εκτιμάται ότι η Ελλάδα, λιγότερα θα λάβει χρήματα από ότι η κατανομή του Ταμείου Ανάκαμψης: μπορεί δηλαδή να έρθει το 3,85% του συνόλου των επιδοτήσεων των 20 δις ή 769,222 εκατ. ευρώ (σ.σ. 5,77% ήταν η αρχική κατανομή του Σχεδίου Ανάκαμψης.
Το μήνυμα του Ευάγγελου Μυτιληναίου
Μιλώντας πάντως χθες ο επικεφαλής της Mytilineos, Ευ. Μυτιληναίος σ στο συνέδριο “Η Ελλάδα μετά VI” του Κύκλου Ιδεών χαρακτήρισε αστεία την πρόταση για πλαφόν μόνο στο ρωσικό αέριο, υπενθυμίζοντας και τη δήλωση Πούτιν ότι η Ρωσία θα σταματήσει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη εάν συμβεί κάτι τέτοιο. Ο κ. Μυτιληναίος τόνισε ότι είναι άμεσος ο κίνδυνος να διακοπεί από τη Ρωσία πλήρως η τροφοδοσία, στην περίπτωση επιβολής πλαφόν. “Ο ίδιος ο Πούτιν είπε ότι θα σταματήσει να στέλνει. Θα πάρει την ευθύνη γι’ αυτό η κ. φον ντερ Λάιεν»;, διερωτήθηκε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «Θα πρέπει να ρωτήσω την κ. φον ντερ Λάιεν τι θα γίνει αν εγώ δεν έχω αέριο να δουλέψω και τι θα γίνει με τους εργαζόμενους;”
Για την πρόταση που υποστηρίζει η ελληνική κυβέρνηση για την επιβολή γενικού πλαφόν στις εισαγωγές αερίου τόνισε ότι πρόκειται για μια θετική προσέγγιση, το δύσκολο σημείο της οποίας είναι ο προσδιορισμός μιας τιμής που θα είναι ελκυστική ώστε να έρθουν νέα φορτία και ταυτόχρονα θα είναι χαμηλότερη από αυτήν που πληρώνουμε τώρα. Πρέπει να βρούμε ένα χρυσό νούμερο που να καλύπτει και τις δύο προϋποθέσεις (ελκυστική και χαμηλή).
Ο κ. Μυτιληναίος, δε, παρέλειψε να εξαπολύσει δριμεία κριτική για την πολιτική της Γερμανίας στην ενεργειακή κρίση. Ο κ. Μυτιληναίος ήταν αιχμηρός για τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και της Γερμανίας για την ενεργειακή κρίση που βιώνουμε. Είμαστε σε μια ενεργειακή κρίση που πνίγει την Ευρώπη, και η Γερμανία προχωρά σε λύσεις προστασίας των δικών της νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Πάμε σε μια νέα ευρωπαϊκή κατάταξη και ένα νέο συσχετισμό δυνάμεων υπέρ των ισχυρών, τόνισε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι αισθάνεται τη μεγαλύτερη απογοήτευση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση στις αποφάσεις της.
Ερωτηθείς για το θέμα της ενεργειακής επάρκειας, ο κ. Μυτιληναίος εμφανίστηκε απαισιόδοξος τονίζοντας ότι η Ρωσία εξάγει περί τα 150 δισ. κυβικά μέτρα: εξ αυτών μπορεί να καλυφθούν έως 100 δισ. κ.μ. άρα 50 έως 70 δισ. κ.μ. θα λείψουν από την αγορά το 2023. Εφόσον οι Ρώσοι δεν εξάγουν αυτό το αέριο τότε όλος ο πλανήτης θα πρέπει να μειώσει την κατανάλωσή του. Άρα θα υπάρξει πρόβλημα επάρκειας, εκτίμησε ο κ. Μυτιληναίος, προσθέτοντας ότι η Ευρώπη θα ανεβάσει την τιμή για να προσελκύσει περισσότερα φορτία και επομένως το μεγαλύτερο πρόβλημα θα αφορά τις φτωχότερες χώρες, που δεν θα μπορούν να πληρώσουν τις υψηλές τιμές του αερίου. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει περίπτωση να έχουμε και ασφάλεια εφοδιασμού και καλές τιμές, τόνισε ο κ. Μυτιληναίος.
Σχολιάζοντας την υποχώρηση των τιμών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, για την οποία προέβλεψε ότι θα συνεχισθεί τους επόμενους μήνες και η τιμή θα υποχωρήσει στα 100 ευρώ ανά κιλοβατώρα, ο κ. Μυτιληναίος υπογράμμισε ότι οφείλεται περισσότερο σε τεχνικές παραμέτρους. Όπως εξήγησε, στις εγκαταστάσεις αεριοποίησης υγροποιημένου αερίου της Ευρώπης υπάρχει αυτή την περίοδο συνωστισμών πλοίων με φορτία LNG -μόνο στη Μεσόγειο κινούνται σε αυτή τη φάση 25 πλοία- και αυτό κρατά σε καθοδική τροχιά τις τιμές.
Αναφερόμενος στη ροή του ρωσικού αερίου στην Ελλάδα μέσω του αγωγού Turkstream σημείωσε ότι πρόκειται για έναν καινούριο αγωγό που συντηρείται από την ίδια τη Ρωσία. Άρα αποκλείεται πιθανό τεχνικό πρόβλημα και το ερώτημα είναι εάν θα υπάρξει πολιτικό πρόβλημα κάτι που δεν μπορεί να προεξοφληθεί.
