Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, μέχρι τον Ιούλιο 2023 εγκαταστάθηκαν 45.850 φωτοβολταϊκά συστήματα για ιδιο-κατανάλωση, στις κατηγορίες του net-metering (συμψηφισμού μετρήσεων), net-billing (συμψηφισμού λογαριασμών) και αυτοπαραγωγής, με συνολική ισχύ περί τα 256 MW, σημειώνοντας αύξηση 66% σε σχέση με το 2022 (Ιούλιο).
Η εν λόγω αύξηση αναμένεται να συνεχιστεί και να ενισχυθεί το 2024, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος των καταναλωτών για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων ιδιο- κατανάλωσης και των καθεστώτων στήριξης και άλλων δράσεων που εφαρμόζει το Υπουργείο Ενέργειας για την επιχορήγηση και άρση των τεχνικών και οικονομικών εμποδίων σε τέτοιες επενδύσεις.
Το ποσοστό παραγωγής της ηλεκτρικής ενεργείας από ΑΠΕ για το έτος 2022 ανήλθε στο 17,2% της Ακαθάριστης Τελικής Κατανάλωσης Ηλεκτρικής Ενέργειας, παρουσιάζοντας μια αυξητική τάση χρόνο με το χρόνο κυρίως στην ηλιακή θερμική ενέργεια, στα ηλιακά φωτοβολταϊκά και στην αιολική ενέργεια.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή και βιομάζα) αντιπροσώπευαν ένα μερίδιο 13,8% της πρωτογενούς ακαθάριστης εσωτερικής παραγωγής ενέργειας το 2022 με το υπόλοιπο να προέρχεται κυρίως από προϊόντα πετρελαίου (86,2 %). Το δε ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή για το έτος 2022 ανέρχετο σε 17,2 % (865,798 MWh σε σύνολο ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικές μονάδες 4,170,264 MWh. Αυτή η μη ισορροπημένη ενεργειακή σύνθεση εκθέτει την κυπριακή οικονομία στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών του πετρελαίου και δημιουργεί ευπάθεια.
Στην Κύπρο παρόλο που το αιολικό δυναμικό δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό, εντούτοις υπάρχουν περιοχές στις οποίες η μέση ένταση του ανέμου είναι ικανοποιητική (6-7 m/s) για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. Το ηλιακό δυναμικό της Κύπρου συνίσταται για την ανάπτυξη συστημάτων που χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια.
Σε σχέση με τις δυνατότητες εγχώριας παραγωγής βιοκαυσίμων, η μελέτη για την εκτίμηση του δυναμικού βιομάζας στην Κύπρο κατέδειξε ότι με δεδομένη την περιορισμένη διαθεσιμότητα καλλιεργήσιμων εκτάσεων για ενεργειακή γεωργία, αλλά και τις ξηροθερμικές συνθήκες της Κύπρου, η παραγωγή βιοκαυσίμων θα στηριχθεί αποκλειστικά σε εισαγωγές πρώτων υλών.
Όσον αφορά τη γεωθερμία, η εφαρμογή γεωεναλλάκτη θερμότητας στη χώρα μας παρουσιάζει σημαντική αύξηση το τελευταίο διάστημα. Η τεχνολογία έχει ήδη εφαρμοστεί σε νοσοκομεία, ξενοδοχεία, κτίρια εταιρειών και ιδιωτικές κατοικίες στην Κύπρο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την ευρωπαϊκή στατιστική αρχή (Eurostat), το 2021 η συνεισφορά των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έφτασε το 18,42%, ξεπερνώντας την ενδεικτική πορεία που έχει καθοριστεί στο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) για 14,8% (το 2021). Επίσης, το 2021 το ποσοστό ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή ανήλθε στο 14,84%, στον τομέα της θέρμανσης – ψύξης στο 41,34% και στις μεταφορές στο 7,19%.
Με βάση προκαταρτικά στοιχεία, το ποσοστό ΑΠΕ το 2022 εκτιμάται ότι ήταν στα ίδια επίπεδα (18,3%), ενώ το ποσοστό ΑΠΕ στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής αυξήθηκε στο 17,3%, σημειώνοντας αύξηση περίπου δυόμιση ποσοστιαίων μονάδων (2,46%) σε σχέση με το 2021. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η αύξηση του ποσοστού της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ προέρχεται από τα νέα φωτοβολταϊκά συστήματα που τέθηκαν σε λειτουργία εντός του 2022.
Μέχρι τον Αύγουστο του 2023 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ (εμπορικά και οικιακά) ανερχόταν στα 674 MW. Το 2022 η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ ανήλθε σε 884 GWh (σε σχέση με 760 GWh το 2021), εκ των οποίων 25,37% από αιολικά πάρκα, 68,08% από φωτοβολταϊκά συστήματα και 6,55% από βιομάζα.
Για την επίτευξη των στόχων του 2030 και 2050, το Υπουργείο Ενέργειας, από το 2021, έχει επιταχύνει τη Στρατηγική του για ταχεία μετάβαση στην πράσινη οικονομία μέσα από σειρά μέτρων και πολιτικών. Σημαντικό ρόλο για την επιτάχυνση της στρατηγικής διαδραμάτισε και η άμεση ανάγκη για στήριξη καταναλωτών κι επιχειρήσεων λόγω των ανατιμήσεων στον ηλεκτρισμό και στην ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτό αξιοποιήθηκαν εθνικοί πόροι, καθώς και πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα Ταμεία Συνοχής της περιόδου 2021-2027, για την εφαρμογή σχεδίων χορηγιών για ενθάρρυνση της ενεργειακής απόδοσης και προώθησης των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς (κατοικίες, επιχειρήσεις βιομηχανία, γεωργία, μεταφορές, τοπική αυτοδιοίκηση). Συνολικά για την επταετία 2021-2027 το Υπουργείο Ενέργειας εξασφάλισε ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους €370 εκατ. για να οδηγήσει την Κύπρο στην πράσινη μετάβαση. Για το 2024 προωθείται η λειτουργία καθεστώτος στήριξης υβριδικών συστημάτων που θα συνδυάζουν την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ ηλεκτροπαραγωγής με συστήματα αποθήκευσης, μέχρι ύψους €40 εκατ. από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Προωθείται, επίσης, η τροποποίηση του Σχεδίου Στήριξης για παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ για αυτοκαταναλωτές. Μεταξύ άλλων το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την αύξηση του ορίου της εγκατεστημένης ισχύς για τα φωτοβολταϊκά συστήματα που θα ενταχθούν στο virtual net billing για εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές, από 150 κιλοβάτ στα 400 κιλοβάτ, χωρίς αποθήκευση και έως 1 μεγαβάτ με αποθήκευση. Επίσης, εξετάζονται σχέδια στήριξης για την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων, στο πλαίσιο των οποίων θα ενισχυθεί η ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε θέματα ενέργειας και θα προωθηθεί η συνεργασία των πολιτών με τις τοπικές αρχές και επιχειρήσεις για την ανάπτυξη δράσεων για τις ΑΠΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και την πράσινη μετάβαση.
Νέος εθνικός στόχος στο 31% για ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ
Με την αναθεώρηση των στόχων του σχεδίου για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο πλαίσιο της Δέσμης προτάσεων «fit for 55» αυξάνεται ο δεσμευτικός στόχος σε επίπεδο ΕΕ για χρήση ΑΠΕ και επιπρόσθετα εισάγονται νέοι στόχοι ή ενισχύονται υφιστάμενοι στόχοι για χρήση ΑΠΕ στους τομείς των κτιρίων, της βιομηχανίας, της θέρμανσης-ψύξης και των μεταφορών.
Οι βασικές πρόνοιες της πρότασης είναι:
• Αυξάνεται ο υποχρεωτικός στόχος της Κύπρου σχετικά με το μερίδιο ενέργειας από ΑΠΕ για το 2030 σε 31% από 23% που είναι σήμερα.
• Μετατρέπεται σε υποχρεωτικός, ο στόχος για ετήσια αύξηση 1,1% του μεριδίου ΑΠΕ στον τομέα της θέρμανσης-ψύξης.
• Εισάγεται νέος ενδεικτικός στόχος, σε επίπεδο ΕΕ, για χρήση ενέργειας από ΑΠΕ στα κτίρια σε ποσοστό 49% έως το 2030. Τα κάθε κράτος μέλος θα θέσει ενδεικτικό εθνικό μερίδιο χρήσης ΑΠΕ στα κτίρια.
• Εισάγεται νέος ενδεικτικός στόχος για ετήσια αύξηση του ποσοστού χρήσης ανανεώσιμης ενέργειας στην βιομηχανία κατά 1,6% μέχρι το 2030.
• Εισάγεται υποχρεωτικός στόχος για χρήση ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης (όπως το πράσινο υδρογόνο) στο 42% του υδρογόνου που θα χρησιμοποιείται για ενεργειακούς και μη ενεργειακούς σκοπούς στη βιομηχανία έως το 2030.
• Εισάγεται πρόνοια για καθορισμό από τα κράτη μέλη που συνορεύουν με θαλάσσια λεκάνη, από κοινού στόχων αναφορικά με την παραγωγή υπεράκτιας ενέργειας από ΑΠΕ σε κάθε θαλάσσια λεκάνη μέχρι το 2050, με ενδιάμεσα βήματα το 2030 και 2040.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Κάθε σπίτι και φωτοβολταϊκό
Η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να μελετήσει σοβαρά το ενδεχόμενο στην κατεύθυνση και του σχεδίου «φωτοβολταϊκά για όλους» εγκατάστασης συστημάτων παρέχοντας σημαντικά κίνητρα σε όλα τα νοικοκυριά ώστε να μειώσουν δραματικά τον λογαριασμό της ΑΗΚ. Δυστυχώς, η εξάρτηση στη παραγωγή ηλεκτρισμού από τα καύσιμα συνεχίζεται και είναι άγνωστο πότε θα δοθούν επιλογές για μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, από τη στιγμή που και η αντικατάσταση των καυσίμων όταν επέλθει, θα είναι και πάλι από ορυκτά καύσιμα και θεωρείται δεδομένο ότι οι τιμές του ρεύματος δεν θα μειωθούν. Μόνη λύση λοιπόν είναι η επένδυση στα φωτοβολταϊκά για φθηνότερη ενέργεια. Με την επένδυση σε συστήματα που να καλύπτουν τις ανάγκες της κάθε κατοικίας ταυτόχρονα τα νοικοκυριά απαλλάσσονται από τις διακυμάνσεις και αυξήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος απολαμβάνοντας φθηνή ενέργεια που παρέχει δωρεάν ο ήλιος.
Πηγή: Φιλελεύθερος
