Στην τελική ευθεία εισέρχονται οι ζυμώσεις μεταξύ των Βρυξελλών και των εθνικών κυβερνήσεων ώστε να βγει «λευκός καπνός» στην έκτακτη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της Ένωσης στις 30 Σεπτεμβρίου. Βασικό θέμα στην ατζέντα -όπως προκύπτει και από τα προπαρασκευαστικά έγγραφα της τσεχικής προεδρίας της ΕΕ- είναι το σχέδιο Κανονισμού, τα βασικά σημεία του οποίου παρουσίασε στις 14 του μήνα η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με κύριους άξονες την επιβολή πλαφόν 180 ευρώ/ΜWh στους ηλεκτροπαραγωγούς πλην φυσικού αερίου, την επιβολή έκτακτης συνεισφοράς αλληλεγγύης τουλάχιστον 33% στα υπερκέρδη των ομίλων ορυκτών καυσίμων και την μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος κατά 5% στις ώρες αιχμής.
Η ελληνική πλευρά προσέρχεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τρεις βασικές επιδιώξεις: Πρώτον, την διατήρηση -ει δυνατόν και «άθικτου- του δικού της Προσωρινού Μηχανισμού Ανάκτησης των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών στην χονδρεμπορική αγορά, που αποτέλεσε μεν το «πρόπλασμα» για την αντίστοιχη ευρωπαϊκή πρόταση, αλλά έχει μεγαλύτερη εμβέλεια και αναδεικνύεται σε βασικό «αιμοδότη» των ύψους 1,1 δις. ευρώ επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος για τον Οκτώβριο. Δεύτερον, την υιοθέτηση του έκτακτου τέλους αλληλεγγύης στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων (που εν προκειμένω αφορά κατά κύριο λόγο τα διυλιστήρια), ώστε να συγκεντρωθούν επιπλέον κονδύλια για τις επιδοτήσεις σε πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο κατά τους δύσκολους μήνες του χειμώνα. Και τρίτον, όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευελιξία για τη μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος.
Η "εθνική ευελιξία" άλλωστε αποτελεί το κλειδί για την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας για το νέο πακέτο μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, την οποία θα επιδιώξουν πάση θυσία οι Υπουργοί, πολλοί εκ των οποίων ψιθυρίζουν ότι δεν μπορούν να επιστρέψουν με «άδεια χέρια» στις πατρίδες τους. Και τούτο διότι όλες σχεδόν οι χώρες διαπραγματεύονται σκληρά για να διασφαλίσουν ότι μπορούν να διατηρήσουν τα δικά τους εθνικά μέτρα, σε άλλες περιπτώσεις για την ανάκτηση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών (Ελλάδα), σε άλλες για την φορολόγηση των εταιρειών ορυκτών καυσίμων (Ιταλία). Κεντρικός στόχος είναι οι ρυθμίσεις του Κανονισμού να μην γίνουν….στενός ευρωπαϊκός κορσές. Και προκειμένου να επιτευχθεί ο πολυπόθητος συμβιβασμός, όπως όλα δείχνουν θα ενσωματωθούν «ειδικές εξαιρέσεις» προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι «ιδιαιτερότητες» κάθε χώρας.
Ενδεικτικό του παρασκηνιακού παζαριού που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη είναι ότι η τελευταία εκδοχή του σχεδίου Κανονισμού προβλέπει ότι η επιβολή της συνεισφοράς αλληλεγγύης στους ομίλους ορυκτών καυσίμων δεν θα είναι υποχρεωτική, εάν κάποια χώρα εφαρμόζει ήδη «ισοδύναμα» μέτρα. Οι προσπάθειες για αυξημένη ευελιξία στο «μέτωπο» αυτό μάλλον δεν είναι άσχετες με το στενό lobbying από τον κλάδο που αντιτάσσεται στην αρχική πρόταση των Βρυξελλών για φορολόγηση τουλάχιστον 33% των κερδών των εταιρειών για την τρέχουσα χρήση που υπερέβησαν κατά 20% την μέση κερδοφορία για την περίοδο 2019-2021.
Οι εθνικές κυβερνήσεις διεκδικούν επίσης εγγυήσεις ότι δεν θα εμποδίζονται να ανακτήσουν περισσότερα υπερέσοδα από τους ηλεκτροπαραγωγούς, σε σχέση με αυτά που θα αντλούσαν εάν εφαρμοζόταν η ευρωπαϊκή ρύθμιση για το ενιαίο πλαφόν. Για το θέμα αυτό εκφράζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Ελλάδα, με δεδομένο ότι η κυβέρνηση δεν θέλει σε καμία περίπτωση να περιορίσει την αποδοτικότητα του ελληνικού μηχανισμού που όχι μόνο περιλαμβάνει τις μονάδες φυσικού αερίου, αλλά και διαφορετικό πλαφόν ανά τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη το διαφορετικό μεταβλητό κόστος κάθε τεχνολογίας. Στο πλαίσιο αυτό, το έκτακτο τέλος των 10 ευρώ/θερμική Μεγαβατώρα στις μονάδες φυσικού αερίου που εξήγγειλε την Τετάρτη ο Υπουργός ΠΕΝ Κώστας Σκρέκας θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως «δικλείδα ασφαλείας» για να διατηρηθεί η συνεισφορά τους στη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων, εάν η «τελική λύση» καταστήσει μονόδρομο τις αλλαγές στον ελληνικό μηχανισμό.
Πριν από την έκτακτη Σύνοδο των ΥΠΕΝ την Παρασκευή, η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει το σχέδιό της για έκτακτη παροχή ρευστότητας στους ενεργειακούς ομίλους -με επίκεντρο τα ενέχυρα που απαιτούνται για την κάλυψη των θέσεων στις προθεσμιακές αγορές. Ανάμεσα στις προτάσεις που βρίσκονται υπό συζήτηση είναι το να μπορούν οι εταιρείες να καλύπτουν μέρος των εγγυήσεων με δικαιώματα εκπομπών CO2 αντί για ρευστό, αλλά και περισσότερες δυνατότητες κάλυψής τους με ομόλογα, εταιρικά χρεόγραφα και τραπεζικές εγγυητικές επιστολές. Αναμένεται τέλος να παρουσιαστούν και οι ιδέες που επεξεργάζεται η Κομισιόν για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου, οι οποίες πάντως κατά πληροφορίες δεν έχουν ακόμα μορφοποιηθεί σε μηχανισμό επιβολής πλαφόν, καθώς το εν λόγω μέτρο εξακολουθεί να διχάζει τα κράτη-μέλη. Και πολύ περισσότερο που η αίσθηση του επείγοντος σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ίσως να έχει μειωθεί, καθώς οι τιμές του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF εμφανίζουν εσχάτως σταθεροποιητικές τάσεις στα επίπεδα των 180-200 ευρώ/MWh (έναντι του ιστορικού υψηλού των 340 ευρώ/MWh που είχαν «γράψει» στα τέλη Αυγούστου), ενώ σε αισθητά χαμηλότερα σε σχέση με τα πρόσφατα υψηλά κινούνται και οι τιμές ηλεκτρισμού στα ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια, του ελληνικού μη εξαιρουμένου. Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά πλήρωσης των αποθηκών φυσικού αερίου κινούνται σε υψηλά επίπεδα, ενώ σύμφωνα με την S&P η ζήτηση για ρεύμα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες προβλέπεται μειωμένη κατά τουλάχιστον 5% σε σχέση με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών…
