του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Είναι δυνατόν να έχουμε σχεδόν σε μόνιμη βάση μια από τις ακριβότερες τιμές χονδρεμπορικής στο ρεύμα στην Ευρώπη, όταν την ίδια στιγμή βρισκόμαστε στην λίστα των χωρών με τις φθηνότερες τιμές λιανικής; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα συνδέεται με το μείγμα καυσίμου το οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο φυσικό αέριο, και όχι σε πολλές ΑΠΕ, νερά και φυσικά στα πυρηνικά, όπως συμβαίνει στην Β. Ευρώπη. Όσο για το δεύτερο, δηλαδή τις τιμές λιανικής, η αιτία βρίσκεται στις επιδοτήσεις που κατά κύριο λόγο καλύφθηκαν από τα υπερέσοδα των παραγωγών στη χονδρεμπορική αγορά, με την επιβολή πλαφόν από τον Ιούλιο του 2022, οι οποίες όμως σε λίγους μήνες θα αποτελούν οριστικά παρελθόν.
Γιατί όμως όταν ακόμη και όταν πέφτει η τιμή στο φυσικό αέριο, όπως τις τελευταίες ημέρες, που βρίσκεται σε χαμηλά διετίας (27- 28 ευρώ / MWh στο ολλανδικό χρηματιστήριο), οι τιμές χονδρικής στο ρεύμα παραμένουν στην Ελλάδα ακλόνητες σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη;
Άλλη μια ιδιομορφία από τις πολλές της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού, τις οποίες μάλλον πρέπει να δει σοβαρά η επόμενη κυβέρνηση. Το ελληνικό παράδοξο συνδέεται καταρχήν με τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο τιμολογούν οι εγχώριοι παραγωγοί το φυσικό αέριο έναντι όλης της υπόλοιπης Ευρώπης.
Εξαιτίας της απουσίας spot αγοράς, οι Έλληνες ηλεκτροπαραγωγοί αγοράζουν το αέριο του επόμενου μήνα με τις τιμές του προηγούμενου (month ahead). Αποτέλεσμα είναι η τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας του Μαΐου, να ενσωματώνει το κόστος καυσίμου, δηλαδή του φυσικού αερίου, του Απριλίου, και όχι τα σημερινά 27- 28 ευρώ / MWh, επίπεδα στα οποία βρισκόταν τον Νοέμβριο του 2021, πολύ πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το χαμηλό κόστος που συνεπάγεται το αέριο στα 27 ευρώ, θα αποτυπωθεί στις τιμές χονδρικής του Ιουνίου.
Είναι πειστική από μόνη της η εξήγηση; Οχι. Διότι αν ήταν μόνο η χρονοκαθυστέρηση της τιμολόγησης, τότε η σύγκληση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο θα ήταν ζήτημα χρόνου. Η βασική αιτία των αποκλίσεων είναι δομική, βρίσκεται στο ενεργειακό μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής το οποίο στηρίζεται στο φυσικό αέριο σε ποσοστό πάνω από 40% και όχι στις ΑΠΕ ή στα πυρηνικά, όπως σε Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία και Β. Ευρώπη.
Δεν φυσάει κάθε μέρα
Το είδαμε να συμβαίνει ξανά το Σάββατο 20 Μαΐου. Ένας συνδυασμός πολλών αέρηδων, ηλιοφάνειας και χαμηλής ζήτησης μηδένισε για αρκετές ώρες τις τιμές χονδρικής στο ρεύμα, εκτοπίζοντας τις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου και λιγνίτη. Μεταξύ 12 το μεσημέρι και 4 το απόγευμα, με τα φθηνά αιολικά και φωτοβολταϊκά να αποτελούν το 54% του ενεργειακού μείγματος, η χονδρεμπορική τιμή στο ρεύμα έφτασε να είναι ακόμη και αρνητική.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε, ενώ από εδώ και πέρα, όσο θα πολλαπλασιάζονται οι ΑΠΕ, το φαινόμενο θα επαναλαμβάνεται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα.
Χρειάζεται να φυσάει πολύ, να έχει ήλιο και να πέφτει δραματικά η κατανάλωση φυσικού αερίου, ώστε να βλέπουμε μεγάλη μείωση τιμών. Δεν συμβαίνει όμως να φυσάει τόσο πολύ κάθε ημέρα, ούτε και διαθέτουμε ακόμη ως χώρα συστήματα αποθήκευσης. Τα πολλά αιολικά και φωτοβολταϊκά έχουν νόημα μόνο όταν μια αγορά έχει εγκαταστήσει συστήματα μπαταριών και αποθήκευσης, ικανά να αποθηκεύουν τη φθηνή παραγόμενη από ανανεώσιμες πηγές, ενέργεια, προκειμένου να χρησιμοποιείται ανά πάσα στιγμή για να ρίχνει τις τιμές. Είναι η τεχνολογία που δίνει λύσεις στην ευμετάβλητη παραγωγή από ΑΠΕ, συσσωρεύοντας την ενέργεια που δεν καταναλώνεται και διοχετεύοντάς τη στο σύστημα όταν δεν έχει ήλιο ή δεν φυσάει.
Η επιτάχυνση του πρώτου διαγωνισμού εγκατάστασης standalone μπαταριών, ο οποίος αναμένεται αρχές Ιουλίου είναι ένα από τα θέματα που πρέπει να απασχολήσει σοβαρά την νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ. Δείχνει ακριβώς τη σημασία των φιλόδοξων στόχων για ΑΠΕ και αποθήκευση που θέτει η Ευρώπη με ορίζοντα το 2030. Η αγορά βρίσκεται εδώ και καιρό σε θέση μάχης, έχει υποβάλει προτάσεις για επιτάχυνση των διαδικασιών. Απομένει τώρα να καταλάβει το διακύβευμα και να ανεβάσει ταχύτητες και η νέα κυβέρνηση.
