Μπορεί η γεωθερμία να είναι η λύση στην ενεργειακή κρίση της Ευρώπης;

Το 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση άναψε το πράσινο φως σε ένα έργο που εξετάζει τη βιωσιμότητα της εξαγωγής γεωθερμικής ενέργειας από γεωτρήσεις πετρελαίου. Η ιδέα ήταν η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα πέρα από τον άνεμο και τον ήλιο. Τώρα, διπλασιάζουν τη θερμότητα από το έδαφος.

Το Reuters ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι τα 27 μέλη του μπλοκ είχαν συντάξει ένα έγγραφο που απαιτούσε δέσμευση για τη μείωση των εκπομπών από συστήματα ψύξης και θέρμανσης, και με αυτό, μια δέσμευση για την εξερεύνηση του δυναμικού της γεωθερμικής ενέργειας ως αντικατάσταση των υδρογονανθράκων στην παραγωγή ενέργειας και τη θέρμανση. «Η χρήση της γεωθερμικής ενέργειας συμβάλλει στους στρατηγικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση και τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων», αναφέρει το σχέδιο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ. Το έγγραφο προτείνει επίσης ότι η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας θα μπορούσε να μειώσει το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο τα τελευταία δύο χρόνια έχει προκαλέσει κρίση κόστους ζωής και έχει θέσει σε κίνηση μια τάση αποβιομηχάνισης στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Στα χαρτιά, φαίνεται υπέροχο - απλώς ας ρωτήσει κάποιος την Ισλανδία, η οποία παίρνει ένα σημαντικό μέρος της ενέργειας της από υπογείως θερμά πηγάδια. Στην πράξη, είναι λίγο πιο περίπλοκο, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι έχει γίνει πολύς λόγος για τη γεωθερμική ενέργεια στην ΕΕ αλλά λίγη δράση. Το προσχέδιο που επικαλείται το Reuters δεν ήταν η μόνη προσπάθεια να μπει η γεωθερμική ενέργεια στο προσκήνιο φέτος. Τον Ιούλιο, οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ έκαναν μια άλλη προσπάθεια που κατέληξε στο κενό λόγω της απουσίας άμεσης πρόσβασης σε επαρκή χρηματοδότηση.

Τώρα, η γεωθερμική ενέργεια είναι ξανά στο τραπέζι και ίσως αυτή τη φορά θα της δοθεί η προνομιούχα μεταχείριση που η αιολική και η ηλιακή ενέργεια για χρόνια. Αυτή η μεταχείριση θα αντιμετωπίσει τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα με τη γεωθερμική επέκταση: τα υψηλά αρχικά κόστη και μια περίπλοκη διαδικασία αδειοδότησης. Οι γεωθερμικοί πόροι είναι άφθονοι παντού: ο πυρήνας της Γης εκπέμπει θερμότητα προς τα έξω στον μανδύα και τον φλοιό. Οι γεωτρητές πετρελαίου και φυσικού αερίου γνωρίζουν αυτή τη θερμότητα και ξέρουν ότι όσο πιο βαθιά τρυπάνε, τόσο πιο ζεστό γίνεται. Αυτή η θερμότητα είναι ο στόχος της γεωθερμικής γεώτρησης. Ωστόσο, επειδή η θερμότητα δυσκολεύει τη γεώτρηση σε μεγαλύτερα βάθη, η γεωθερμική γεώτρηση είναι μια δαπανηρή επιχείρηση. όσο βαθύτερο είναι το πηγάδι, τόσο πιο ακριβό γίνεται.

Σχετικό με αυτό το πρόβλημα είναι το γεγονός ότι ενώ η γεωθερμική ενέργεια είναι άφθονη, η πρόσβαση σε αυτήν δεν είναι εξίσου εύκολη. Στην Ισλανδία, η θερμότητα είναι πιο κοντά στην επιφάνεια, γεγονός που την καθιστά φθηνότερη στην εκμετάλλευση. Σε άλλα μέρη του κόσμου, πρέπει να τρυπήσετε πολύ βαθύτερα για να φτάσετε σε αυτή τη θερμότητα, γεγονός που καθιστά την προσπάθεια πιο δαπανηρή. Υπάρχει επίσης ένας άλλος κίνδυνος, όπως αποδεικνύεται από την ενεργειακή κρίση της Ισλανδίας το χειμώνα του 2021/22. Μετά από ένα εξαιρετικά ξηρό καλοκαίρι, οι υδροηλεκτρικοί πόροι της χώρας εξαντλήθηκαν και η γεωθερμία δεν μπορούσε να κλιμακωθεί για να απορροφήσει τη ζήτηση που δεν μπορούσε να καλύψει το υδροηλεκτρικό.

Ωστόσο, καμία πηγή ενέργειας δεν είναι χωρίς κίνδυνο και αυτός ο συγκεκριμένος κίνδυνος θα μπορούσε να είναι αρκετά διαχειρίσιμος εάν η γεωθερμία χρησιμοποιείται επιλεκτικά, όταν και όπου είναι πιο κατάλληλη. Μια πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της γερμανικής BASF και της αυστραλιανής Vulcan Energy θα μπορούσε να είναι μια τέτοια περίπτωση. Οι δύο εταιρείες δήλωσαν τον Νοέμβριο ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο αξιοποίησης της γεωθερμικής ενέργειας σε μια τοποθεσία της BASF προκειμένου να την προμηθεύσουν με ηλεκτρικό ρεύμα βάσης χωρίς εκπομπές. Οι εταιρείες εκτίμησαν το δυναμικό των γεωθερμικών πόρων στην περιοχή σε έως και 300 MW.

Η γεωθερμική ενέργεια έχει σίγουρα σημαντικό δυναμικό να συμπληρώσει το ενεργειακό μίγμα οποιασδήποτε χώρας, εφόσον η γεώτρηση είναι οικονομικά αποδοτική και αυτή η οικονομική αποδοτικότητα προτεραιοποιείται έναντι της ποσότητας των εκπομπών που θα μπορούσαν να μειωθούν χρησιμοποιώντας αυτήν την πηγή ενέργειας για μια συγκεκριμένη τοποθεσία. Η προτεραιοποίηση των εκπομπών πάνω από όλες τις άλλες εκτιμήσεις, όπως η προσιτότητα, η αξιοπιστία και, πράγματι, το κόστος, δεν έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα παραγωγική για την ΕΕ.