Η εξειδίκευση της πρότασης της Κομισιόν για προσωρινό πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου (και δη στα συμβόλαια επόμενου μήνα στον κόμβο TTF της Ολλανδίας) ήρθε με τη μορφή ενός Σχεδίου Κανονισμού 59 σελίδων, ο οποίος θα αποτελέσει τη βάση συζήτησης στη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ την Πέμπτη 24 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες του energymag, το Σχέδιο Κανονισμού αφήνει ανοιχτές τις κρίσιμες λεπτομέρειες για το πλαφόν (market correction mechanism όπως διπλωματικά αποκαλείται), μεταξύ των οποίων το επίπεδο των τιμών πάνω από το οποίο θα ενεργοποιείται που αναμένεται να αποτελέσει σημείο ζωηρών συζητήσεων μεταξύ των χωρών-μελών:
Προδιαγράφεται ωστόσο με σαφήνεια ένα υψηλό επίπεδο τιμών, καθώς στο κείμενο υπογραμμίζεται κατ’ επανάληψη ότι στόχος του προτεινόμενου μηχανισμού είναι να αποφευχθούν επεισόδια ακραία υψηλών τιμών (όχι στιγμιαίων) στο TTF. Ως παράδειγμα τέτοιου επεισοδίου προς αποφυγήν αναφέρεται το ράλι των τιμών στα τέλη Αυγούστου, όπου όχι μόνο το συμβόλαιο επόμενου μήνα διαπραγματευόταν πάνω από τα 300 ευρώ/MWh για αρκετές ημέρες (φτάνοντας έως το ιστορικό ρεκόρ των 350 ευρώ/MWh), αλλά και κατεγράφη μεγάλη «ψαλίδα» μεταξύ της εν λόγω τιμής και των διεθνών τιμών LNG (της τάξης των 57-58 ευρώ/MWh) που καταδείκνυε ότι η άνοδος της τιμής στο ΤΤF είχε αποκοπεί από τα fundamentals της διεθνούς αγοράς φυσικού αερίου.
Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι «Στόχος του μηχανισμού είναι να αποφευχθούν ανώμαλες τιμές όπως αυτές που παρατηρήθηκαν τον Αύγουστο και όχι μια διαρθρωτική παρέμβαση στις τιμές που αποτυπώνουν εύλογα το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης. Και τούτο διότι τα σήματα τιμών είναι σημαντικά για την προσέλκυση των απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού αερίου από τρίτες χώρες που χρειάζεται η ΕΕ για να διασφαλίσει την ασφάλεια εφοδιασμού και την οικονομική της ευημερία». Διατύπωση που αποτυπώνει την προσπάθεια της Κομισιόν να βρει το σημείο ισορροπίας μεταξύ των «πλανοφολατρών» που εκπροσωπούνται από το μπλοκ των λεγόμενων ”Fanatic Four» (Ιταλία, Ελλάδα, Βέλγιο και Πολωνία) που έχουν ως βασική προτεραιότητα την αποκλιμάκωση των τιμών του φυσικού αερίου και του γερμανικού μπλοκ που εστιάζει στην επάρκεια εφοδιασμού, με βασικό εργαλείο τη μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο και ρεύμα.
Ο μηχανισμός
Τα βασικά σημεία του Μηχανισμού σύμφωνα με το προσχέδιο του Κανονισμού είναι τα εξής:
1.Εάν εγκριθεί, θα ισχύσει για ένα χρόνο το πολύ, αρχής γενομένης από 1η Ιανουαρίου 2023.
2.Για να ενεργοποιηθεί ο Μηχανισμός (δηλαδή να «πατηθεί το κουμπί» όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν αρμόδια στελέχη) θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής δυο προϋποθέσεις, που συνιστούν «συμβάν διόρθωσης των αγορών» (market correction event) το οποίο δικαιολογεί ενεργοποίηση του πλαφόν:
Πρώτον, η τιμή του month ahead συμβολαίου στο TTF να υπερβαίνει μια συγκεκριμένη τιμή (που δεν έχει ακόμα «κλειδώσει» όπως προαναφέρθηκε) για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο «εβδομάδων» και
Δεύτερον, ο δείκτης της spot τιμής του φυσικού αερίου στο TTF (TTF European Gas Spot Index) να υπερβαίνει τις τιμές αναφοράς του LNG κατά ένα συγκεκριμένο ύψος (που επίσης απομένει να προσδιοριστεί) για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια, άνοδος των τιμών στο TTF να είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τυχόν αντίστοιχη άνοδο των διεθνών τιμών LNG, κάτι που τεκμηριώνει διαταραχή του μηχανισμού σχηματισμού των τιμών μόνο στο TTF και όχι ευρύτερα.
- Το καθήκον παρακολούθησης των αγορών ώστε να διαπιστωθεί εάν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις ανατίθεται στον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER). Εάν επιβεβαιώσει ότι όντως συντρέχουν, εκδίδεται επίσημη κοινοποίηση στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ενημερώνονται άμεσα η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κεφαλαιαγορών (ESMA).
- Σε κάθε περίπτωση, από την στιγμή που θα ενεργοποιηθεί το πλαφόν, οι εντολές στα παράγωγα επόμενου μηνός πάνω από το όριο δεν θα γίνονται αποδεκτές. Το πλαφόν δεν επεκτείνεται στις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές (over the counter) ούτε και σε άλλα συμβόλαια στο TTF πέραν του Month Ahead, το οποίο πάντως εμφανίζει τη μεγαλύτερη ρευστότητα.
- Κρίσιμη ρύθμιση του προσχεδίου που αποτυπώνει την αγωνία του μπλοκ των «πλαφονομάχων» (Γερμανία, Ολλανδία κλπ.) το πλαφόν να μην ανατρέψει τον σχεδιασμό για μείωση της ζήτησης είναι η υποχρέωση που προβλέπεται για τις χώρες-μέλη να ενημερώνουν την Κομισιόν για τα μέτρα που έχουν λάβει για να αποφευχθεί τυχόν αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ρεύματος μετά την εφαρμογή του πλαφόν. Στο σκεπτικό του Σχεδίου Κανονισμού, μάλιστα, ανοίγεται «παράθυρο» να ζητηθούν και πρόσθετα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο εν είδει αντίβαρου στους κινδύνους που εγκυμονεί το πλαφόν για την ασφάλεια εφοδιασμού.
- Με την ενεργοποίηση του πλαφόν, η Κομισιόν θα ζητήσει άμεσα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την εκπόνηση μελέτης για τον κίνδυνο ανεπιθύμητων διαταραχών στην σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων.
- Εάν ο ACER -που παρακολουθεί καθημερινά τις αγορές και ενημερώνει σε καθημερινή βάση την Κομισιόν- διαπιστώσει ότι δεν συντρέχουν πλέον οι προϋποθέσεις για τον Μηχανισμό, εκδίδει «ειδοποίηση απενεργοποίησης» που σημαίνει ότι το πλαφόν βγαίνει από την πρίζα.
- Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι προϋποθέσεις για την αναστολή λειτουργίας του μηχανισμού -με απόφαση της Κομισιόν- εάν διαπιστωθεί ότι η συνεχιζόμενη εφαρμογή του προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες που απειλούν την ασφάλεια εφοδιασμού, τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ και την χρηματοοικονομική σταθερότητα. Μεταξύ άλλων το πλαφόν μπορεί να ανασταλεί εάν διαπιστωθεί ότι:
-Δεν τηρούνται οι στόχοι για υποχρεωτική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου ή καταγραφεί αύξηση της κατανάλωσης του καυσίμου
-Εμποδίζονται οι διασυνοριακές ροές φυσικού αερίου με βάση τα σήματα των αγορών όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ACER
-Επηρεάζεται αρνητικά η λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ESMA και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
-Επηρεάζεται η ισχύς των υφιστάμενων συμβολαίων προμήθειας φυσικού αερίου, περιλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων.
Αβέβαιη παραμένει η συμφωνία
Διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι το Σχέδιο Κανονισμού που εξειδικεύει σε μεγάλο βαθμό το σκεπτικό της Κομισιόν και τις «κόκκινες γραμμές» για το πλαφόν αποτελεί μια θετική εξέλιξη που θα μπορούσε να διευκολύνει την διαπραγμάτευση την Πέμπτη στις Βρυξέλλες (και τις παρασκηνιακές ζυμώσεις πριν…). Εντούτοις, είναι πολλά τα κρίσιμα στοιχεία που απομένει να διευκρινιστούν και οι «αστερίσκοι» κάτι που σημαίνει ότι η επίτευξη συμφωνίας είναι αβέβαιη. Αν και το πλαφόν έρχεται με ξεχωριστό Κανονισμό, διακριτό από αυτόν που προβλέπει τα υπόλοιπα μέτρα για τις τιμές φυσικού αερίου για τα οποία υπάρχει ευρεία συναίνεση (Κοινές Προμήθειες φυσικού αερίου, μηχανισμός υποχρεωτικής αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, Μηχανισμός για τον περιορισμό της ενδοημερήσιας μεταβλητότητας στις αγορές, Εναλλακτικός του TTF δείκτης τιμολόγησης του LNG), εντούτοις δεν είναι βέβαιο ότι θα βγει «λευκός καπνός» μεθαύριο.
Υπενθυμίζεται ότι ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν απειλήσει με συνολικό βέτο αν δεν υπάρξει πολιτική συμφωνία, ενώ άλλες φέρονται έτοιμες να ζητήσουν εις βάθος μελέτη για τις επιπτώσεις του πλαφόν, «παίζοντας καθυστερήσεις». Η Ελλάδα προσέρχεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων δηλώνοντας ικανοποίηση που μια συγκεκριμένη πρόταση για πλαφόν συζητείται επιτέλους επισήμως (κάτι που μέχρι πρότινος έμοιαζε σχεδόν αδιανόητο) και τηρώντας στάση αναμονής για τον τρόπο που θα εφαρμοστεί το πλαφόν εφόσον προταθεί επισήμως από την Επιτροπή, «ώστε να αποβεί πραγματικά και ουσιαστικά ωφέλιμο για τους καταναλωτές», όπως το έθεσε και η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρα Σδούκου.
