του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Σε άγνωστα νερά μπαίνει το έργο του EuroAsia μετά την μη καταβολή των 50 εκ. ευρώ προς την Nexans. Η πλευρά του Νάσου Κτωρίδη λέγεται ότι δεν τήρησε την συμβατική της υποχρέωση απέναντι στους Νορβηγούς, δηλαδή δεν εκταμίευσε την πρώτη δόση για την κατασκευή του καλωδίου, χάνοντας την σχετική προθεσμία, η οποία έληγε χθες.
Και τώρα τι;
Και τώρα τι για ένα έργο που καιρό τώρα βρίσκεται σε περιπέτειες; Θα καταβάλει το τίμημα τις επόμενες ημέρες η πλευρά Κτωρίδη ή δεν θα το κάνει καθόλου; Η κίνηση αναμένεται να ενεργοποιήσει ασφαλώς εξελίξεις, καθώς ούτε η Λευκωσία που βλέπει να απαξιώνεται ένα γεωστρατηγικής σημασίας για την Κύπρο σχέδιο, ούτε η Κομισιόν που το έχει χρηματοδοτήσει με 657 εκ. ευρώ, πρόκειται να κάτσουν με τα χέρια σταυρωμένα.
Το ίδιο ισχύει και για τον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος έχει δεσμευτεί να εισέλθει στο μετοχικό κεφάλαιο του Euroasia με ποσοστό 33% και ενώ ενδιαφέρον για αντίστοιχο ποσοστό έχει εκδηλώσει και ισραηλινό fund. Τέσσερις παράγοντες (Λευκωσία, ΕΕ, ΑΔΜΗΕ, Ισραηλινοί), που θα μπορούσαν να παίξουν ένα ενεργότερο ρόλο για να σωθεί το έργο και οι οποίοι σύντομα πρόκειται να ανοίξουν τα χαρτιά τους.
Το βασικό ερώτημα αφορά στην επόμενη ημέρα του Euroasia. Το άλλο, είναι τι μεσολάβησε και η πλευρά του Νάσου Κτωρίδη, διευθύνοντος συμβούλου του Euroasia δεν κατέβαλε τη δόση, παρ’ ότι πρόσφατα είχαν εκταμιευθεί τα πρώτα 50 εκ. ευρώ από το Connecting Europe Facility. Κανονικά τα ποσά αυτά ήταν όσα ακριβώς χρειάζονταν για την καταβολή της πρώτης δόσης των 50 εκατ. ευρώ προς τον νορβηγό κατασκευαστή, βάσει της σύμβασης για το καλώδιο, η οποία υπεγράφη μόλις προ δύο μηνών, τον Ιούλιο του 2023.
Ανησυχία στην Κύπρο
Η πλευρά της κυπριακής κυβέρνησης δεν κρύβει την ανησυχία της, καθώς επιβεβαιώνονται οι προβληματισμοί που έχει καιρό τώρα και οι οποίοι ενισχύθηκαν μετά τα καμπανάκια της Κομισιόν για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου. Το κόστος του έργου έχει αυξηθεί στα 1,9 δισ. έναντι των αρχικών 1,6 δισ. και όπως είπε πρόσφατα και ο κύπριος υπ. Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, ακόμη και αν εισέλθει στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου το ισραηλινό fund, θα υπάρχει και πάλι μια «τρύπα» 1,1 δισ. Δεν αποκλείεται μάλιστα αυτή να διογκωθεί περαιτέρω αν συνεχιστούν οι συνεχείς ανατιμήσεις βασικών πρώτων υλών στη διεθνή αγορά.
Κομβικό σημείο για την γενικότερη πορεία του έργου, είναι το τι θα δείξει η μελέτη ως προς την οικονομική του βιωσιμότητα και την γεωστρατηγική του αξία, που ανατίθεται σε μεγάλο ξένο οίκο.
Σημαντική είναι πάντως η πληροφορία ότι το κυπριακό υπουργείο Ενέργειας έχει συμπεριλάβει στους όρους εντολής προς τον ανάδοχο της μελέτης την υποχρέωση να αξιολογήσει την καταλληλότητα και ικανότητα των σημερινών μετόχων της εταιρείας EuroAsia Interconnector για την υλοποίηση της διασύνδεσης.
Τις τελευταίες πάντως ημέρες εγείρονται στην Κύπρο σοβαρά ερωτηματικά για τον τρόπο με τον οποίο δρομολογείται η ανάθεση της μελέτης, με πηγές της αγοράς, τις οποίες επικαλείται πρόσφατο δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» να υποστηρίζουν πως αυτή προωθείται με τρόπο βιαστικό, πρόχειρο και αδιαφανή.
Σε βαθμό, ώστε να ελλοχεύει ο κίνδυνος να μην απαντηθούν βασικά ερωτήματα που αφορούν όχι μόνο την στενή έννοια της οικονομικής βιωσιμότητας της διασύνδεσης, αλλά κυρίως τα ερωτήματα που αφορούν τα τεχνικά ζητήματα που είναι να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν την κατασκευή της διασύνδεσης.
Από την πλευρά της, η Κομισιόν που έχει διαμηνύσει ότι αν δεν τηρηθούν τα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα θα τεθούν υπό επανεξέταση ακόμη και τα κλειδωμένα ευρωπαϊκά κονδύλια, ύψους 657 εκατ., τώρα, μετά και την χθεσινή εξέλιξη, δεν αποκλείεται να αδράξει την ευκαιρία και να προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι η προειδοποίησή της ήταν πραγματική.
Οι προβληματισμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τεχνογνωσία της EuroAsia ήταν ο λόγος που επέμεινε να ενταχθεί στη μετοχική δομή της εταιρείας ο ΑΔΜΗΕ. Ωστόσο, εκκρεμεί η μετατροπή του Letter of Intent των δύο πλευρών σε τελική συμφωνία.
