Ρεύμα από τα πλούσια γεωθερμικά πεδία της Λέσβου σε πρώτη φάση και στην συνέχεια από την Μήλο, δρομολογεί η ΔΕΗ Aνανεώσιμες, κάνοντας μετά από 40 περίπου χρόνια άστοχων ενεργειών, ένα αποφασιστικό βήμα για τη αξιοποίηση της θερμικής ενέργειας που βρίσκεται κλεισμένη στα έγκατα της γης.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η οποία από το 2011 έχει πάρει την σκυτάλη από την μητρική εταιρεία στην αξιοποίηση της γεωθερμίας στο νησιωτικό σύμπλεγμα Λέσβου, Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου, Νισύρου και Μεθάνων ξεκίνησε τον έλεγχο των γεωθερμικών ρευστών (του ατμού ή των υγρών που αναβλύζουν από τον φλοιό της γης) στην περιοχή της Λέσβου με στόχο τον προσδιορισμό της δυναμικότητας του γεωθερμικού πεδίου και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στο 2024.
Η ισχύς της νέας μονάδας θα είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας των γεωθερμικών ρευστών που θα εντοπιστούν και των παροχών των γεωτρήσεων που θα γίνουν (δηλαδή πόσα κυβικά γεωθερμικού ρευστού την ώρα μπορούν να δώσουν οι παροχές αυτές), κάτι που δεν μπορεί να προσδιοριστεί πριν ολοκληρωθούν οι δοκιμές παραγωγής. «Είναι αυτό που λέμε και με τους υδρογονάνθρακες ότι αν δεν γίνουν δοκιμές δεν μπορείς να ξέρεις τι θα σου δώσει ένα κοίτασμα. Η δοκιμή θα δείξει ποια είναι η θερμοκρασία και ποια η εκμεταλλεύσιμη παροχή» λένε αρμόδιες πηγές του κλάδου.
Eκτιμάται πάντως ότι η ΔΕΗ θα ξεκινήσει στην Λέσβο την ανάπτυξη του πεδίου σταδιακά με ένα ζεύγος γεωτρήσεων και λίγα Mεγαβάτ, τα οποία θα αυξήσει στην πορεία με νέες γεωτρήσεις. Ανάλογoς σχεδιασμός υπάρχει και για την Μήλο με την διαφορά ότι στο νησί η ΔΕΗΑΝ προγραμματίζει να πάει απευθείας σε μεγάλη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής παρά το γεγονός ότι ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ηλεκτροπαραγωγή ισχύος 5 MW.
Από τις μελέτες που έχουν γίνει παλιότερα στο νησί, στην περιοχή της Λέσβου υπάρχει έντονη γεωθερμική δραστηριότητα και ένα πλήθος γεωθερμικών πεδίων, τα οποία είναι κυρίως χαμηλής (25-90 βαθμών C) και μέσης ενθαλπίας (90-150 βαθμών C). Στην Μήλο και την Νίσυρο έχουν ανακαλυφθεί επίσης σημαντικά γεωθερμικά πεδία και έχουν γίνει γεωτρήσεις.
Στη Μήλο για παράδειγμα έχουν μετρηθεί στο παρελθόν θερμοκρασίες μέχρι 325°C σε βάθος 1.000 μέτρων και στην Νίσυρο 350°C σε βάθος 1.500 μέτρων. Οι γεωτρήσεις αυτές θα μπορούσαν να στηρίξουν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από 120 έως 240 ΜW, κάτι που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες σε ηλεκτρισμό ενός μεγάλου τμήματος των Κυκλάδων. Στελέχη της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών Μελετών (ΕΑΓΜΕ), επισημαίνουν πάντως ότι μόνο η έρευνα θα δείξει τις πραγματικές συνθήκες.
Αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον
Η κινητικότητα από πλευράς του μεγαλύτερου ενεργειακού παίκτη της χώρας συνοδεύεται και με το ισχυρό κατά αρχάς ενδιαφέρον που επιδεικνύουν κορυφαίοι ενεργειακοί όμιλοι της χώρας για τον αντίστοιχο διαγωνισμό που έχει προκηρύξει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αφορά στην εκμίσθωση του δικαιώματος έρευνας γεωθερμικού δυναμικού σε τέσσερις περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης (δυτικό τμήμα λεκάνης του ποταμού Νέστου, Κεντρικό-Νότιο τμήμα του ποταμού Στρυμόνα, λεκάνη ποταμού Δέλτα, Ακροπόταμος Καβάλας).
Ήδη, εταιρείες όπως η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η HelleniqEnergy (πρώην ΕΛΠΕ), η Εnergean, η Ενεργειακή Θράκης αλλά και ξένοι όμιλοι είναι μεταξύ εκείνων που έχουν αποκτήσει πρόσβαση στο Data Room του ΕΑΓΜΕ και έχουν λάβει τους φακέλους με το πληροφοριακό υλικό για τα γεωλογικά και γεωθερμικά στοιχεία ανά περιοχή που έχει αντλήσει ο φορέας από μελέτες του ΙΓΜΕ, επιστημονικά αρχεία αλλά και από αρχεία έρευνας υδρογονανθράκων.
Με βάση τον διαγωνισμό γεωθερμικά πεδία που δεν έχουν ερευνηθεί μπορούν να δοθούν προς μίσθωση σε επενδυτές που θα αναλάβουν την έρευνα και θα έχουν στην συνέχεια το δικαίωμα της εκμετάλλευσης. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει πριν 10 χρόνια με το παλαιότερο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο όμως δεν είχε ευωδοθεί καθώς οι διαγωνισμοί υπήρξαν άγονοι. Το πλαίσιο αυτό άλλαξε το 2019 και εκδόθηκε πέρσι η υπουργική απόφαση βάση της οποίας το ΕΑΓΜΕ πρότεινε στη πολιτεία 11 περιοχές. Από αυτές επιλέχθηκαν οι 4 που θεώρησε το ΥΠΕΝ ότι υπάρχουν γεωθερμικά στοιχεία, τα οποία παρουσιάζουν επενδυτικό ενδιαφέρον.
Ο διαγωνισμός έχει μετατεθεί για τα τέλη Νοεμβρίου καθώς το υπουργείο θέλησε να δώσει περισσότερο χρόνο στην προετοιμασία για την προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος.
«Σκοπός του διαγωνισμού του ΥΠΕΝ είναι η εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων άνω των 90 έως και 150 βαθμών όσον αφορά το γεωθερμικό ρευστό, δηλαδή θερμικής ενέργειας που στοχεύει πρωτίστως στην ηλεκτροπαραγωγή» αναφέρει ο Γενικός Διευθυντής του ΕΑΓΜΕ, Διονύσης Γκούτης.
Χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να αξιοποιηθούν για την θέρμανση κατοικιών, κτιριακών εγκαταστάσεων, θερμοκηπίων, κτηνοτροφικών μονάδων, spa και σήμερα έχουμε αντίστοιχα παραδείγματα μικρής κλίμακας στη χώρα μας.
Τι είναι η γεωθερμία
Η γεωθερμία είναι μια παλιά αλλά ανεκμετάλλευτη πηγή ενέργειας, η οποία στηρίζεται στην αξιοποίηση της μεγάλης θερμοκρασίας που υπάρχει στο εσωτερικό της γης. Οι γεωθερμικές περιοχές συχνά εντοπίζονται από τον ατμό που βγαίνει από σχισμές του φλοιού της γης ή από την παρουσία θερμών πηγών. Για να υφίσταται διαθέσιμο θερμό νερό ή ατμός σε μια περιοχή πρέπει να υπάρχει κάποιος υπόγειος ταμιευτήρας αποθήκευσης κοντά σε ένα θερμικό κέντρο. Στην περίπτωση αυτή, το νερό του ταμιευτήρια που συνήθως είναι βρόχινο νερό που έχει διεισδύσει στους βαθύτερους ορίζοντες της γης, θερμαίνεται και ανεβαίνει προς την επιφάνεια. Τα θερμικά αυτά ρευστά εμφανίζονται στην επιφάνεια είτε με τη μορφή θερμού νερού ή ατμού. Στην Ελλάδα, οι περιοχές αυτές εντοπίζονται στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου (Μήλος, Νίσυρος κ.α), την Χίο και την Λέσβο αλλά και στην Βόρεια Ελλάδα.
Από τη φύση της, η γεωθερμία είναι ανεξάντλητη, καθώς εξασφαλίζει ασφάλεια στον ενεργειακό εφοδιασμό και δεν διακρίνεται από την στοχαστικότητα της αιολικής και ηλιακής ενέργειας που εξαρτάται από τις ώρες που υπάρχει ήλιος και άνεμος. Επίσης δεν προκαλεί όχληση στο περιβάλλον και ως μεθοδολογία παραχώρησης δικαιωμάτων και ερευνών θυμίζει πολύ τις γεωτρήσεις υδρογονανθράκων, για τις οποίες έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ενεργειακή κουλτούρα έστω και εν μέσω αμφισβήτησης.
Στο παρελθόν η γεωθερμία φορτίστηκε αρνητικά από την έλλειψη της κατάλληλης τεχνογνωσίας από πλευράς της ΔΕΗ. Την δεκαετία του ’80 το εγχείρημα της επιχείρησης στη Μήλο κατέρρευσε εξαιτίας λαθών και τεχνολογικών επιλογών που προκάλεσαν την έκκληση δυσάρεστων μυρωδιών και υδρόθειου στην ατμόσφαιρα, ρίχνοντας στην πυρά τις εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής.
Από τότε η γεωθερμία έχει δαιμονοποιηθεί παρά το γεγονός ότι οι αντιδράσεις έχουν μετριαστεί σε βαθμό που να μπορεί να επιταχυνθεί ο σχεδιασμός για την εκμετάλλευση των πλούσιων γεωθερμικών πεδίων. Σε αυτό συνηγορούν η ενεργειακή μετάβαση αλλά και η εξέλιξη των διαθέσιμων τεχνολογιών και της καλύτερης διαχείρισης των γεωθερμικών υποπροϊόντων.
