του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Σαν τερματοφύλακας μπροστά στο πέναλτι αισθάνεται η κυβέρνηση ενόψει της επιστροφής της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια τους επόμενους μήνες. Και αναζητά τρόπους παράτασης για την εφαρμογή τoυς, ένα παράθυρο μετάθεσης των αποφάσεων για το 2024 ή έστω μια νέα ονομασία που δεν θα παραπέμπει στο δαιμονοποιημένο παρελθόν της συγκεκριμένης φόρμουλας τιμολόγησης.
Αγωνία φυσικά και για τους παρόχους που επίσης αναζητούν τρόπους μεταβίβασης του ρίσκου της χονδρεμπορικής αγοράς, προκειμένου να μην χρειαστεί να διακινδυνέψουν μια νέα κρίση εμπιστοσύνης με τους πελάτες τους.
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν επιθυμεί να ισχύσουν από 1ης Οκτωβρίου, όπως ο αρχικός σχεδιασμός, τα νέα τιμολόγια, όπου η κιλοβατώρα θα ακολουθεί τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής.
Ούτε ο υπουργός Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, ο οποίος έχει αντιληφθεί τις αναταράξεις που μπορεί να φέρει η επαναφορά της ρήτρας, ακόμη και αν τα νέα τιμολόγια συνοδεύονται από ευφάνταστα ονόματα, όπως για παράδειγμα «τιμολόγιο με μηχανισμό εγγύησης εύλογου κόστους». «Εγγύηση διόρθωσης πραγματικού κόστους» και «μηχανισμός εξορθολογισμού κόστους», ονόματα τα οποία περιλαμβάνουν οι προμηθευτές στα νέα τους προϊόντα, προκειμένου να μην παραπέμπουν στο επώδυνο προ κρίσης παρελθόν.
Ούτε και οι πάροχοι, γιατί μόνο στις αρχές του φθινοπώρου θα έχουν μια καλή «ορατότητα» για τις τάσεις τιμών στο φυσικό αέριο, οπότε και θα επιβεβαιωθούν ή διαψευσθούν τα δυσοίωνα σενάρια μιας νέας αναταραχής στις διεθνείς αγορές. Εξάλλου, ο στόχος είναι να αποφευχθεί το ενδεχόμενο πρώτα να αποσυρθούν τα μέτρα και μετά, ως συνέπεια μιας τυχόν αναζωπύρωσης της κρίσης, να χρειαστεί να επανέλθουν, με την ίδια μορφή ή κάποια παραλλαγή τους. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε χαριστική βολή στην ρήτρα αναπροσαρμογής, με ό,τι αυτό θα σήμαινε για την ελληνική αγορά ενέργειας.
Το έχει αντιληφθεί και ο νέος υπουργός. Δεν είναι τυχαίο ότι η εικόνα που ήθελε τον Θόδωρο Σκυλακάκη να διαφωνεί με οποιαδήποτε παράταση εφαρμογής των νέων τιμολογίων, έχει μεταβληθεί. Και το σενάριο αυτά να μετατεθούν για τις αρχές του 2024, όχι μόνον είναι ανοικτό ως ενδεχόμενο, αλλά θεωρείται και το επικρατέστερο.
Παγωμένη η ρήτρα μέχρι τέλη Δεκεμβρίου;
Εφόσον τα παραπάνω επιβεβαιωθούν, τότε μέχρι τα τέλη του χρόνου η ρήτρα αναπροσαρμογής θα παραμείνει παγωμένη, ο μηχανισμός ανάκτησης εσόδων στη χονδρεμπορική αγορά θα συνεχίσει να ισχύει, όπως επίσης και ο κανονισμός τιμολόγησης με την ανακοίνωση των μέτρων του επόμενου μήνα κάθε 20 του προηγούμενου.
Κάποιες πληροφορίες θέλουν την απόφαση του υπουργείου για την «τύχη» των έκτακτων μέτρων στήριξης να έχει ήδη «κλειδώσει» και προεξοφλούν παράταση του σημερινού καθεστώτος. Άλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι θα ληφθεί το αργότερο μέχρι τις 15 Αυγούστου.
Κρίνοντας πάντως από το τελευταίο Eurogroup, εφόσον επιλεγεί η έναρξη ισχύος των νέων τιμολογίων από τον Ιανουάριο του 2024 δεν αναμένεται να υπάρξουν προβλήματα. Και άλλες χώρες, όπως η Πολωνία, πιέζουν να παραταθούν τα έκτακτα μέτρα, με αποτέλεσμα στο τελευταίο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών να σταλεί σήμα μιας σχετικής ελαστικότητας. Στο κοινό ανακοινωθέν της 13ης Ιουλίου, το συμβούλιο άνοιξε παράθυρο, ώστε η κατάργηση των έκτακτων μέτρων να είναι πιο σταδιακή έναντι των αρχικών εκτιμήσεων. Και για πρώτη φορά αναφέρθηκε σε άρση «το συντομότερο δυνατό το 2023 και το 2024».
Οι επιστολές, η ΡΑΑΕΥ και ο φόβος της αγοράς
Ξεκάθαρη θέση υπέρ της παράτασης των μέτρων στήριξης μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου έχουν πάρει και οι προμηθευτές ρεύματος, όπως αναφέρεται σε επιστολή του φορέα τους ΕΣΠΕΝ προς το υπουργείο Ενέργειας.
Επικαλούνται την ανάγκη να προετοιμάσουν καλύτερα τα νέα τους προϊόντα, αλλά και να καταστεί πιο ομαλή η επιστροφή των καταναλωτών στην κανονικότητα. Και ακριβώς επειδή, τα ίδια σήματα έχει στείλει στο ΥΠΕΝ και η ΡΑΑΕΥ, εξηγώντας ότι χρειάζεται επιπλέον χρόνο διαβούλευσης με τους συμμετέχοντες στην αγορά αλλά και για το σχεδιασμό της επόμενης ημέρας, η παράταση των μέτρων θεωρείται λίαν πιθανή.
Εφόσον επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, αυτό θα σημαίνει πως στη χονδρεμπορική αγορά θα συνεχίσει να ισχύει το πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών για τις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που πωλούν. Εφόσον απαιτηθεί διατήρηση της επιδότησης των λογαριασμών, όπως συνέβη για τον Αύγουστο, αυτή θα συνεχιστεί, ενώ όσον αφορά τις ρήτρες αναπροσαρμογής, θα παραμείνουν παγωμένες, προκειμένου να αποφευχθεί η αναστάτωση στην αγορά και τους καταναλωτές.
Είναι προφανές ότι πίσω από την επίκληση της ανάγκης για περισσότερο χρόνο διαβούλευσης και της απουσίας «ορατότητας» ως προς το πως θα διαμορφωθούν οι τιμές του φυσικού αερίου τον χειμώνα, βρίσκεται ο φόβος της αναστάτωσης που θα προκληθεί στους καταναλωτές από την επανεμφάνιση της ρήτρας.
Μεταβατικό τιμολόγιο
Ουδείς αισθάνεται αρκετά σίγουρος μπροστά στην επικείμενη νέα κανονικότητα των τιμολογίων. Αυτήν όπου οι χρεώσεις θα καθορίζονται ξανά από τις διακυμάνσεις του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, μακριά από την ασφάλεια των επιδοτήσεων, και ενώ οι καταναλωτές θα βρίσκονται αντιμέτωποι με τις όποιες παγίδες θα τους επιφύλασσαν οι ρήτρες.
Καθόλου τυχαίο ότι το ΥΠΕΝ εξετάζει ένα μεταβατικό πλαίσιο στο «παλιό» καθεστώς της λιανικής και το ξεπάγωμα των ρητρών αναπροσαρμογής. Και έχει εισηγηθεί τη δημιουργία από τις εταιρείες μεταβατικών τιμολογίων. Την καθιέρωση δηλαδή ενός ειδικού κυμαινόμενου τιμολόγιου από κάθε εταιρεία, όπου την 1η ημέρα κάθε μήνα θα ανακοινώνεται η χρέωση που θα ισχύει για τον μήνα που ξεκινά (ex-ante τιμολόγιο).
Σε αυτά τα μεταβατικά τιμολόγια θα μπουν όσοι καταναλωτές δεν καλύπτονται αυτή τη στιγμή με συμβάσεις και δεν θέλουν να επιλέξουν κάποιο από τα κανονικά προϊόντα που θα λανσάρει ο προμηθευτής τους, υπογράφοντας νέο συμβόλαιο. Το ίδιο θα ισχύσει και για καταναλωτές που οι εταιρείες έχουν «περάσει» σε καινούρια προϊόντα (τιμολόγια μετάπτωσης) από την έναρξη των έκτακτων μέτρων.
Και ο ρόλος του μάρκετινγκ
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η αγορά έχει σταματήσει τον σχεδιασμό των νέων προϊόντων που σκοπεύει να διαθέσει, αμέσως μόλις αρθούν τα έκτακτα μέτρα. Στο χαρτοφυλάκιό τους θα υπάρχουν και προϊόντα με τις «κλασικές» ρήτρες αναπροσαρμογής, η επιτυχία των οποίων θα κριθεί από την ικανότητα των τμημάτων μάρκετινγκ και σχεδιασμού νέων προϊόντων.
Τιμολόγιο το οποίο, για παράδειγμα, θα διαφημίζει ότι έχει «την χαμηλότερη τιμή της αγοράς, στα 5 λεπτά ανά KWh και ότι συνοδεύεται με εγγύηση διόρθωσης πραγματικού κόστους» θα πουλιέται πιο εύκολα από άλλα με δυσνόητες διατυπώσεις όπως «μηχανισμός εξορθολογισμού κόστους», «μηχανισμός διασφάλισης εύλογου κόστους», κ.ό.κ.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι ένα προϊόν με ρήτρα αναπροσαρμογής, όπως το πρώτο, πουλιέται πιο γρήγορα από τα call centers έναντι άλλων παραλλαγών, την επαναφορά των οποίων δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα δεχθούν με χαρά οι καταναλωτές.
