Με τις πράσινες ευρωπαϊκές αποφάσεις θα πρέπει να συμμορφωθεί τα επόμενα χρονιά και η Κύπρος, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας. Η χώρα θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, το αργότερο μέχρι το τέλος του 2026. Η αρχή θα γίνει το πρώτο τρίμηνο του 2024 με την επιβολή της πράσινης φορολογίας σε πρώτη φάση στα καύσιμα και παράλληλα την παραχώρηση αντισταθμιστικών μέτρων στους πολίτες. Το ποσοστό του φορολογικού συντελεστή που θα επιλέγει, όσο και τα αντισταθμιστικά μετρά βρίσκονται υπό μελέτη από το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Η πράσινη οικονομία βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE), καθώς ελπίζεται ότι θα δημιουργήσει μια νέα οικονομική βάση, που θα βασίζεται στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην προστασία του περιβάλλοντος. Η ΕΕ προχώρησε στην ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, η οποία αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ένωσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία φιλοδοξεί να μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική –ως προς τη χρήση των πόρων- και ανταγωνιστική οικονομία και να καταστήσει την ΕΕ παγκόσμιο ηγέτη στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Βάσει της πράσινης συμφωνίας, μέχρι το 2050 θα πρέπει να είναι μηδενικές οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2025. Οι πολιτικές δράσεις της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, το οποίο η Δημοκρατία θα πρέπει να υλοποιήσει μέχρι το τέλος του 2026.
Το κυπριακό Σχέδιο Ανάκαμψης περιλαμβάνει δράσεις για προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε δήμους, σε κοινότητες κλπ. Επίσης, περιλαμβάνει προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ατομικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε νοικοκυριά με άτομα με ειδικές ανάγκες, μείωση των εκπομπών CO2 σε βιομηχανίες, επιχειρήσεις και οργανισμούς καθώς και την υλοποίηση της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης.
Το Υπουργείο Οικονομικών, για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, έχει συνάψει Συμφωνία Ερευνητικής Συνεργασίας με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, με θέμα «Κλιματική Αλλαγή και Επιπτώσεις στην Κυπριακή Οικονομία».
Στη μελέτη γίνεται εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο ΑΕΠ και στο δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης, σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας (τουρισμό, γεωργία, ναυτιλία), δημόσια οικονομικά και γενικότερα στις προοπτικές και στο αναπτυξιακό μοντέλο της Κύπρου. Σημειώνεται πως, στις προβλέψει του, το αρμόδιο υπουργείο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τους ενδεχόμενους εξωτερικούς κλυδωνισμούς και κινδύνους, από την αβεβαιότητα που προκαλεί η κλιμα τική αλλαγή με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Συμφωνία με το ΚΟΕ, η όλη μελέτη θα ολοκληρωθεί σε τρία στάδια και το τελικό κείμενο θα παραδοθεί τον Δεκέμβριο του 2025.
ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Σύμφωνα με την έκθεση για τις οικονομικές εξελίξεις για το 2023 και τις προοπτικές 2024-2026, που συνοδεύει τον κρατικό προϋπολογισμό του 2024, σταδιακά θα πρέπει να ετοιμαστεί πράσινος προϋπολογισμός, στη βάσει του πλαισίου αναφοράς του πράσινου προϋπολογισμού της ΕΕ. Ήδη η Δημοκρατία έλαβε τεχνική βοήθεια από τη Γενική Διεύθυνση Μεταρρύθμισης ΕΕ.
Η υλοποίηση του πλαισίου για τον «πράσινο» προϋπολογισμό θα είναι ουσιαστική και με περισσότερη προστιθέμενη αξία, με την εφαρμογή της κατάρτισης του κρατικού προϋπολογισμού στη βάση δραστηριοτήτων.
Επιπρόσθετα, στην έκθεση αναφέρεται πως η υλοποίηση ενός «πράσινου» προϋπολογισμού θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που μπορεί να αναπτύξει το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο με την πλήρη του εφαρμογή θα προσφέρει τη δυνατότητα παρακολούθησης και αξιολόγησης, με πλήρη διαφάνεια, των περιβαλλοντικών συνεισφορών των δημοσιονομικών πολιτικών, με στόχο την ευθυγράμμιση τους σε σχέση με τους εθνικούς περιβαλλοντικούς στόχους, κυρίως όσον αφορά τις υποχρεώσεις μας ως κράτος μέλος της ΕΕ που καθορίζονται στην πράσινη συμφωνία.
Η χρήση ενός «πράσινου» προϋπολογισμού θα συμβάλει καίρια στην πράσινη μετάβαση της οικονομίας, με τον αναπροσανατολισμό των δημόσιων επενδύσεων, της κατανάλωσης και της φορολογίας προς πράσινες προτεραιότητες, αποφεύγοντας ταυτόχρονα επιζήμιες επιδοτήσεις, πάντα στο πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, με διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας και της διασφάλισης της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους.
Ο ΝΕΟΣ ΦΟΡΟΣ ΣΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ
Στο πλαίσιο εφαρμογής του Σχεδίου Ανάκαμψης, εντός του πρώτου τριμήνου του 2024 θα πρέπει να ολοκληρωθεί η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση. Δηλαδή, θα πρέπει να επιβληθεί ο φόρος άνθρακα, γνωστός ως πράσινος φόρος, στα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στους τομείς της οικονομίας, οι οποίοι δεν εμπίπτουν στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ), ενώ θα επιβληθεί και το τέλος στη χρήση νερού και στα οικιακά απόβλητα (επιβολή φόρου ΧΥΤΑ).
Σύμφωνα με την έκθεση για τις οικονομικές εξελίξεις, η πράσινη μεταρρύθμιση θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερη (δεν θα αποφέρει αυξημένα έσοδα στο κράτος), μέσω της εφαρμογής αντισταθμιστικών μέτρων.
Ο φόρος άνθρακα, ο οποίος θα επιβληθεί σε ενεργειακά προϊόντα, θα διαφοροποιείται κατά είδος καυσίμου, ανάλογα με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Σημειώνεται πως ο φόρος άνθρακα θεωρείται ένα από πιο αποτελεσματικά δημοσιονομικά εργαλεία για τη μείωση των εκπομπών αερίων. Η εισαγωγή του στην Κύπρο θα συμβάλει στη συμμόρφωση της χώρας στις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις της έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα (εθνικός στόχος 32%).
Επιπρόσθετα, ο τομέας των μεταφορών στην Κύπρο έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αφού ευθύνεται για πέραν του 50% των ρύπων (εξαιρουμένων των τομέων της οικονομίας που εμπίπτουν στο ΣΕΔΕ).
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η κατανάλωση καυσίμων παράγει αρνητική εξωτερικότητα, όπως και άλλες διαδικασίες παραγωγής και κατανάλωσης, με την έννοια ότι οι πολίτες δεν επιβαρύνονται με όλο το κόστος που προκαλούν, σε αυτή την περίπτωση με τις εκπομπές καυσαερίων, τόσο διοξειδίου του άνθρακα όσο και άλλων επιβλαβών για την υγεία ρύπων.
Η επιβολή περιβαλλοντικής φορολογίας έχει στόχο την εσωτερίκευση του περιβαλλοντικού κόστους στις αποφάσεις των οικονομικών φορέων για κατανάλωση καυσίμων, με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και την προώθηση επιλογών βιώσιμων μεταφορών, με συνεπακόλουθο τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Εκτιμάται ότι η εφαρμογή της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης θα έχει σημαντική συνεισφορά περίπου 12% στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ποσοστό αρκετά σημαντικό εάν συνυπολογιστεί ότι η Κύπρος είναι ανάμεσα στα κράτη μέλη με τη μεγαλύτερη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ των κρατών μελών που ανέρχεται σε 11,6 τόνους CO2 ανά κεφαλή, σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ που ανέρχεται σε 8,8 τόνους CO2 κατά κεφαλή.
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΧΩΡΑ
Από την ανάλυση διαφόρων στοιχείων, φαίνεται πως κάθε χώρα εφαρμόζει διαφορετικούς φορολογικούς συντελεστές για τους πράσινους φόρους.
Το 1990, η Φινλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που εισήγαγε φόρο άνθρακα. Ακολούθησαν άλλες 20 ευρωπαϊκές χώρες, που επέβαλαν φόρους (κατά του) άνθρακα, οι οποίοι είναι κάτω από €1 ανά μετρικό τόνο εκπομπών άνθρακα στην Ουκρανία, μέχρι και πέραν των €100 στη Σουηδία, το Λιχτενστάιν και την Ελβετία.
Συγκεκριμένα, τις ψηλότερες φορολογίες άνθρακα επιβάλλουν Ελβετία και Λιχτενστάιν, με την επιβάρυνση να είναι στα €120,16 ανά τόνο εκπομπών άνθρακα. Ακολουθούν η Σουηδία με €115,34 ανά τόνο εκπομπών άνθρακα και η Νορβηγία με €83,47. Από την άλλη, οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές άνθρακα επιβάλλονται στην Ουκρανία, με €0,75, και στην Εσθονία, με €2 ανά τόνο εκπομπών άνθρακα.
Τα στοιχεία περιλαμβάνονται στο Tax Foundation και αφορούν την περίοδο μέχρι τέλος Μαρτίου του 2023. Οι χώρες που έχουν επιβάλει πιο πρόσφατα τη συγκεκριμένη φορολογία είναι η Αυστρία, το 2022, με την επιβάρυνση να κυμαίνεται στα €32.50 ανά τόνο εκπομπών άνθρακα. Κατά το 2021, το συγκεκριμένο μέτρο επέβαλαν και η Γερμανία, με €30, το Λουξεμβούργο με €44.19 και η Ολλανδία με €51.07 ανά μετρικό τόνο για εκπομπές άνθρακα.
ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΟΜΟΛΟΓΟ
Εξάλλου, η Δημοκρατία προχώρησε και στην έκδοση του πρώτου βιώσιμου ομολόγου, ύψους €1 δισ., δεκαετούς διάρκειας, με ετήσια απόδοση 4,219% και ετήσιο ονομαστικό επιτόκιο 4,125%.
Σύμφωνα με το Γραφείο Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΓΔΔΧ), η έκδοση ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, με το μεγαλύτερο βιβλίο προσφορών στην ιστορία της Δημοκρατίας, με προσφορές πέραν των €12 δισ. Τα κεφάλαια που αντλήθηκαν θα χρησιμοποιηθούν για χρηματοδότηση ή αναχρηματοδότηση έργων και δραστηριοτήτων που προωθούν τη βιωσιμότητα, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς σκοπούς, όπως καθορίζονται στις επιλέξιμες δαπάνες στο Πλαίσιο Βιώσιμων Ομολόγων της Δημοκρατίας.
Τα πράσινα/βιώσιμα ομόλογα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της προσπάθειας για μετάβαση στην πράσινη οικονομία και την επίτευξη των οικολογικών στόχων του κράτους στα πλαίσια των πολιτικών της ΕΕ. Η χρήση του πράσινου/βιώσιμου ομολόγου ως χρηματοδοτικού εργαλείου προσελκύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τους διεθνείς επενδυτές και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι θα αυξήσει το ενδιαφέρον στις διεθνείς κεφαλαιαγορές για τις εκδόσεις της Δημοκρατίας και θα διευρύνει τις χρηματοδοτικές επιλογές του κράτους, με πρόσβαση σε νέους επενδυτές.
Από την Κυπριακή έκδοση του Forbes
