Τους ενεργειακούς τους δεσμούς μέσω… της διπλωματίας των αγωγών επιχειρούν να ισχυροποιήσουν Ελλάδα – Βόρεια Μακεδονία, βάζοντας σε τροχιά υλοποίησης δύο βαρύνουσας σημασίας projects με ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου Θεσσαλονίκης – Βόρειας Μακεδονίας με την τελευταία να κρίνει τον ακριβή χρόνο που θα πάρει μπρος ο αγωγός (μέσα στο 2025 κατά πάσα πιθανότητα), αφού όλες οι εκκρεμότητες από την ελληνική πλευρά έχουν τακτοποιηθεί. Ο αγωγός θα συνδέσει διυλιστήρια της Helleniq Energy στη Θεσσαλονίκη με το διυλιστήριο της εταιρείας ΟΚΤΑ (ιδιοκτησίας Helleniq Energy) στα Σκόπια.
Εφόσον αρχίσει να ρέει ξανά πετρέλαιο στον αγωγό οι και οι δύο χώρες θα ωφεληθούν ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται, σε μία συγκυρία αβεβαιοτήτων και ενεργειακής ανασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή, η γεωπολιτική και γεωστρατηγική διάσταση του θέματος.
Ο αγωγός, μετά το ριζικό του λίφτινγκ, δύναται να μεταφέρει 2,5 εκατ. τόνους αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου (ντίζελ, κηροζίνη και βενζίνη) ετησίως. Εκτιμάται πως θα αξιοποιηθεί κυρίως για την μεταφορά ντίζελ. Ο αγωγός θα συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό και στην ενεργειακή θωράκιση των Βαλκανίων καθιστώντας την Βόρεια Μακεδονία ενεργειακό κόμβο με την Helleniq Energy να διευρύνει το οικονομικό της αποτύπωμα στην χώρα.
Για το 2027 ο αγωγός φυσικού αερίου
Την ίδια στιγμή, μετά από καθυστερήσεις της γειτονικής χώρας, για το 2027 μετατίθεται η ολοκλήρωση της κατασκευής του αγωγού Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας που θα μεταφέρει φυσικό αέριο καλύπτοντας βασικές ενεργειακές ανάγκες των δύο χωρών. Αρχικός στόχος ήταν το αέριο… να μπει στο αυλάκι το καλοκαίρι του 2025.
Σκοπός του έργου (που τρέχει ο ΔΕΣΦΑ) είναι η διασύνδεση των συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας προκειμένου να διαφοροποιηθούν οι πηγές προμήθειας φυσικού αερίου στη Βόρεια Μακεδονία.
Μέσω του project αυτού αναμένεται, επίσης, να ανοίξει μία «πύλη» εισόδου τόσο στη γειτονική χώρα τόσο για το αζέρικο αέριο όσο και για τα φορτία LNG που θα εισέρχονται στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ελλάδας μέσω των Τερματικών της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης.
Η ΤΕΡΝΑ και ο hydrogen ready αγωγός
Υπενθυμίζεται πως η ΤΕΡΝΑ προκρίθηκε ως ανάδοχος για το ελληνικό σκέλος του αγωγού Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, με την εταιρεία να αναλαμβάνει τον λεπτομερή σχεδιασμό, την προμήθεια υλικών και την κατασκευή του αγωγού υψηλής πίεσης Νέα Μεσημβρία - Εύζωνοι/ Γευγελή. Η συνολική αξία της σύμβασης που θα υπογραφεί με τον ΔΕΣΦΑ μπορεί να φτάσει κατ’ ανώτατο όριο το ποσό των 27,37 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), ενώ η διάρκειά της καθορίζεται σε 18 μήνες.
Το ελληνικό τμήμα, μήκους 57 χλμ., θα ξεκινά από την περιοχή της Νέας Μεσημβρίας και θα καταλήγει στην περιοχή των Ευζώνων – Γευγελής. Από εκεί θα ξεκινά το εκτός συνόρων σκέλος του έργου, μήκους 68 χιλιομέτρων, το οποίο θα καταλήγει στην περιοχή του Νεγκότινο. Ο αγωγός θα έχει συνολικό μήκος 125 χιλιόμετρα, ώστε να διασυνδέει τα συστήματα μεταφοράς αερίου των δύο χωρών.
Παράλληλα, θα είναι «Hydrogen Ready», δηλαδή θα κατασκευασθεί με τεχνικές προδιαγραφές ώστε να είναι συμβατός στη μεταφορά έως και 100% «πράσινου» υδρογόνου. Επομένως, προορίζεται να αποτελέσει στο μέλλον μέρος του δικτύου αγωγών που θα αναπτυχθούν στην περιοχή για τη διακίνηση ανανεώσιμου αερίου.
Η Nomagas (από την πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας) επαναπροκήρυξε τον διαγωνισμό ύψους 84 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του αγωγού στο δικό της έδαφος. Η επαναπροκήρυξη κρίθηκε η μόνη εφικτή λύση ώστε το εν λόγω σκέλος του έργου να μπορεί να λάβει χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ.
Με βάση ωστόσο τη νέα προκήρυξη, οι εργασίες για την κατασκευή του θα ολοκληρωθούν σε 36 μήνες – δηλαδή ως το 2027, έναντι της ολοκλήρωσης στα τέλη του 2025. Η έναρξη λειτουργίας του έργου θα «κουμπώσει» με την κατασκευή του τμήματος στη Βόρεια Μακεδονία, κάτι που σημαίνει ότι μετατίθεται για το 2027.
Στο πλαίσιο αυτό, πέντε υποψήφιοι φέρεται να υπέβαλαν προσφορές στο διαγωνισμό ενώ με την έλευση του 2025 αναμένεται να ανακηρυχτεί ο ανάδοχος.
Ο αγωγός θα δώσει την δυνατότητα στη Βόρεια Μακεδονία να προχωρήσει σε περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της, ανοίγοντας παράλληλα νέους ενεργειακούς διαδρόμους οι οποίοι θα ισχυροποιήσουν τους ενεργειακούς δεσμούς Βαλκανίων και ΕΕ, μειώνοντας την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα διευρύνει το στίγμα της ως ενεργειακός στυλοβάτης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με τη μεταφορά φυσικού αερίου από το ελληνικό Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου στη Βόρεια Μακεδονία και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η γεωστρατηγική σημασία και η σερβική σφήνα
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία του έργου ενισχύεται, ειδικά αν συνυπολογίσουμε στο νέο ενεργειακό τοπίο που σταδιακά αναδύεται και το project του Κάθετου Διαδρόμου για την ανάπτυξη εναλλακτικών οδεύσεων τροφοδοσίας των Βαλκανίων, της Ανατολικής καθώς και της Κεντρικής Ευρώπης με φυσικό αέριο.
Ανοίγοντας την εικόνα, στην εξίσωση μπαίνει και η προοπτική κατασκευής του διασυνδετήριου αγωγού Βόρειας Μακεδονίας – Σερβίας (βάσει και επίσημων δηλώσεων αξιωματούχων της σερβικής κυβέρνησης), με το Βελιγράδι να κάνει ένα σημαντικό βήμα απομάκρυνσης από το ρωσικό αέριο.
