Πιθανή «αλλαγή πλεύσης» των κυβερνήσεων Κύπρου (υπό το νέο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη) και Ισραήλ (υπό τον Βενιαμίν Νετανιάχου) αναφορικά με το θέμα του αγωγού East Med φαίνεται να δείχνουν οι πληροφορίες -που προέκυψαν στον απόηχο της συνάντησης των ηγετών των δυο χωρών στην Ιερουσαλήμ την περασμένη Πέμπτη) για σχεδιασμό ενός μικρότερου αγωγού από το Ισραήλ προς την Κύπρο. Αγωγός που θα συνδυαζόταν με την κατασκευή υποδομής υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο, ώστε στη συνέχεια το ισραηλινό LNG να μεταφέρεται δια θαλάσσης μέσω τάνκερ στην Ευρώπη και να καταλήγει στους τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης της Γηραιάς Ηπείρου.
Σύμφωνα με ισραηλινά ΜΜΕ, ο κ. Νετανιάχου δήλωσε κατά την έναρξη του εβδομαδιαίου υπουργικού συμβουλίου ότι «(κατά τις συνομιλίες μας με τον κ. Χριστοδουλίδη) επικεντρωθήκαμε στο project προμήθειας Ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω αγωγού από τα οικόπεδά μας σε μια μεγάλη υποδομή υγροποίησης που θα κατασκευαστεί στην Κύπρο. Ο σύνδεσμός αυτός θα ενισχύσει τον ρόλο του Ισραήλ ως σημαντικού προμηθευτή ενέργειας με διεθνή εμβέλεια».
Αγωγός και υποδομή υγροποίησης στην Κύπρο
Η ίδια εικόνα προκύπτει και από διπλωματικές πηγές στη Λευκωσία, σύμφωνα με τις οποίες κατά την συνάντηση των δυο ηγετών συζητήθηκαν εκτενώς θέματα ενέργειας και πιο συγκεκριμένα η ανάγκη για σχεδιασμό και κατασκευή υποδομών ώστε να επισπευσθεί η μεταφορά φυσικού αερίου προς την Κύπρο για σκοπούς μείωσης του κόστους της ηλεκτροπαραγωγής και εξαγωγής ποσοτήτων σε υγροποιημένη μορφή προς τις διεθνείς αγορές. Πιο συγκεκριμένα, στις προτεραιότητες βρίσκονται αφενός η κατασκευή αγωγού για μεταφορά φυσικού αερίου από γειτονικά στην Κύπρο κοιτάσματα, αφετέρου η δημιουργία υποδομών υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο, σε πλωτή μονάδα ή σε χερσαία τεχνολογίας modular.
Σημειώνεται ότι ο σχεδιασμός εξαγωγής ισραηλινού φυσικού αερίου με αγωγό προς την Κύπρο έχει τεθεί επί τάπητος και από την Energean που εξετάζει διάφορα εναλλακτικά σενάρια για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή «Ολύμπου» στη θάλασσα του Ισραήλ (που εκτιμώνται σε 67 bcm). Ένα από αυτά κάνει λόγο για δημιουργία αγωγού προς την Κύπρο και «κουμπώνει» με την πρόταση που έχει υποβάλει η εταιρεία όχι για μόνιμη κατασκευή υγροποίησης φυσικού αερίου, αλλά για εγκατάσταση πλωτής μονάδας (FLNG) στην περιοχή του Βασιλικό.
Τι θα γίνει με τον East Med
Εκτός από το Ισραήλ, η Κύπρος έχει διεξαγάγει συζητήσεις και με την Αίγυπτο για το ενδεχόμενο δημιουργίας αγωγού που θα συνέδεε το κοίτασμα «Αφροδίτη» με τις εγκαταστάσεις LNG της Αιγύπτου σε Ιντκου και Νταμιέτα, ενώ τον περασμένο Ιούνιο Ισραήλ και Αίγυπτος υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης με την ΕΕ για την εξαγωγή ισραηλινού αερίου στο μπλοκ, επίσης μέσω των αιγυπτιακών τερματικών LNG και δια θαλάσσης μεταφορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Συζητήσεις που φαίνεται να βάζουν «αστερίσκους» στο σχέδιο του αγωγού East Med, για τον οποίο Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ έχουν υπογράψει από τον Ιανουάριο του 2020 Διακυβερνητική Συμφωνία. Ο East Med, που έχει σχεδιαστεί με στόχευση μέσω αυτού να τροφοδοτείται η Ευρώπη -μέσω Ιταλίας- από το κοίτασμα του Ισραήλ «Λεβιάθαν», τα υπό ανάπτυξη κοιτάσματα της Κύπρου, όπως η «Αφροδίτη» και ενδεχομένως στο μέλλον και από τυχόν κοιτάσματα φυσικού αερίου που θα προκύψουν από τις έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη στα θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αρχικά υποστήριξαν ενεργά το έργο ως ένα ακόμα «εργαλείο» μείωσης της εξάρτησης της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο και μείωσης της παρουσίας της Ρωσίας στην περιοχή, στη συνέχεια -αρχές του 2022- απέσυραν μέσω non paper τη στήριξή τους για το έργο και το τελευταίο διάστημα τηρούν αμφίσημη στάση, τη στιγμή που αυξημένη θέρμη για το έργο δείχνουν το τελευταίο διάστημα και κύκλοι από την Ιταλία, ιδίως μετά την αλλαγή της κυβέρνησης στην χώρα.
