Πιθανή ακόμα και μέσα στο 2022 γίνεται η αναβάθμιση της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα από τον οίκο Fitch, μετά την ανακοίνωσή του ότι προχωρά στην αναβάθμιση των προοπτικών (outlook) του ελληνικού χρέους σε θετικές, κάτι που σημαίνει ότι είναι πλέον πιθανή η άνοδος της βαθμολογίας στο investment grade εντός του προσεχούς 12μήνου.
Ο οίκος επιβεβαίωσε τη βαθμολογία "BB" της Ελλάδας, που την τοποθετεί στην ανώτερη κατηγορία speculative, ενώ άλλαξε σε θετική την προοπτική, κυρίως επειδή, όπως ανακοίνωσε, η ταχύτερη από την αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη και η μείωση του ελλείμματος αναμένεται να οδηγήσουν στη μείωση του δημοσίου χρέους.
Μείωση ελλείμματος και χρέους
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Fitch, η ισχυρή δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης και η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος θα στηρίξουν ταχύτερη από την αναμενόμενη μείωση του χρέους του δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο του χαμηλού τρέχοντος και αναμενόμενου κόστους δανεισμού.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού, μειώνοντας σημαντικά το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) και ενισχύοντας την ικανότητά τους να παρέχουν πιστώσεις στην πραγματική οικονομία.
Ταχύτερη ανάπτυξη
Η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα έχει ανακάμψει με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι ανέμενε η Fitch κατά την προηγούμενη αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας τον Ιούλιο του 2021.
Η Fitch εκτιμά ότι ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ για το σύνολο του έτους ήταν 8,3%, σημαντικά υψηλότερος από την πρόβλεψη του Ιουλίου για 4,3%.
Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ το 1ο τρίμηνο του '21 ήταν 9,5% μεγαλύτερος σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020 και το επίπεδο του πραγματικού ΑΕΠ το 3ο τρίμηνο του '21 εκτιμάται ότι ήταν περίπου 1% πάνω από το προ πανδημίας επίπεδο του 4ου τριμήνου 2019.
Πάνω από 4,1% και το 2023
Αναμένουμε, αναφέρει η Fitch, ότι η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας θα συνεχιστεί το 2022, καθώς η διάθεση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης θα επιταχύνεται και η οικονομία θα αναπτυχθεί περαιτέρω κατά 4,1% και με παρόμοιο ρυθμό ανάπτυξης το 2023.
Η συνιστώσα επιχορηγήσεων που περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) της Ελλάδας ανέρχεται σε περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ (λίγο κάτω από το 10% του ονομαστικού ΑΕΠ του 2019), το οποίο θα εκταμιευθεί σε διάστημα έξι ετών.
Η πανδημία αποτελεί βραχυπρόθεσμο κίνδυνο για την οικονομική δραστηριότητα, κατά την άποψη της Fitch.
Οι μολύνσεις από κορονοϊό στην Ελλάδα αυξήθηκαν σημαντικά το φθινόπωρο και με πιο έντονο ρυθμό πιο πρόσφατα με την εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει θεσπίσει ορισμένους περιορισμούς και αυτοί θα μπορούσαν να επηρεάσουν την οικονομική δραστηριότητα. Ένας περαιτέρω κίνδυνος για τις προβλέψεις μας θα ήταν η καθυστερημένη υλοποίηση επενδυτικών έργων που προβλέπονται από το RRP.
Το χρέος
Ο συνδυασμός ισχυρότερης από την αναμενόμενη οικονομικής ανάπτυξης και μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος λόγω της σημαντικής μείωσης της στήριξης που σχετίζεται με την πανδημία θα στηρίξει τη μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Εκτιμούμε ότι ο δείκτης χρέους μειώθηκε στο 198,4% το 2021 από 206,3% το 2020 και προβλέπουμε ότι θα μειωθεί στο 190,3% φέτος και στη συνέχεια στο 185,3% έως το τέλος του 2023.
Αποπληρωμές
Η Ελλάδα θα αποπληρώσει ανεξόφλητα δάνεια από το ΔΝΤ το 2022 και θα προπληρώσει τις δόσεις δανείων του 2022 και του 2023 από τα ευρωπαϊκά δάνεια του πρώτου προγράμματος χρηματοδοτικής στήριξης για την Ελλάδα που συμφωνήθηκε το 2010.
Συνολικά, οι πληρωμές αυτές θα ανέλθουν σε 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου 3,8% του προβλεπόμενου ΑΕΠ) και υποθέτουμε ότι περίπου το ήμισυ αυτών θα χρηματοδοτηθεί από ταμειακά αποθέματα.
Η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στηρίζει τους όρους χρηματοδότησης.
Οι τράπεζες
Οι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες συνέχισαν να βελτιώνουν τις μετρήσεις ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων τους μέσω τιτλοποιήσεων που υποστηρίζονται από το Πρόγραμμα Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων «Ηρακλής» και άλλες πωλήσεις χαρτοφυλακίων.
Η κυβέρνηση παρέτεινε το καθεστώς αυτό τον Απρίλιο του 2021 για επιπλέον 18 μήνες έως τον Οκτώβριο του 2022, αυξάνοντας το κονδύλιο για τις εγγυήσεις που προσφέρονται για τις εν λόγω πράξεις.
Το συνολικό επίπεδο των ΜΕΔ μειώθηκε απότομα σε σχέση με το 2021, σε 20,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 3ο τρίμηνο του '21 από 60 δισεκατομμύρια ευρώ ένα χρόνο νωρίτερα. Ο δείκτης ΜΕΔ μειώθηκε σε 15,0% από 36,3% την ίδια περίοδο.
Αναμένουμε ότι οι μετρήσεις ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων του τραπεζικού τομέα θα βελτιωθούν περαιτέρω φέτος, αν και υπάρχουν κίνδυνοι νέων εισροών μη εξυπηρετούμενων δανείων, ειδικά από πιο ευάλωτους δανειολήπτες που εξακολουθούν να επωφελούνται από μέτρα αναστολής πληρωμών ή κρατική στήριξη.
Ποιοι παράγοντες θα κρίνουν την αξιολόγηση
Οι παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική δράση/υποβάθμιση της αξιολόγησης είναι οι ακόλουθοι:
- Δημόσια οικονομικά: Μη μείωση του δημόσιου χρέους/ΑΕΠ βραχυπρόθεσμα, για παράδειγμα λόγω υψηλότερων από τα αναμενόμενα ελλειμμάτων ή αδύναμων οικονομικών επιδόσεων.
- Μακροοικονομικά στοιχεία: Νέα αρνητικά πλήγματα στην ελληνική οικονομία που επηρεάζουν την οικονομική ανάκαμψη ή το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό της Ελλάδας.
- Διαρθρωτικά χαρακτηριστικά: Δυσμενείς εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα που αυξάνουν τους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά και την πραγματική οικονομία, μέσω της αποκρυστάλλωσης ενδεχόμενων υποχρεώσεων στον ισολογισμό του κράτους ή/και αδυναμίας χορήγησης νέων δανείων για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης.
Στην αντίθετη κατεύθυνση, παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική δράση/αναβάθμιση αξιολόγησης είναι:
- Δημόσια οικονομικά: Εμπιστοσύνη σε σταθερή καθοδική πορεία του δείκτη δημόσιου χρέους/ΑΕΠ που προκύπτει από χαμηλότερα ελλείμματα, ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ και σταθερό χαμηλό κόστος δανεισμού.
- Διαρθρωτικά: Συνεχής πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού από συστημικά σημαντικές τράπεζες, συνεπεία της επιτυχούς ολοκλήρωσης των συναλλαγών τιτλοποίησης και των χαμηλότερων επιβαρύνσεων απομείωσης και με αποτέλεσμα τη βελτίωση της παροχής πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα.
- Μακροοικονομικά: Βελτίωση του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού και των επιδόσεων μετά το σοκ του Covid-19, ιδίως εάν υποστηρίζεται από την εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ και άλλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
