του Αλέξανδρου Μπαρότσι
H αγωνία της Ευρώπης να βρει γρήγορα φθηνή και άφθονη ενέργεια έχει φέρει στο προσκήνιο τη μεταφορά πράσινου ρεύματος από Νότο προς Βορρά και τον πολλά υποσχόμενο αφρικανικό ήλιο.
Τον διεκδικούν πολλοί. Το GREGY Interconnector του ομίλου Κοπελούζου, o κυπριακών συμφερόντων EuroAfrica Interconnector και εσχάτως το Greece Africa Power Interconnector (GAP) της Eunice Energy Group, με έντονο από χθες αμερικανικό άρωμα.
Η είδηση ότι τοποθετείται ως CEO στην εταιρεία του GAP, ένας πρώην αμερικανός γερουσιαστής, ο Andreas Borgeas, έχει όπως και να το κάνουμε, ειδικό βάρος, δεδομένης της παρουσίας των ΗΠΑ στην ΝΑ Μεσόγειο και του ενδιαφέροντος για τα ενεργειακά της περιοχής.
Η ανάληψη της θέσης αυτής από ένα πρώην μέλος της Γερουσίας, με επαφές στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ικανές ενδεχομένως να προσελκύσουν αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον, να ενεργοποιήσουν λόμπυ και να προωθήσουν το έργο, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.
Ειδικά στην παρούσα συγκυρία, όπου τη μεταφορά της πράσινης ενέργειας από Αφρική και Μ.Ανατολή, προς τον Ευρωπαικό Βορρά, διεκδικούν πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο όμιλος Κοπελούζου, ο οποίος επίσης έχει πολύ καλές επαφές με την αμερικανική πλευρά.
Ποιές όμως οι διαφορές μεταξύ των δύο έργων; Πολλές. Καταρχήν, το GREGY είναι αυτή τη στιγμή το πιο ώριμο project για τη μεταφορά ενέργειας από την Αφρική στην Ευρώπη. Βρίσκεται στη φάση του detailed engineering study και τελεί εν αναμονή της ένταξης μέσα στο 2023 στα ευρωπαικά έργα κοινού ενδιαφέροντος, γνωστά ως PCI, καθώς η σχετική αίτηση έχει υποβληθεί από τον περασμένο Νοέμβριο.
Αίγυπτος - Αττική με καλώδιο 940 χλμ
Στο έργο, συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ, πάνω στο οποίο θα βασιστεί και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου, έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν επενδυτικά ο Αιγύπτιος Διαχειριστής και ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ, ενώ γίνονται βήματα για τη τεχνική και χρηματοοικονομική του ωρίμανση. Και ακριβώς για να κερδηθεί χρόνος, έχει συμφωνηθεί ως η καλύτερη λύση για τη χρηματοδότηση των μελετών, να ενταχθούν στο REPowerEU.
Η δεύτερη διαφορά μεταξύ των δύο έργων αφορά στη χάραξη. Στην περίπτωση του GREGY, η διασύνδεση θα είναι μεταξύ Αιγύπτου και Αττικής, με πρόβλεψη για ανάπτυξη στην βορειοαφρικανική χώρα, φωτοβολταϊκών και αιολικών, συνολικής ισχύος 61 GW μέχρι το 2035, έτσι ώστε η ηλεκτρική ενέργεια η οποία θα μεταφέρεται μέσω Ελλάδας προς την Ευρώπη, να είναι «100% πράσινη». Ενα υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους 940 χλμ, αμφίδρομης ικανότητας και χωρητικότητας 3.000 MW, θα συνδέει απευθείας την Αίγυπτο με την Αττική (σε δύο σημεία για αποφυγή της τοπικής υπερφόρτωσης δικτύου), χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς για τεχνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους.
Τα έργα που θα προσφέρουν πράσινη ενέργεια θα είναι κατά 65% αιολικά και κατά 35% φωτοβολταϊκά, με στόχο να υπάρχει συνεχή ροή ενέργειας στη διασύνδεση. Θα απαιτηθούν περί τα 9,6 GW έργα ΑΠΕ, τα οποία αναπτύσσονταν στην Ελλάδα θα απαιτούσαν έκταση ίση με 120.000 στρέμματα.
Αίγυπτος - Κρήτη με καλώδιο 400 χλμ
Στον αντίποδα, το GAP προβλέπει την ηλεκτρική διασύνδεση της Αιγύπτου με την Κρήτη και συγκεκριμένα, της περιοχής Mersa Matruh με τον Αθερινόλακκο Λασιθίου, μέσω πόντισης καλωδίου μήκους 400 χιλιομέτρων. Εχει ισχύ 2 GW, είναι ενταγμένο στο αναπτυξιακό σχέδιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E), ενώ για τη χρηματοδότηση των μελετών και της κατασκευής του έχει υπάρξει επίσημη εκδήλωση ενδιαφέροντος της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων μεγάλων χρηματοοικονομικών οίκων. Επίσης η υλοποίηση του GAP προκρίνεται από το Atlantic Council, τον επίσημο τεχνικό σύμβουλο της αμερικανικής κυβέρνησης.
Το GAP θα συνδέεται με το έργο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος της Eunice Energy Group, τον Southern Aegean Interconnector (SAI), δηλαδή τον ηλεκτρικό αγωγό διασύνδεσης Αττικής - Δωδεκανήσου - Κρήτης, επιτρέποντας τη μεταφορά ενέργειας, μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, και συνακόλουθα μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής και ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια στην ελληνική επικράτεια και την Ευρώπη.
Και ο EuroAfrica
Το τρίτο project που αφορά ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο είναι ο κυπριακών συμφερόντων EuroAfrica Interconnector. Μήκους 1.396 χιλιομέτρων και με καλώδιο σε ανώτατο βάθος μέχρι 3.000 μέτρα, θα περιλαμβάνει τρεις σταθμούς μετατροπής (converter stations) στην Αίγυπτο, την Κύπρο και την Ελλάδα, καθώς και multi terminal operation. Η επένδυση (για το πρώτο στάδιο) υπολογίζεται στα 2,5 δισ. ευρώ.
Τι είδαν όλοι οι παραπάνω; Το κενό και την επιχειρηματική ευκαιρία να το καλύψουν. Οι τιμές των 17 δολαρίων ανά μεγαβατώρα που έδωσαν το 2022 δημοπρασίες για φωτοβολταϊκά στην Αίγυπτο, ακόμη και αν συνυπολογιστούν τα κόστη μεταφοράς προς Ευρώπη, θα είναι και πάλι άκρως ανταγωνιστική σε σχέση με τις ελληνικές και τις ιταλικές.
Η αφρικανική ενέργεια μπορεί να καλύψει μέρος της ακόρεστης όρεξης των ευρωπαίων για ενέργεια, λένε και οι μελέτες. Η συγκεντρωμένη παραγωγή ηλιακής ενέργειας στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής θα μπορούσε ενδεχομένως να καλύψει έως και το 20% της ευρωπαϊκής ζήτησης, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα. Υπάρχουν όμως και προκλήσεις. Η κάλυψη του 20% της ερήμου Σαχάρα με ηλιακά πάνελ, θα μπορούσε να αυξήσει τις τοπικές θερμοκρασίες. Στον αντίποδα βέβαια θα μειώνονταν οι εκπομπές CO2 λόγω της υποκατάστασης αντίστοιχων ποσοτήτων συμβατικής ενέργειας.
