Σημαντική πρόκληση για για την ελληνική βιομηχανία αποτελούν, είναι, μεταξύ άλλων, το μη ανταγωνιστικό ενεργειακό κόστος με την εγχώρια χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας να είναι υψηλότερη σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός το οποίο προϋπήρχε της ενεργειακής κρίσης. Αυτό ανέφερε, την Παρασκευή που πέρασε, στην ομιλία του ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας με θέμα «Ο ρόλος της βιομηχανίας στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας» στην Ανοιχτή Εκδήλωση που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης του Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας (ΣΒΣΕ) με τίτλο «Η Ελλάδα Ενώπιον Νέων Αναπτυξιακών και Επενδυτικών Προοπτικών».
Ο κ. Στουρνάρας τόνισε παράλληλα ότι “Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί ταχύτατα με μία ρεαλιστική και συνεκτική βιομηχανική πολιτική, η οποία θα δημιουργεί προϋποθέσεις για μια ανταγωνιστική βιομηχανία που καινοτομεί, παράγει, εξάγει, δημιουργεί εισοδήματα και νέες υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας”.
Όπως είπε, “σήμερα η πρόκληση της μετάβασης από μια οικονομία χαμηλής εξειδίκευσης και χαμηλής εντάσεως τεχνολογίας, σε μία οικονομία μέσης και υψηλής εντάσεως τεχνολογίας είναι τεράστια, καθώς και η ενίσχυση της συμμετοχής της Ελλάδας στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Στο πλαίσιο αυτό η ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας θα πρέπει να βασίζεται στους επόμενους τέσσερις άξονες:
- Εξωστρέφεια και διεθνοποίηση
- Πράσινος μετασχηματισμός
- Καινοτομία, Έρευνα και Ανάπτυξη και εξειδίκευση
- Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος”
Πράσινος μετασχηματισμός
Εξειδικεύοντας, ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι: “Ο πράσινος μετασχηματισμός προωθείται μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) το οποίο αναδεικνύει ως πρωταρχικό στόχο για τη βιομηχανία τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, αυξάνοντας τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων και βελτιώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα της. Αυτό όμως προϋποθέτει την κινητοποίηση σημαντικών επενδύσεων και την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την ενεργό παραγωγή αλλά και αποθήκευση ενέργειας μέσω ΑΠΕ, καθώς και τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της ενεργητικής και παθητικής ενεργειακής αποδοτικότητας της βιομηχανίας. Οι ενέργειες αυτές, πέρα από τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, δύνανται να έχουν και οικονομικές προεκτάσεις μειώνοντας τις εισαγωγές ενέργειας και συμβάλλοντας στη μείωση του ενεργειακού κόστους, παράγοντας που είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις βιομηχανικές επιχειρήσεις, καθώς η Ελλάδα έχει διαχρονικά μη ανταγωνιστικό ενεργειακό κόστος. Ο στόχος αυτός αφορά το σύνολο της βιομηχανίας, προτεραιοποιώντας ωστόσο τους ενεργοβόρους κλάδους.”
Κυκλική οικονομία
Ο Διοικητής της ΤτΕ τόνισε, δε, ότι “η μετάβαση της βιομηχανίας σε καθαρές μορφές ενέργειας, σε ένα πιο πράσινο παραγωγικό πρότυπο και σε νέα μοντέλα ανάπτυξης, κυρίως μέσα από τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και με τη βοήθεια της καινοτομίας και της ψηφιακής τεχνολογίας είναι πλέον απαραίτητη. Η εφαρμογή μοντέλων κυκλικής οικονομίας δημιουργεί σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες και περιθώρια ανάπτυξης νέων καινοτόμων και περιβαλλοντικά βιώσιμων (πράσινων) προϊόντων. Η αξιοποίηση των ευκαιριών αυτών από τις επιχειρήσεις προϋποθέτει την ενίσχυση της βιομηχανικής καινοτομίας στον τομέα των πράσινων προϊόντων, τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, καθώς και την ανάπτυξη αγορών για πράσινα προϊόντα” ανέφερε ο κ. Στουρνάρας.
Να σημειωθεί ότι η “Πράσινη Συμφωνία” θέτει ως στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050, τη μετάβαση δηλαδή σε μια οικονομία με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, με ενδιάμεσο βήμα, τη μείωση εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% ως το 2030.
Προτάσεις για το ευρωπαϊκό πλαίσιο βιομηχανικής πολιτικής
Παράλληλα, όπως ανέφερε ο κ. Στουρνάρας, “η πανδημία του COVID-19 και η ενεργειακή κρίση, η οποία επιδεινώθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ανέδειξαν τις υπερβολικές εξαρτήσεις της ΕΕ από τρίτες χώρες, οι οποίες μπορούν να υπονομεύσουν τους στόχους πολιτικής της αλλά και την κυριαρχία της.
Ως αποτέλεσμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αρχικά, χαλάρωσε τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων ώστε να καταστεί εφικτή η χορήγηση σημαντικών εθνικών επιδοτήσεων στη βιομηχανία και, στη συνέχεια, επικαιροποίησε τη νέα βιομηχανική στρατηγική της, αξιοποιώντας τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία. Η βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη επικεντρώνεται στους ακόλουθους βασικούς τομείς: ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς, αντιμετώπιση των στρατηγικών εξαρτήσεων της ΕΕ, επιτάχυνση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.”
Σύμφωνα με τον Διοικητηή της ΤτΕ, “με αφορμή την αύξηση του πληθωρισμού, οι ΗΠΑ έδωσαν κίνητρα για on-shoring και πράσινες τεχνολογίες μέσα από το Inflation Reduction Act (Act), εγείροντας ανησυχίες περί αθέμιτου ανταγωνισμού και παραβίαση των αρχών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η ΕΕ απάντησε τον Φεβρουάριο του 2023 με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal industrial Plan) το οποίο θα καλύπτει τέσσερις βασικούς πυλώνες: προβλέψιμο και απλουστευμένο ρυθμιστικό περιβάλλον, ταχύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, βελτίωση των δεξιοτήτων, και ανοικτό εμπόριο για ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού. Στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή πρότεινε τον νόμο για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών, με σκοπό να επιταχύνει τη δημιουργία πράσινων τεχνολογιών στην ΕΕ και να διασφαλίσει την αυτονομία της σε καθαρά καύσιμα και τεχνολογίες για να εξασφαλίσει τη γρήγορη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.
Ένα βασικό στοιχείο του σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας είναι η χαλάρωση των κανόνων περί κρατικής βοήθειας για την ενίσχυση φιλικών προς το περιβάλλον βιομηχανικών έργων. Για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή πρότεινε την αξιοποίηση υφιστάμενων πόρων όπως για παράδειγμα από το RΕPowerEU και το InvestEU, καθώς και τη σύσταση ενός νέου κοινού Ευρωπαϊκού Ταμείου (European Sovereignty Fund) για τη συλλογική χρηματοδότηση έργων σε κρίσιμες και αναδυόμενες τεχνολογίες, το οποίο θα στήριζε και τις λιγότερο εύπορες και όχι τόσο τεχνολογικά εξελιγμένες χώρες. Ωστόσο, η πρόταση για το κοινό Ευρωπαϊκό Ταμείο δεν προχώρησε μετά την αντίδραση ορισμένων κρατών-μελών σε μια νέα πρωτοβουλία που θα περιλαμβάνει κοινό δανεισμό σε επίπεδο ΕΕ προτού εξαντληθούν τα διαθέσιμα κονδύλια του Next Generation EU.
Συνεπώς, αυτό που λείπει από το εν λόγω σχέδιο είναι μια συνολική ευρωπαϊκή προσέγγιση. Η υπερβολική εστίαση σε εθνικές επιδοτήσεις μπορεί να οδηγήσει: Πρώτον, σε έναν ενδοευρωπαϊκό αγώνα επιδοτήσεων, σπαταλώντας σημαντικούς πόρους. Δεύτερον, σε μια Ευρώπη δυο ταχυτήτων, όπου οι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος δεν θα μπορούν να υποστηρίξουν επαρκώς τις βιομηχανίες τους, ενώ χώρες με ισχυρότερη δημοσιονομική θέση θα μπορούν να παράσχουν ουσιαστική υποστήριξη. Αυτό θα οδηγούσε σε επιδείνωση των ανισοτήτων και θα υπονόμευε το μέλλον του κοινού νομίσματος. Τρίτον, σε εθνικούς πρωταθλητές με αποτέλεσμα την υπονόμευση της ενιαίας αγοράς, την κάμψη του ανταγωνισμού και τη συνεπακόλουθη μείωση της καινοτομίας.
Αντιθέτως, μια καλά σχεδιασμένη βιομηχανική πολιτική που δίνει έμφαση στην ευρωπαϊκή προσέγγιση έχει τη δυνατότητα να επιταχύνει την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, να διασφαλίσει τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.”
Ο ΣΒΕ κρούει κώδωνα κινδύνου
Στο μεταξύ, με αφορμή τη ΔΕΘ αλλά και τη Γενική Συνέλευση που έγινε το Σάββατο που πέρασε παρουσία του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, η Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) παρουσίασε με σχετικό υπόμνημα τις προτάσεις του συνδέσμου για την βιομηχανία και την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας.
Όπως αναφέρεται στο Υπόμνημα, “οι υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια ενέργειας τα προηγούμενα χρόνια, δημιούργησαν προβλήματα λειτουργίας σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους, ενώ διεθνείς προβλέψεις κάνουν λόγο για ενδεχόμενη αύξηση των τιμών της ενέργειας τον προσεχή χειμώνα. Πιθανές εκ νέου υπέρογκες αυξήσεις των τιμολογίων ενέργειας μπορούν να οδηγήσουν σε κλείσιμο μεταποιητικών επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τόσο «Υψηλή» όσο και «Μέση» Τάση.
Οι αρνητικές επιπτώσεις στην εθνική οικονομία και στις τοπικές κοινωνίες, τόσο από ανεπάρκεια εφοδιασμού σε ενέργεια, όσο και σε αυξημένα τιμολόγια ενέργειας, θα διευρύνουν περαιτέρω τις σημερινές περιφερειακές ανισότητες και τη λαϊκή δυσαρέσκεια” αναφέρεται σχετικά και προτείνεται:
- Εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ από επιχειρήσεις.
- Κατάργηση του πλαφόν στα διμερή συμβόλαια των βιομηχανιών με παραγωγούς.
- Η συμμετοχή μονάδων στους επόμενους διαγωνισμούς ΑΠΕ να λαμβάνει χώρα με έως 50% της ισχύος τους.
- Επιτάχυνση της έγκρισης του μηχανισμού κρατικής ενίσχυσης των βιομηχανικών PPAs .
- Αντιστάθμιση του ενεργειακού κόστους για τις επιχειρήσεις, με την υιοθέτηση μιας τιμής στόχου μέσω της επικαιροποίησης της επιδότησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
- Επαναφορά των χρεώσεων ΥΚΩ στα προ κρίσης επίπεδα.
- Ειδική πρόβλεψη για προστασία των επιχειρήσεων από την πιθανή αύξηση των τιμών.
