του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές ήταν ανέκαθεν ένα από τα βαρίδια στην αγορά ηλεκτρισμού. Κάποτε, στην εποχή του «δεν πληρώνω» 2014-2015 είχαν ξεπεράσει τα 2 δισ., για να μειωθούν σταδιακά και να ξαναπάρουν την ανιούσα από τον Ιούλιο του 2022, όταν λανθασμένα άνοιξε ο δρόμος στους καταναλωτές να μεταπηδούν από πάροχο σε πάροχο, ανεξαρτήτως αν χρωστούν στον προηγούμενο.
Τελικά το πρόβλημα διογκώθηκε, τα φέσια έφτασαν στο 1 δισ. - 400 εκατ. μόνο από τον «ενεργειακό τουρισμό» - και ο υπ. Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης προχωρά σε έναν «Ενεργειακό Τειρεσία», για τον οποίο θα έπρεπε να είχαν πιέσει να δημιουργηθεί εδώ και μια δεκαετία οι ίδιοι οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας.
Όμως, ο φόβος απώλειας πελάτων επειδή θα γνωστοποιούνταν τα στοιχεία των πελατών τους στον ανταγωνισμό και μια γενικότερη στρεβλή αντίληψη για την λειτουργία της αγοράς συνέβαλαν ώστε να χαθεί πολύτιμος χρόνος σε ατέρμονες συζητήσεις και στο μεταξύ τα απλήρωτα χρέη να μεγαλώσουν. Σήμερα οι καθ’ έξιν κακοπληρωτές υπολογίζονται σε πάνω από 30.000, ενώ άλλες εκτιμήσεις τους ανεβάζουν στους 50.000. Και οι κυβερνήσεις όμως βολεύονταν από την δεκαετή κωλυσιεργία των παρόχων, φοβούμενες το πολιτικό κόστος από την πλειάδα των αποκοπών ρεύματος ακόμα κι αν πρόκειται για μπαταχτσήδες.
Ενεργειακός Τειρεσίας
Η ακριβής έναρξη εφαρμογής του «Ενεργειακού Τειρεσία», κατά πόσο αυτό θα συμβεί εντός του 2023 ή από το 2024, δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί, αν και το πιθανότερο είναι από το νέο έτος, καθώς ακόμη το ΥΠΕΝ προσπαθεί να ξεχωρίσει τους «ξεχασιάρηδες». Δηλαδή αυτούς που αμέλησαν να πληρώσουν έναν λογαριασμό στον νυν ή πρώην πάροχό τους, από τους κατ’ εξακολούθηση, εκείνους που έχουν ιστορικό με πέραν των ένα προμηθευτών.
Ένα είναι βέβαιο, το περίφημο άρθρο 42 του Κώδικα Προμήθειας θα αλλάξει. Σε αυτόν σήμερα δεν υπάρχει ο παραμικρός περιορισμός στις αλλαγές παρόχου, ακόμη και όταν ο καταναλωτής έχει χρέη στον υφιστάμενο προμηθευτή. Επιτρέπεται η ελεύθερη μετακίνηση των καταναλωτών από πάροχο σε πάροχο, χωρίς «πέναλτι», προκειμένου να αναζητούν το φθηνότερο τιμολόγιο, χωρίς καμία υποχρέωση αποζημίωσης στον προηγούμενο. Στόχος του μέτρου ήταν να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, ωστόσο μόνο προβλήματα προκάλεσε.
Έτσι, η μόνη δυνατότητα των εταιρειών είναι να στρέφονται νομικά κατά των οφειλετών, διαδικασία χρονοβόρα, όσο και κοστοβόρα. Στο εξής θα δίνεται, σύμφωνα με τις πληροφορίες, το δικαίωμα στον προηγούμενο πάροχο του κακοπληρωτή να δίνει εντολή στον ΔΕΔΔΗΕ να του κόψει το ρεύμα, ενώ παράλληλα, στην πλατφόρμα του διαχειριστή, το όνομά του θα συνοδεύεται από ειδική σήμανση. Έτσι ώστε να είναι ορατό σε όλη την αγορά, μηχανισμός που προσομοιάζει με εκείνο του τραπεζικού Τειρεσία.
Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, η μετακίνηση πελατών από τη δεσπόζουσα εταιρία, τη ΔΕΗ, προς τους ιδιώτες παρόχους έχει περιοριστεί και υπολογίζεται σε 20%. Αντίθετα, το 80% των καταναλωτών που αλλάζουν πάροχο συνιστά ανακύκλωση μεταξύ των ιδιωτών προμηθευτών. Σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, κατά τους τελευταίους μήνες τα στοιχεία των μετακινήσεων από τη ΔEΗ προς τους ιδιώτες και μεταξύ ιδιωτών δίνουν ένα τελικό καθαρό ισοζύγιο κάτω από 10.000 πελάτες μηνιαίως. Αλλά επειδή η πρακτική που ακολουθούν οι «μπαταχτσήδες» είναι να αλλάζουν αρκετούς παρόχους, πριν καταλήξουν τελικά στην Καθολική Υπηρεσία, ακόμη κι ένα μικρό χρέος να αφήνουν σε κάθε εταιρεία, δημιουργείται μεγάλο οφειλή για το σύνολο της αγοράς.
Τα ανεξόφλητα του περίπου 1 δισ. αποτελούν μια «ωρολογιακή βόμβα», όχι μόνο γιατί το θέμα δεν έχει αντιμετωπιστεί στο παραμικρό μέχρι σήμερα, αλλά και γιατί στα υφιστάμενα χρέη θα έρθουν να προστεθούν καινούργια, εφόσον κάποια στιγμή προκύψει μια νέα, έστω μικρότερη του 2022, κρίση.
Τι προτείνει ο ΕΣΠΕΝ
Σχετική πρόταση για τη δημιουργία «Ενεργειακού Τειρεσία» είχε καταθέσει προ μηνών και ο Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ).
Η διαφορά είναι ότι το σχέδιο του ΕΣΠΕΝ προέβλεπε την εθελοντική αρχικά συμμετοχή των παρόχων, ενώ ο κ. Σκυλακάκης προωθεί ένα μηχανισμό με πιο θεσμικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.
Βάσει του σχεδίου που είχε συζητηθεί στους κόλπους του ΕΣΠΕΝ, ήταν ο κάθε πάροχος να μπορεί να ελέγχει αν ο υποψήφιος νέος του πελάτης θέλει να αλλάξει προμηθευτή απλά και μόνο για να μην εξοφλήσει τον υφιστάμενο. Και εφόσον αυτό επιβεβαιώνεται θα ελάμβανε τα κατάλληλα αντίμετρα. Τέτοια θα μπορούσε να είναι η αναπροσαρμογή προς τα πάνω της εγγύησης που θα καλούνταν να καταβάλει ένας τέτοιος πελάτης. Επίσης, μία εταιρεία θα μπορούσε να δίνει τη δυνατότητα σε έναν καταναλωτή με ληξιπρόθεσμα χρέη να γίνει πελάτης της, υπό την προϋπόθεση της εξόφλησης των λογαριασμών του μέσω πάγιας εντολής. Επρόκειτο δηλαδή για ένα πολύ πιο «χαλαρό» σχέδιο και κυρίως εθελοντικό για την ανάσχεση του ενεργειακού τουρισμού, έναντι αυτού που προωθεί η κυβέρνηση.
