Μια μεγάλη πρόκληση καλείται να αντιμετωπίσει όλη η αλυσίδα αξίας που χτίζεται γύρω από την παραγωγή - διακίνηση και εμπορία εμφιαλωμένων νερών και αναψυκτικών εν όψει των στόχων χρήσης ανακυκλωμένου ΡΕΤ στις συσκευασίες. Έχει να κάνει αφενός με την ενεργοποίηση των καταναλωτών αλλά και με τη διαμόρφωση επαρκούς συστήματος “ανάκτησης” του ΡΕΤ που χρησιμοποιείται στα προϊόντα και θα πρέπει πλέον να ανακυκλώνεται μέσα από συστήματα εγγυοδοσίας, - DRS σε κατάλληλα “ρεύματα”.
Ουσιαστικά με το νέο σύστημα, που θα ξεκινήσει θεωρητικά τον Ιούλιο του 2023 οι καταναλωτές θα πληρώνουν ένα αντίτιμο για το μπουκαλάκι που θα παίρνουν από σημεία λιανικής και στη συνέχεια θα παίρνουν τα χρήματά τους πίσω όταν επιστρέφουν την άδεια, πλέον, συσκευασία.
Βέβαια, όλα αυτά προϋποθέτουν άριστο συντονισμό, κι ένα επαρκές σύστημα εφοδιαστικής αλυσίδας, που λόγω της μορφολογίας της χώρας (νησιωτικότητα, ορεινοί όγκοι κτλ) αλλά και της ύπαρξης 120.000 σημείων πώλησης, είναι αρκετά δύσκολο και κοστοβόρο να χτιστεί.
Ουσιαστικά είναι μια δύσκολη εξίσωση που απαιτεί συνεννόηση συνέργειες αλλά και ανακλαστικά ώστε αφενός να μην υπάρξει κατακρήμνιση της ζήτησης αλλά και τήρηση της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας.
Σημειώνεται ότι η πρόβλεψη είναι το σύστημα να αρχίσει να λειτουργεί από τον Ιούλιο του 2023 ωστόσο πληροφορίες αναφέρουν ότι μεταφέρεται για τον Σεπτέμβριο.
Με βάση εκτιμήσεις της αγοράς που εδώ και τρία χρόνια αναζητά λύση έχοντας προτείνει μια σειρά από ιδέες, που φαίνεται να μην έχουν εισακουστεί, οι τέσσερις άξονες του προβληματισμού έχουν να κάνουν με τα εξής:
-Η μεγάλη επιβάρυνση στην τελική τιμή – 10 λεπτά για τη συσκευασία των 0.5 ml και 15 λεπτά για τη συσκευασία του 1,5ml- καθώς αν δεν ανακυκλώνεται η συσκευασία τότε ο καταναλωτής θα επιβαρύνεται με ένα σημαντικό ποσό για ένα προϊόν που είναι ευαίσθητο ως προς τη σχέση ποιότητας-τιμής.
-Ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων- που είναι πολλοί σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες- από το υπουργείο Περιβάλλοντος, τις εποπτικές αρχές, ΕΟΑΝ και την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέχρι τους παραγωγούς νερών και αναψυκτικών και τους παραγωγούς φιάλων ΡΕΤ
-Η αποφυγή παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν σε παράνομες συμπεριφορές στην αγορά της ανακύκλωσης
-Η επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών που έχει θέσει η ΕΕ έως το 2030.
Να σημειωθεί ότι εδώ και χρόνια σύσσωμος σχεδόν ο κλάδος έχει προτείνει να υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα τόσο για λόγους χωροταξίας (π.χ. υπάρχει δυσκολία σε χώρους σε παραδοσιακούς οικισμούς, σε νησιά κτλ) όσο και για λόγους οικονομίας.
Κόστος το σύστημα εγγυοδοσίας
Πέρα από όλα αυτά χθες, σε συνέντευξη τύπου το προεδρείο του ΣΕΦΥΜΕΝ (Σύνδεσμος Εταιρειών Ελληνικών Φυσικών Μεταλλικών Νερών), που πρέπει να σημειωθεί ότι έχει ενώσει εταιρείες που “σφάζονται” στην αγορά, αναφέρθηκε ότι είναι πολύ σημαντικό για την καλύτερη προετοιμασία και συνεπώς την επιτυχία του συστήματος εγγυοδοσίας να τροποποιηθεί η έναρξη εφαρμογής και να μετατεθεί σε μεταγενέστερη ημερομηνία, που θα εξασφαλίζει έναρξη εκτός σεζόν, επαρκή στην πράξη γεωγραφική και πληθυσμιακή κάλυψη και επαρκή χρόνο, μεγαλύτερο από τέσσερις μήνες για την προετοιμασία των παραγωγών.
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του ΣΕΦΥΜΕΝ, κ. Χαράλαμπο Παπαχρήστου για να πετύχει το σύστημα πρέπει να σχεδιαστεί σωστά και σε όλες τις πτυχές του με βασικό την πανελλαδική κάλυψη λαμβάνοντας υπόψη και την ιδιαιτερότητα της χώρας με τα νησιά αλλά και τα απομακρυσμένα σημεία που τους καλοκαιρινούς μήνες έχουν μεγάλη κατανάλωση όγκων εμφιαλωμένου νερού.
Υπάρχουν πετυχημένα μοντέλα για το σύστημα εγγυοδοσίας σε άλλες χώρες ωστόσο δεν έχουν τον πολυκερματισμό της αγοράς όπως στην Ελλάδα. Ανέφερε δε για παράδειγμα τη Νορβηγία όπου υπάρχουν τρεις παίκτες λιανεμπορίου που καλύπτουν το 90% της αγοράς και 12.000- 14.000 σημεία πώλησης. Σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα που έχει 120.000 σημεία πώλησης σε όλη τη χώρα.
Κίνδυνος για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων
Το αντίτιμο εγγυοδοσίας των 10 και 15 λεπτών, όπως εκτιμά ο ΣΕΦΥΜΕΝ θα δημιουργήσουν τεράστιο χρηματοοικονομικό πρόβλημα σε όλη την αλυσίδα από τον παραγωγό έως το τελικό σημείο πώλησης. Προβλέπουν δε ότι η ζήτηση των προϊόντων θα υποστεί καθίζηση με αποτέλεσμα τα προβλεπόμενα έσοδα από τα unredeemed να είναι πολύ χαμηλά, να υπάρξουν πληθωριστικές πιέσεις, να απειληθεί η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων του Κλάδου, να μειωθούν οι θέσεις απασχόλησης τόσο στον κλάδο όσο και σε όλους τους σχετιζόμενους Κλάδους (προμηθευτές πρώτων υλών, μεταφορείς κ.α).
Ο Σύνδεσμος προτείνει το αντίτιμο για την επιστροφή να οριστεί στα 5 και 10 λεπτά, όπως έκανε η Κύπρος που υπήρξε εξαίρεση για τα εμφιαλωμένα νερά και ορίστηκε το συγκεκριμένο αντίτιμο εγγυοδοσίας, ποσό που αποτελεί ένα καλό κίνητρο για την επιστροφή των συσκευασιών από τους καταναλωτές.
Να μπορούν οι καταναλωτές να ανακυκλώνουν παντού
Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα οι καταναλωτές να έχουν ευχέρεια επιστροφής των προϊόντων που καταναλώνουν σε οποιοδήποτε σημείο ο ΣΕΦΥΝΕΝ ζητά να καθορισμούς κριτήρια πανελλαδικότητας για του ΣΣΕΔ. Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων του ενός ΣΣΕΔ θα πρέπει να διασφαλίζονται υγιείς κανόνες ανταγωνισμού καθώς αποφεύγεται η προνομιακή λειτουργία ΣΣΕΔ, τα οποία θα μπορούσαν να καλύπτουν μόνο μεγάλες πόλεις και πελάτες (cherry picking) κατορθώνοντας εύκολη επίτευξη στόχων με χαμηλό έργο και κόστος.
Τέλος, κρίνει ως άκρως σημαντικό για την επιτυχία του συστήματος τη χρηματοδότηση. Όπως αναφέρει τα μη επιστρεφόμενα αντίτιμα εγγυοδοσίας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και με αντικειμενικά κριτήρια για τη χρηματοδότηση και την επιτυχία του DRS στην Ελλάδα έτσι ώστε να επιτευχθεί ταχύτερη επίτευξη των στόχων συλλογής της Χώρας, να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του/ των ΣΣΕΔ με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση των καταναλωτών και των εισφορών των επιχειρήσεων προς τα ΣΣΕΔ. Το ύψος των εισφορών θα καθορίσει τη βιωσιμότητα ή μη του Κλάδου. Προτείνεται επίσης η καταβολή των εισφορών να γίνεται τμηματικά, κάθε τρίμηνο, για την ταμειακή διευκόλυνση των υπόχρεων.
Τι προβλέπει η νομοθεσία
Έως την 31η Δεκεμβρίου 2025 πρέπει να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 77% κατά βάρος στα απόβλητα συσκευασίας του συστήματος επιστροφής εγγύησης (50% για το αλουμίνιο και 70% για το γυαλί)
•Έως την 31η Δεκεμβρίου 2029, πρέπει να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 90% κατά βάρος του συνόλου των αποβλήτων συσκευασίας πλαστικού του συστήματος επιστροφής εγγύησης (60% για το αλουμίνιο και 75% για το γυαλί έως την 31η Δεκεμβρίου 2030)
•Στο σύστημα δύναται να τεθεί επιπλέον στόχος επαναχρησιμοποίησης των φιαλών
Χωριστή συλλογή
- Ποσοτικοί στόχοι ανακύκλωσης
•Από την 3η Ιουλίου 2024 τα καπάκια και τα καλύμματα πρέπει να παραμένουν προσαρτημένα στους περιέκτες
•Από την 1η Ιανουαρίου 2025, οι φιάλες ΡΕΤ πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένο πλαστικό, υπολογιζόμενο ως μέσος όρος για όλες τις φιάλες ΡΕΤ που διατίθενται στην αγορά
•Από την 1η Ιανουαρίου 2030, οι φιάλες ποτών πρέπει να αποτελούνται κατά τουλάχιστον 35% από ανακυκλωμένο πλαστικό
•Τα παραπάνω ποσοστά εφαρμόζονται και για κάθε παραγωγό μεμονωμένα, υπολογιζόμενα ως μέσος όρος για όλες τις φιάλες ΡΕΤ ή για όλες τις φιάλες ποτών που διαθέτει στην αγορά
