Ανοίγει ο δρόμος για την επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκης – Σκοπίων, έπειτα από 10 ολόκληρα χρόνια αδράνειας, επισημαίνει στην Καθημερινή ο διευθύνων σύμβουλος της HELLENiQ ENERGY, Ανδρέας Σιάμισιης, καθώς πριν από λίγες ημέρες η αρμόδια Ρυθμιστική Αρχή της Βόρειας Μακεδονίας εξέδωσε την άδεια για τη λειτουργία του πετρελαιαγωγού. Εντύπωση προκάλεσε ωστόσο η απουσία οποιαδήποτε αναφοράς στο πρόστιμο που επιδίκασε υπέρ της Helleniq Energy απεφάνθη το Διαιτητικό Δικαστήριο στο Παρίσι για την υπόθεση της ΟΚΤΑ ύψους 25,6 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι το διαιτητικό δικαστήριο, είχε επιδικάσει επιδίκασε στην Helleniq Energy το 80% της απαίτησης των 32 εκατ. ευρώ που διεκδικούσε η ελληνική εταιρεία για την αθέτηση των συμβατικών υποχρεώσεων της Βόρειας Μακεδονίας για εξαγορά τουλάχιστον 500 χιλιάδων τόνων πετρελαίου σε ετήσια βάση. Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία αυτή εντασσόταν στο πλαίσιο της εξαγοράς των διυλιστηρίων της ΟΚΤΑ από τη Helleniq Energy (ΕΛΠΕ) που όμως δεν τηρήθηκε. Η υπόθεση της διαιτησίας συνδέεται έμμεσα και με το σχέδιο για την επαναλειτουργία του αγωγού προκειμένου αυτός να μεταφέρει από τη Θεσσαλονίκη προς τα Σκόπια diesel, ωστόσο ο κ. Σιάμισιης ούτε για αυτό μιλάει στην συνέντευξή του. Πληροφορίες που δεν είχαν διαψευστεί πριν από μερικούς μήνες ανέφεραν ότι μέρος της απαίτησης της Helleniq Energy, θα συμψηφιστεί με το κόστος της αναβάθμισης του αγωγού προκειμένου αυτός να λειτουργήσει ως ο πρώτος μεγάλος αγωγός μεταφοράς προϊόντων και όχι αργού πετρελαίου. O αγωγός θα έχει δυναμικότητα 1 εκατ. τόνους ντίζελ ετησίως για την κάλυψη των αναγκών της Βόρειας Μακεδονίας. Προκειμένου να επαναλειτουργήσει ο αγωγός η εταιρεία Vardax S.A. που ελέγχει τον αγωγό (80% Helleniq Energy 20% Naftovod Dooel Skopjie) υπέβαλε αίτημα στη Ρυθμιστική Αρχή της Βόρειας Μακεδονίας για την επαναλειτουργία του.
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Σιάμισιη:
– Πού βρίσκεται η υπόθεση της επαναλειτουργίας του πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκης – Σκοπίων; Εχει παρέλθει ένας χρόνος από τον Νοέμβριο του 2022 που η θυγατρική σας Varbax υπέβαλε σχετικό αίτημα στις αρμόδιες αρχές της Β. Μακεδονίας.
– Υπάρχει μια σημαντική θετική εξέλιξη. Επιλύθηκε μια πολυετής εκκρεμότητα, η αρμόδια Ρυθμιστική Αρχή της γειτονικής χώρας άναψε το πράσινο φως, έδωσε την άδεια για να ξαναλειτουργήσει ο αγωγός. Οι προσπάθειες που διαχρονικά καταβάλλαμε με επιμονή, θέληση και σωστούς χειρισμούς, έφεραν τελικά αποτέλεσμα. Πρέπει, ωστόσο, να συμπληρώσουμε ότι απομένει ακόμη δουλειά που πρέπει να γίνει ώστε να αρχίσει η εμπορική λειτουργία του αγωγού. Υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες, που πιστεύω ότι με καλή θέληση και από τις δύο πλευρές θα διευθετηθούν. Εμείς θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση γιατί, όπως γνωρίζετε, σε αυτή την αγορά η HELLENiQ ENERGY έχει τοποθετηθεί στρατηγικά, με μακρόπνοο σχεδιασμό. Να υπενθυμίσω ότι βρισκόμαστε στη Βόρεια Μακεδονία πάνω από 20 χρόνια – και πολλά από αυτά με σημαντικές προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπισθούν.
– Πώς οδηγήθηκε ο αγωγός στο κλείσιμο και γιατί παρέμεινε αδρανής τόσα χρόνια;
– Μια σύντομη αναδρομή δίνει όλη την εικόνα. Ο αγωγός κατασκευάστηκε το 2002 με ιδιοκτήτρια την εταιρεία Vardax –συμμετέχει κατά 20% και η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας– για να συνδέσει τα διυλιστήρια Θεσσαλονίκης με το τότε διυλιστήριο της εταιρείας ΟΚΤΑ, στα Σκόπια. Το 2013, όπως έγινε και με αρκετά άλλα σχετικά «απλά» διυλιστήρια της περιοχής, που είχαν κατασκευαστεί με άλλα κριτήρια την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, κρίθηκε επιχειρηματικά ασύμφορη η συνέχιση λειτουργίας της ΟΚΤΑ ως διυλιστηρίου. Αντ’ αυτού, έπειτα από προσεκτική μελέτη αποφασίστηκε να αξιοποιηθούν οι εγκαταστάσεις ως περιφερειακή έδρα εφοδιασμού στα Δυτικά Βαλκάνια, με αλλαγή χρήσης του αγωγού, ώστε αντί για αργό να μεταφέρει τα πλέον σύγχρονα και καθαρά προϊόντα. Η απόφαση ήταν εύκολη, καθώς τόσο από οικονομικής πλευράς, ασφάλειας εφοδιασμού της τοπικής αγοράς, αλλά και από περιβαλλοντικής άποψης, το όφελος ήταν ξεκάθαρο. Παρόλο που οι εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ τροποποιήθηκαν για τη νέα λειτουργία και έγιναν σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού τους, ο αγωγός παρέμεινε σε αδράνεια, γιατί καθυστερούσε η έκδοση σχετικής αλλαγής της αδειοδότησής του. Οι προσπάθειες εντάθηκαν από το 2020 και μετά, οπότε και συστάθηκε κοινή επιτροπή που ανέλαβε να βρει πεδία σύγκλισης μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, σε ένα περιβάλλον πιο ευνοϊκό. Τον περασμένο Νοέμβριο, έχοντας ολοκληρώσει όλες τις προϋποθέσεις που είχαν τεθεί, η θυγατρική μας εταιρεία Vardax, η οποία έχει την κυριότητα του αγωγού, υπέβαλε εκ νέου αίτημα στην αρμόδια Ρυθμιστική Αρχή της Βόρειας Μακεδονίας, να δοθεί άδεια για να λειτουργήσει ο αγωγός για τη μεταφορά διυλισμένων προϊόντων αντί για αργό. Υστερα απ’ αυτό άνοιξε ο δρόμος που οδήγησε στη θετική κατάληξη που σας προανέφερα.
– Πόσο έτοιμος είναι να λειτουργήσει σήμερα τεχνικά έπειτα από τόσα χρόνια σε αχρησία;
– Είναι απολύτως έτοιμος. Εκτός της προβλεπόμενης συντήρησής του όσο καιρό βρίσκεται σε αδράνεια, πρόσφατα ολοκληρώσαμε έναν νέο πλήρη έλεγχο αξιοποιώντας τις τελευταίες τεχνολογικές δυνατότητες ελέγχου αγωγών. Εχουμε κάνει ό,τι πρέπει και είναι σε θέση να λειτουργήσει μόλις ολοκληρωθούν όλες οι προϋποθέσεις. Παρεμπιπτόντως, σημειώστε ότι με τις εργασίες που ολοκληρώσαμε επεκτείναμε την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του έργου μέχρι τον Ιούνιο του 2051.
– Τι προϊόντα προβλέπεται να μεταφέρει;
– Μπορεί να μεταφέρει 2,5 εκατ. τόνους αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου (ντίζελ, κηροζίνη και βενζίνη) ετησίως. Στη φάση της επικείμενης λειτουργίας του θα μεταφέρει ντίζελ κίνησης. Και μην ξεχνάτε ότι η διακίνηση μέσω αγωγών αποτελεί τον ασφαλέστερο και πλέον περιβαλλοντικά φιλικό τρόπο μεταφοράς υγρών καυσίμων.
– Πώς συνδέεται αυτό με τη νομική διαμάχη που είχατε με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας για αθέτηση συμβατικών της υποχρεώσεων;
– Δεν συνδέεται, η νομική διαμάχη δεν σχετίζεται με τον αγωγό. Κάναμε προσφυγή στο Διαιτητικό Δικαστήριο για μια διαφορά που πήγαζε από τη συμφωνία για την απόκτηση των μετοχών της ΟΚΤΑ και τη σχετική εγγύηση του Δημοσίου για ελάχιστη κατανάλωση 500.000 τόνων μαζούτ σε ετήσια βάση. Αυτή η συμβατική υποχρέωση δεν είχε τηρηθεί επί σειρά ετών. Η προσφυγή μας έγινε όταν απέτυχε η πολύχρονη προσπάθεια φιλικού διακανονισμού. Ηταν μια αυτονόητη κίνηση, που ήμασταν υποχρεωμένοι να κάνουμε. Το Διαιτητικό Δικαστήριο μας δικαίωσε και αναμένουμε τις κινήσεις από την άλλη πλευρά, ώστε να κλείσει κι αυτό σαν εκκρεμότητα.
– Ποια είναι τα οφέλη από την επαναλειτουργία του αγωγού για τη Β. Μακεδονία, την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή;
– Νομίζω ότι κερδίζουν όλοι και όχι μόνο με στενά οικονομικούς όρους. Τα οφέλη είναι πολλαπλά, το κυριότερο όλων είναι η θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας και επάρκειας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Είναι, πιστεύω, προφανής η επιλογή της μεταφοράς με αγωγό αντί για τρένα και εκατοντάδες βυτία στους δρόμους.
Πολλές ήταν οι περιπτώσεις όπου εξωγενείς παράγοντες οδήγησαν σε διακοπή του ομαλού εφοδιασμού της γειτονικής αγοράς. Συμπτωματικά, πρέπει να σας πω ότι αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε ένα απρόοπτο συμβάν, που δημιουργεί σημαντικό θέμα εφοδιασμού για τη Βόρεια Μακεδονία. Εγινε καθίζηση του υπεδάφους κοντά στην περιοχή Γκράτσκο, μετά τα σύνορά μας με τη Βόρεια Μακεδονία, εξαιτίας της οποίας αναστάλθηκε η κυκλοφορία των τρένων και παραμένει άγνωστη η ημερομηνία αποκατάστασής της. Με δυο λόγια, δεν είναι δυνατή η σιδηροδρομική μεταφορά οποιουδήποτε προϊόντος μέχρι την πόλη των Σκοπίων. Αυτό επηρεάζει άμεσα και τη μεταφορά πετρελαιοειδών. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσο κρίσιμη για την ασφάλεια εφοδιασμού είναι η επαναλειτουργία του αγωγού.
Εμείς μπορούμε να εγγυηθούμε την απρόσκοπτη τροφοδοσία της Βόρειας Μακεδονίας με ντίζελ. Ταυτόχρονα, θα δοθεί στη γείτονα χώρα η δυνατότητα να αναδειχθεί σε σημαντικό περιφερειακό ενεργειακό κόμβο (interconnected energy hub) για κοντινούς προορισμούς, κάτι που θα αναβαθμίσει τη θέση και τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή.
– Και τη HELLENiQ ENERGY; Πώς την επηρεάζει η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού;
– Θα ενισχύσει την εξωστρέφειά της και θα αναβαθμίσει τον ρόλο της στη ΝΑ Ευρώπη, ως κεντρικό πυλώνα ενεργειακής σταθερότητας. Αυτή η εξέλιξη εντάσσεται αρμονικά στη στρατηγική που έχουμε χαράξει αναφορικά με την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και την περαιτέρω επέκταση του αποτυπώματός μας σε διαφορετικές αγορές, με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Με την έκδοση της άδειας λειτουργίας του αγωγού έγινε ένα πρώτο πολύ θετικό βήμα. Εφόσον λυθούν και oι εκκρεμότητες που απομένουν, είναι βέβαιο ότι θα αυξήσουμε το αποτύπωμά μας στη χώρα, τόσο επενδύοντας στις παραδοσιακές μας δραστηριότητες όσο και σε άλλες πιο πράσινες μορφές ενέργειας. Αλλωστε, το να γίνει η Βόρεια Μακεδονία ένα κέντρο διανομής καθαρών ενεργειακών προϊόντων και για άλλες αγορές στα Δυτικά Βαλκάνια, μόνο θετικές επιπτώσεις θα έχει και για την ίδια τη Βόρεια Μακεδονία.
