Οι συνέπειες της σύγκρουσης στη Γάζα, αλλά κυρίως της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα στις τιμές των καυσίμων, αλλά και στα προγράμματα γεωτρήσεων και ερευνών υδρογονανθράκων στην Α. Μεσόγειο είναι τα θέματα που αναπτύσσονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στη Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Καλεσμένη είναι η Μαρίκα Καραγιάννη, νομικός και διεθνολόγος, με εξειδίκευση στην ενέργεια και τα διεθνή ενεργειακά θέματα, καθώς και την ενεργειακή διπλωματία και συντάκτρια πρόσφατης μελέτης επί αυτών των ζητημάτων για το ΕΛΙΑΜΕΠ.
Όλες οι οικονομίες εισαγωγής υδρογονανθράκων παρακολουθούν με ανησυχία έως αγωνία την εξέλιξη των τιμών κυρίως του πετρελαίου και δευτερευόντως του LNG εξαιτίας των νέων προβλημάτων που έχουν προσθέσει η σύγκρουση στη Γάζα, αλλά ειδικά ο αποκλεισμός της Ερυθράς Θάλασσας για μεγάλο αριθμό πλοίων δυτικών συμφερόντων, μεταξύ των οποίων δεξαμενόπλοιων, λόγω των απειλών και επιθέσεων των Χούθι για συμπαράσταση στους Παλαιστίνιους.
Τις προηγούμενες μέρες ανακοινώσεις που εστάλησαν σε ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες από το λεγόμενο «Κέντρο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Επιχειρήσεων» των Χούθι αναφέρουν ότι πλοία που ανήκουν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε ισραηλινά άτομα ή οντότητες και πλοία με ισραηλινή σημαία απαγορεύεται να διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, τον Κόλπο του Άντεν και την Αραβική Θάλασσα, συμπληρώνοντας πως η απαγόρευση ισχύει επίσης για τα αντίστοιχα πλοία συμφερόντων των ΗΠΑ ή της Βρετανίας ή που φέρουν αμερικανική ή βρετανική σημαία. Και πράγματι μεγάλος αριθμός σκαφών όχι μόνον αυτών των χωρών, μα και άλλων, αποφεύγει τη διέλευση από την Ερυθρά Θάλασσα και μετά το Κανάλι του Σουέζ και δια παν ενδεχόμενο –παρά την παρουσία πολεμικών σκαφών από δυτικούς συνασπισμούς- προτιμά τον περίπλου της Αφρικής, προσθέτοντας χρόνο και έξοδα στις μεταφορές, μεταξύ άλλων προϊόντων και των καυσίμων. Ως αποτέλεσμα, η τιμή του Brent και του Αργού έχουν αυξηθεί κατά 5-6 δολ. από την έναρξης της κρίσης ειδικά της Ερυθράς Θάλασσας (περίπου 83 δολ. το βαρέλι το πρώτο και 78 δολ. το δεύτερο), μακράν πάντως των προβλέψεων ορισμένων για εκτίναξη των τιμών στα 100 δολ. Απ΄ την άλλη, υπάρχουν και ευχάριστα νέα, όπως ότι η τιμή του φυσικού αερίου είναι σε πτώση.
Επί αυτών, όπως εξηγεί στην εκπομπή η κα Καραγιάννη, αλλά και σε έκθεση με τίτλο «Οι ενεργειακές και ναυτιλιακές συνέπειες του συνεχιζόμενου πολέμου στη Γάζα» που εκπόνησε εκ μέρους του ΕΛΙΑΜΕΠ, «η τιμή του πετρελαίου παγκοσμίως μπορεί να αυξηθεί εάν η αναμενόμενη έξαρση του πολέμου στην Ουκρανία συμβεί αυτό το καλοκαίρι και η ανάγκη παράκαμψης της Ερυθράς Θάλασσας παραταθεί, με το παγκόσμιο εμπόριο να πρέπει να επαναδρομολογηθεί εξ ολοκλήρου γύρω από την Αφρική». Πάντως, επί του παρόντος στα πρατήρια καυσίμων της Ελλάδας οι τιμές έχουν πάρει την ανηφόρα και έχουν αυξηθεί 9-10 λεπτά το λίτρο, φλερτάροντας με τα 2 ευρώ στα μεγάλα αστικά κέντρα και έχοντας τα ξεπεράσει στα νησιά.
Απ΄ την άλλη, μια εντυπωσιακή εξέλιξη, τουλάχιστον για τους μη ειδικούς των αγορών ενέργειας, είναι η σημαντική υποχώρηση της τιμής του φυσικού αερίου, που με τη σειρά της έχει συγκρατήσει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ζήτηση φυσικού αερίου π.χ στην Ευρώπη υποχώρησε μέσα στο 2023 στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 10 χρόνων (-20% την τελευταία 2ετία), τάση που με τη σειρά της σχετίζεται κυρίως με την στροφή στις ΑΠΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και συγκυριακά και στους σχετικά ήπιους χειμώνες πέρσι και φέτος. Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης (IEEFA), ως αποτέλεσμα όλων αυτών, η κατανάλωση LNG της ηπείρου προβλέπεται να κορυφωθεί το 2025. Παρόλα αυτά, οι χώρες συνεχίζουν να κατασκευάζουν νέες υποδομές LNG: Οκτώ τερματικοί σταθμοί εισαγωγής έχουν τεθεί σε λειτουργία από τον Φεβρουάριο του 2022 και άλλα 13 έργα αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία έως το 2030. Αυτό σημαίνει -σύμφωνα πάντα με την IEEFA- ότι η συνδυασμένη χωρητικότητα των τερματικών σταθμών LNG της Ευρώπης θα μπορούσε να είναι τρεις φορές υψηλότερη από την αναμενόμενη ζήτηση αυτού του καυσίμου μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Η κα Καραγιάννη ερωτάται επί τούτων, καθώς και για το κατά πόσον οι σχετικές προβλέψεις αφορούν και τη χώρα μας όπου κατασκευάζονται, προβλέπονται ή επεκτείνονται 4 σταθμοί LNG, με κίνδυνο κι αυτοί να υποχρησιμοποιούνται τα επόμενα χρόνια. Η ίδια πάντως θεωρεί ότι η ζήτηση φυσικού αερίου, υγροποιημένου ή μη θα μείνει σε γενικές γραμμές υψηλή τα επόμενα αρκετά χρόνια.
Ακόμη, η εκπομπή ασχολείται με τις συζητήσεις, που γίνονται ειδικά αυτές τις μέρες, για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, με αφορμή τη θλιβερή επέτειο των 2 χρόνων από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ως γνωστόν, αυτές σε μεγάλο βαθμό αφορούν τις εξαγωγές των υδρογονανθράκων της. Και εκεί βλέπει κανείς π.χ. τη μεγάλη μείωση της εξαγωγής φυσικού αερίου μέσω αγωγών προς την Ευρώπη, καθώς και την πτώση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ταυτοχρόνως, όμως, υπάρχει αύξηση αυτών των ρωσικών εξαγωγών προς την Κίνα, την Ινδία, άλλες ασιατικές αγορές και την Τουρκία, σχετική αποτυχία του G7 και της ΕΕ να επιβάλουν μια ανώτατη τιμή σε χαμηλά επίπεδα στις πωλήσεις του ρωσικού πετρελαίου, καθώς και χρήση του από διυλιστήρια εκτός Ευρώπης, που εν συνεχεία το πουλούν σε δυτικές χώρες αναμεμειγμένο με δικά τους καύσιμα, επίσης ως ντίζελ κλπ. Επιπλέον, ειδικά σε ό,τι αφορά το LNG, μέσα στην αύξηση των εισαγωγών αερίου σε τέτοια μορφή από ευρωπαϊκές χώρες είναι και η άνοδος κατά 11% της εισαγωγής επίσης ρωσικού LNG ! Η Ισπανία, η Γαλλία και το Βέλγιο έλαβαν το 80% των ρωσικών εισαγωγών LNG στην Ευρώπη πέρυσι, ενώ μεταξύ των χωρών που αύξησαν την εισαγωγή ρωσικού LNG είναι και η Ελλάδα…
Τέλος, η κα Καραγιάννη εξηγεί μια σειρά από ενδιαφέροντα σημεία, αρκετά άγνωστα όχι μόνον στο ευρύ κοινό μα και τα ΜΜΕ, και τα οποία περιλαμβάνονται στην προαναφερόμενη έκθεση : -Ο πόλεμος στη Γάζα δε φαίνεται να επηρέασε τα προγράμματα ενεργειακής ανάπτυξης σε Ισραήλ και Κύπρο, δεδομένου ότι οι σχετικές εργασίερς των ξένων εταιρειών που επενδύουν στον σχετικό τομέα στο Ισραήλ και την ΑΟΖ της Κύπρου προχωρούν κανονικά. -Η συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης που υπέγραψαν το Ισραήλ και ο Λίβανος τον Οκτώβριο του 2022 φαίνεται ότι έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη μη επέκταση του πολέμου (βασικά μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ). -Η ανάπτυξη του μεγάλου υπεράκτιου κοιτάσματος φυσικού αερίου της Γάζας Marine στα ανοικτά της Λωρίδας της Γάζας θα επηρεάσει κρίσιμα το ρόλο του Ισραήλ στη μεταπολεμική Γάζα.
Πηγή: ΕΡΤ
