του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Καταιγιστικός ο ρυθμός με τα καλά νέα για τις ανανεώσιμες. Για πρώτη φορά το 2022 οι ΑΠΕ επικράτησαν στο ελληνικό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, παράγοντας το 41,6% του ρεύματος. Η πράσινη παραγωγή στην ΕΕ κατέγραψε πέρυσι ποσοστό - ρεκόρ, ενώ η Ελλάδα κατέκτησε τη δευτερη θέση στα φωτοβολταϊκά. Νέος ηλεκτρικός «χώρος» 5 γιγαβάτ δημιουργείται ως το 2025 για ΑΠΕ στο δίκτυο διανομής.
Και η νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) που δημοσιεύθηκε χθες «βλέπει» μέσα στην επόμενη τριετία, παγκόσμια κυριαρχία των ΑΠΕ στο μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Έχουν λοιπόν μπροστά τους οι ανανεώσιμες ξέφωτο; Και ο «πράσινος δράκος»; Ποιος είναι ο διάβολος που κρύβεται στις λεπτομέρειες; Με τι δίκτυα θα γίνουν όλα αυτά; Σε τι χρόνους;
Πράγματι, οι τέσσερις «δράκοι», που δεν αγγίζει η έκθεση του ΙΕΑ, είναι:
- Οι υποδομές, δηλαδή οι επενδύσεις δισεκατομμυρίων σε νέες γραμμές, κυρίως εναέριες, για τις οποίες ποτέ δεν έλειψαν οι αντιδράσεις.
- Η απόσταση που χωρίζει την εξαγγελία από την υλοποίηση, η οποία στη περίπτωση του «Δυτικού Διαδρόμου», Μεγαλόπολη - Πάτρα - Δυτική Ελλάδα, πήρε μια 12ετία.
- Οι προσφυγές στα δικαστήρια και οι τοπικές κοινωνίες που τις ενοχλεί η θέα της ανεμογεννήτριας αλλά όχι του φουγάρου. Ισως όχι τυχαία, για να μην προκαλέσει προεκλογικά τις τοπικές κοινωνίες, το νέο ΕΣΕΚ προβλέπει μόλις 2,2 επιπλέον GW χερσαίων αιολικών μέχρι το 2030.
- Κυρίως όμως είναι η ίδια η ενεργειακή μετάβαση. Μια ανολοκλήρωτη επανάσταση, για την οποία ακούμε περισσότερα απ' όσες πράξεις βλέπουμε να γίνονται.
Άλλαξε η εξάρτηση
Κάθε βήμα που κάνει η ΕΕ προς τους «πράσινους» στόχους, συνοδεύεται και από δύο βήματα προς τα πίσω, προς την εξάρτηση από τα εισαγόμενα ακριβά ορυκτά καύσιμα.
Δίχως να έχει προφανή απάντηση, η ελληνική κυβέρνηση, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές, δεν έχουν εξηγήσει επαρκώς και εξαντλητικά στους καταναλωτές ότι όσο περισσότερες ανανεώσιμες μπαίνουν στο ενεργειακό μείγμα, τόσο μειώνεται το ενεργειακό κόστος στους λογαριασμούς τους. Τις ημέρες που φυσάει, οι τιμές της ενέργειας στη χονδρεμπορική μας αγορά πέφτουν πάνω από 30%.
Επίσης, η κυβέρνηση δεν έχει εξηγήσει στους καταναλωτές πως πολλά από αυτά τα 8 δισ ευρώ που, όπως είπε προ ημερών ο κ. Σκρέκας, επιδότησαν τους λογαριασμούς ρεύματος ήταν πόροι που προήλθαν από τις ΑΠΕ και το κόστος των ρύπων. Αντίθετα, ακούγεται η μισή αλήθεια ότι η Ευρώπη καλείται να επωμιστεί το πανάκριβο κόστος των δικαιωμάτων CO2, όταν η άλλη μισή είναι πως τα κεφάλαια αυτά είναι χρήματα που μένουν στην Ευρώπη και κάθε κυβέρνηση μπορεί να τα αξιοποιήσει ανάλογα με τις ανάγκες της.
Ο μεγαλύτερος "δράκος"
Ποιος είναι λοιπόν ο μεγαλύτερος «δράκος»; Η στρατηγική αποτυχία των Βρυξελλών να σχεδιάσουν την ισόρροπη ανάπτυξη και των τριών αναγκαίων πυλώνων της πράσινης μετάβασης: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Διασυνδέσεις και Αποθήκευση. Από μόνη της, η γρήγορη επένδυση σε φθηνές και περιβαλλοντικά φιλικές ΑΠΕ δεν είναι αρκετή. Απαιτείται η ταυτόχρονη και ισόρροπη ανάπτυξη και των δύο άλλων στρατηγικών πόλων.
Τι γίνεται λοιπόν με τα εθνικά δίκτυα; Η αναβάθμιση και επέκτασή τους, για να σηκώσουν όλα αυτά τα νέα φορτία ΑΠΕ, απαιτεί δισεκατομμύρια, τα οποία δεν υπάρχουν. Γι' αυτό ακριβώς, παντού στην Ευρώπη υπάρχει μια κούρσα κατασκευής συστημάτων αποθήκευσης και μπαταριών. Είναι η λύση στο πρόβλημα της αδυναμίας των χωρών να επενδύσουν δεκάδες δισ. ευρώ.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα μεγάλο μέρος των 200 και πλέον δισ. ευρώ ενεργειακών επενδύσεων που προβλέπονται στο νέο ΕΣΕΚ έως το 2030, αφορά ΑΠΕ, για τις οποίες ο εθνικός οδικός χάρτης εκτιμά ότι θα ξεπεράσουν τα 34 GW.
Οι καθυστερήσεις
Από που θα κριθεί η ταχύτητα διείσδυσής τους; Από το πόσο γρήγορα θα γίνουν τα 8 GW έργων αποθήκευσης που προβλέπει το ΕΣΕΚ. Εκείνη δηλαδή τη τεχνολογία που δίνει λύση στην ευμετάβλητη παραγωγή των φωτοβολταϊκών και αιολικών, αποθηκεύοντας την ενέργεια την ώρα που δεν καταναλώνεται, προκειμένου να χρησιμοποιείται όταν δεν φυσάει ή δεν έχει ήλιο. Και εδώ όμως καθυστερήσεις. Ο πρώτος διαγωνισμός για έργα αποθήκευσης που ήταν να γίνει μέσα στο πρώτο 3μηνο του 2023, καθυστερεί.
Και με τις μεγάλες ηλεκτρικές διασυνδέσεις που θα μετέφεραν «πράσινη» ενέργεια από το Νότο στον ευρωπαϊκό Βορρά; Καθυστερούν, μπλεγμένες στη κοινοτική γραφειοκρατία, όπως συμβαίνει με τα έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCIs), είναι η απάντηση. Για να γίνουν αντιληπτά τα κεφάλαια που απαιτούνται, σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις του ENTSO-E, του δικτύου διαχειριστών της Ε.Ε. - πέραν των διασυνοριακών διασυνδέσεων 23 GW που προγραμματίζονται έως το 2025 - η Ευρώπη έχει πρόσθετες ανάγκες για επιπλέον διασυνδέσεις 64 GW σε 50 ευρωπαϊκά σύνορα έως το 2030. Οι ανάγκες φτάνουν τα 132 GW έως το 2040, μαζί με έργα αποθήκευσης.
