Τη μη παράταση των επιδοτήσεων στο ρεύμα για τα νοικοκυριά πέραν της 30ης Σεπτεμβρίου προοιωνίζεται η έκθεση της Κομισιόν για την Ελλάδα όσον αφορά το σκέλος των επιδοτήσεων. Οι Βρυξέλλες στέλνουν μήνυμα εμμέσως πλην σαφώς ότι οι επιδοτήσεις είναι μη στοχευμένες προς τους ευάλωτους και στρεβλώνουν την αγορά («δεν διατηρούν τα σήματα τιμών» είναι η διπλωματική διατύπωση) και έχουν καταστεί αχρείαστες, με τις τιμές να επιστρέφουν σε πιο φυσιολογικά επίπεδα.
Είναι ενδεικτικό ότι οι τιμές του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF της Ολλανδίας (που στο ζενίθ της κρίσης είχαν ξεπεράσει τα 300 ευρώ/MWh) κινούνται τώρα κάτω από τα 30 ευρώ/MWh, ενώ η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας για τον Μάιο κινείται λίγο πάνω από τα 100 ευρώ/MWh, προσεγγίζοντας τα προ κρίσης επίπεδα.
Εξετάζοντας τη δημοσιονομική παράμετρο, η Κομισιόν αξιολογεί θετικά το ότι το καθαρό κόστος των μέτρων στήριξης έναντι της ενεργειακής κρίσης φέτος θα είναι σημαντικά χαμηλότερο από ότι είχε προϋπολογισθεί, στο 0,2% του ΑΕΠ έναντι αρχική ς πρόβλεψης για 0,5% του ΑΕΠ (και καθαρό κόστος 2,5% του ΑΕΠ το 2022). Σημαντική συνεισφορά στη μείωση του δημοσιονομικού κόστους φέτος διαδραματίζουν τα έσοδα από την έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης 33% στα κέρδη των διυλιστηρίων.
Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, η ελληνική οικονομία καθίσταται πιο αποδοτική ενεργειακά και προσαρμόζεται στις υψηλότερες τιμές ενέργειας, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση της κατανάλωσης φυσικού αερίου την περίοδο Αυγούστου 2022-Μαρτίου 2023 κατά 22% σε σχέση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας (έναντι 15% που ήταν ο ευρωπαϊκός στόχος) και την πτώση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού κατά 11,6% την ίδια περίοδο. Η Κομισιόν αναφέρει ότι «από το ξέσπασμα της κρίσης, οι τιμές ρεύματος για τα νοικοκυριά αυξήθηκαν αλλά διατηρήθηκαν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (χάρη και στις γενναίες επιδοτήσεις που δόθηκαν), ενώ για τις βιομηχανίες κατεγράφη αύξηση τιμών πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο». Στο πλαίσιο αυτό, οι Βρυξέλλες εμφανίζονται θετικά διακείμενες στη στοχευμένη στήριξη των ελληνικών βιομηχανιών (κάτι που ζητούν επιτακτικά και οι εκπρόσωποι της ενεργοβόρου βιομηχανίας…), μέτρο που σε συνδυασμό με ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που ευνοεί τη σύναψη μακροπρόθεσμων διμερών συμβολαίων ηλεκτρισμού (PPA), θα συνέβαλε όχι μόνο στη μείωση του ενεργειακού κόστους, αλλά και στο «πρασίνισμα» των εταιρειών.
Επένδυση σε ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας
Η Επιτροπή αναφέρει επίσης ότι αν και η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας (αναδεικνύοντας ως ορόσημο το ότι το 2022 το μερίδιο των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή ξεπέρασε για πρώτη φορά αυτό των ορυκτών καυσίμων), εντούτοις η εξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα παραμένει υψηλή. Συστήνει δε εντατικοποίηση των προσπαθειών στα «μέτωπα» της πράσινης μετάβασης και της εξοικονόμησης ενέργειας.
Πιο συγκεκριμένα, κάνει λόγο για αύξηση των επενδύσεων στην αποθήκευση ενέργειας και στην ενίσχυση των δικτύων ηλεκτρισμού ώστε να υποστηρίζουν την διείσδυση περισσότερων ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, ενώ υπογραμμίζει και τα μεγάλα περιθώρια περαιτέρω εξηλεκτρισμού του τομέα μεταφορών, μέσω επενδύσεων στην ηλεκτροκίνηση.
Τονίζει επίσης ότι η επιτάχυνση της εγκατάστασης νέων σταθμών ΑΠΕ «περνά» από την πλήρη εφαρμογή του νέου πλαισίου αδειοδότησης, ενώ εκφράζονται εμμέσως πλην σαφώς αμφιβολίες για το κατά πόσο η χώρα θα κατορθώσει να αξιοποιήσει το δυναμικό της στην υπεράκτια αιολική ενέργεια, δεδομένου ότι «οι χρόνοι απόκρισης είναι τυπικά μεγάλοι», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται. «Αυτό σημαίνει ότι η περαιτέρω ανάπτυξη χερσαίων αιολικών πάρκων που θα πλαισιώσουν τα φωτοβολταϊκά πάρκα θα παραμείνει σημαντικός παράγοντας».
Εξοικονόμηση ενέργειας
Όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας, η Ελλάδα σημειώνει πρόοδο, κυρίως μέσω του επιτυχημένου προγράμματος «Εξοικονομώ» για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη την παλαιότητα του κτιριακού αποθέματος της Ελλάδας, απαιτούνται περισσότερες πρωτοβουλίες, στην κατεύθυνση της εισαγωγής νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων (δημοπρασίες ενέργειας) και την ανάπτυξη της αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο, θα αφηνόταν περισσότερος χώρος για αξιοποίηση των δημόσιων πόρων για την στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και η εμβέλεια των προγραμμάτων εξοικονόμησης θα μπορούσε να επεκταθεί περισσότερο στα δημόσια κτίρια. Επισημαίνεται τέλος ότι η διείσδυση των «έξυπνων μετρητών» στην Ελλάδα (3% το 2021) είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ (54%), ενώ εντοπίζονται σημαντικά περιθώρια δράσεων ενεργειακής εξοικονόμησης σε συγκεκριμένους τομείς, όπως οι μεταφορές και η διαχείριση υδάτων.
