Σκόπια ανταπόκριση,
Η νέα κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας εμφανίζεται εκ νέου αποφασισμένη να προχωρήσει στην κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού Cebren στον ποταμό Crna Reka, ένα χρόνο μετά το 14ο ναυάγιο τα τελευταία 50 χρόνια για την υλοποίηση της επένδυσης, από το ελληνικό σχήμα ΔΕΗ-Αρχιρόδον που έμπλεξε στο τεταμένο προεκλογικό κλίμα της εποχής.
Η νέα υπουργός Ενέργειας της χώρας Sanja Bozinovska, μιλώντας σε ενημέρωση των ΜΜΕ, διαβεβαίωσε ότι το έργο παραμένει στρατηγική προτεραιότητα και δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί, υπονοώντας ότι θα γίνει νέα προκήρυξη, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει συζητήσεις με ξένους επενδυτές.
Η Bozinovska τόνισε το εκτεταμένο έργο που έχει ήδη αναληφθεί, δηλώνοντας: «Μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί δύο συναντήσεις, στις οποίες συμμετείχαν καταξιωμένοι καθηγητές από διάφορους τομείς με εμπειρία στην κατασκευή τόσο μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεων στη χώρα». Μελέτες που χρονολογούνται από το 1960, μαζί με την πιο πρόσφατη από το 2022, έχουν αναθεωρηθεί από ειδικούς για να αξιοποιήσουν τα υπάρχοντα δεδομένα και να αποφύγουν άσκοπες καθυστερήσεις που προκαλούνται από τη διεξαγωγή νέας μελέτης σκοπιμότητας.
«Θέλουμε να προχωρήσουμε στο έργο βασιζόμενοι σε υπάρχουσες αναλύσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ευαισθησία της υδρολογίας στην κλιματική αλλαγή», εξήγησε ο αξιωματούχος. Τα υδρολογικά δεδομένα από τον υδροηλεκτρικό σταθμό Tikves θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του πλαισίου του έργου. Μια τρίτη συνάντηση εμπειρογνωμόνων για την ανάλυση των μελετών έχει προγραμματιστεί για το τέλος του τρέχοντος έτους.
Ο υπουργός τόνισε τη σημασία της διασφάλισης της κρατικής κυριαρχίας στο έργο, ενώ αναγνώρισε τη σημαντική οικονομική επένδυση που απαιτείται. «Το κόστος θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 600 εκατομμύρια ευρώ, δυνητικά να φτάσει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Αν και αυτό είναι ένα σημαντικό ποσό, η ενεργειακή ανεξαρτησία είναι προτεραιότητα και πρέπει να επενδύσουμε σε αυτό», σημείωσε.
Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις με ξένους επενδυτές που ενδιαφέρονται να συνεργαστούν στο έργο. Η Bozinovska υπογράμμισε τη στρατηγική σημασία του υδροηλεκτρικού σταθμού Cebren για τη Βόρεια Μακεδονία και δήλωσε ότι αξιόπιστοι εργολάβοι - συμπεριλαμβανομένων εγχώριων εταιρειών - θα συμμετάσχουν στην κατασκευή του.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 2023, στην 185η σύνοδό της, η κυβέρνηση ενέκρινε την υλοποίηση του αναστρέψιμου υδροηλεκτρικού σταθμού Cebren, που εκτιμάται ότι θα απαιτούσε επένδυση περίπου 1 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το έργο αντιμετώπισε όταν η τότε κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας άρχιζε να αλλάζει όρους του διαγωνισμού, βάζοντας περιβαλλοντικά κωλήματα, αλλά και την υποχρεωτική συμμετοχή της κρατικής ESM στο έργο.
Επίσης η συζήτηση, λόγω της τότε προεκλογικής περιόδου, πήρε διαστάσεις στη γειτονική χώρα περί του αν με τη συμφωνία εκχωρείται στην πράξη σε ξένες δυνάμεις η εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων της χώρας.
Το ιστορικό
Υπήρξαν έως τώρα 13 ανεπιτυχείς διαγωνισμοί για τον υδροηλεκτρικό σταθμό του Cebren τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Το HPP Cebren είναι το μεγαλύτερο έργο παραγωγής ενέργειας και ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα, με επένδυση που εκτιμάται ότι αξίζει περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ και προτεινόμενη εγκατεστημένη ισχύ τουλάχιστον 333 μεγαβάτ. Σύμφωνα με την τελευταία προσφορά, το προγραμματισμένο ύψος του φράγματος των 192 μέτρων υποτίθεται ότι ήταν ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο.
Η βασική ιδέα για την υλοποίηση του Cebren ξεκίνησε το 1963 και η πρόθεση όλων των κυβερνήσεων μέχρι τώρα ήταν να το αναθέσουν σε ξένο εταίρο λόγω της εύκολης διαθεσιμότητας χρηματοδότησης, της πολυπλοκότητας του έργου και της απόκτησης νέων γνώσεων.
