Για το κόστος ενεργειακής μετάβασης και το στοίχημα για ένα ανταγωνιστικό μοντέλο ανάπτυξης συζήτησαν στελέχη της αγοράς ενέργειας στο πλαίσιο του 4ου ΟΤ FORUM «Ένα νέο παραγωγικό πρότυπο – «”Ελλάδα 2030″» που διοργανώνει ο Οικονομικός Ταχυδρόμος στις 2 και 3 Δεκεμβρίου στο Μικρό Χρηματιστήριο Αθηνών.
Οι Ζαΰρα Τριβυζά, διευθύντρια Ρυθμιστικών Θεμάτων και Προμήθειας Ενέργειας Φυσικό Αέριο Ελλάδος, Γιώργος Στάμτσης, Γενικός Διευθυντής ΕΣΑΗ, και Χρήστος Βασιλείου, Επικεφαλής Διεύθυνσης Εμπορίας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΔΕΠΑ Εμπορίας, μίλησαν για την ενεργειακή σκηνή της Ευρώπης και της Ελλάδας.
Αλλαγή σε τιμές
Για την Ζαΐρα Τριβυζά, διευθύντρια Ρυθμιστικών Θεμάτων και Προμήθειας Ενέργειας «Φυσικό Αέριο Ελλάδος», «η ενεργειακή μετάβαση είναι μια απόφαση που έχει πάρει η ΕΕ και η χώρα μας και την ακολουθούμε, ωστόσο είναι κατανοητό ότι υπάρχουν παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη.
Όσον αφορά το κόστος, αναφερόμαστε σε τιμή φυσικού αερίου, κόστος ρύπων, γεωπολιτικά συμβάντα, βλάβες, ενώ όταν μιλάμε για μελλοντικές τιμές, ρόλο παίζει ακόμη και η ψυχολογία των παικτών της αγοράς, αν θα κάνει πολύ κρύο, αν θα αδειάσουν οι αποθήκες. Είναι πολύπλοκος ο τρόπος λειτουργίας και πρέπει να γνωρίζουμε πως δεν μπορούν να εκλείψουν όλα αυτά τα στοιχεία», εξήγησε η κα. Τριβυζά.
Ο ρόλος των ΑΠΕ
Όπως επισημαίνει και ο Γιώργος Στάμτσης, Γενικός Διευθυντής ΕΣΑΗ, «υπάρχουν εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν καταναλωτές και προμηθευτές που μπορούν να κάνουν τη ζωής τους και τη λειτουργία τους καλύτερα. Είναι σύμφυτο στην αγορά ηλεκτρισμού να υπάρχουν διακυμάνσεις, μέσα στη μέρα, ανά εργασιακές ημέρες ή και εποχιακές ανάλογα με τη ζήτηση. Έχουμε βγει μεν από την κρίση, ευτυχώς αλλά βρισκόμαστε σε νέα δεδομένα. Η φύση της φάσης της ενεργειακής μετάβασης εξάλλου είναι τέτοια, που σήμερα έχουμε πολλές μορφές ενέργειας».
Ο κ. Στάμτσης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η Ελλάδα και η Γερμανία διαθέτουν πάνω από 50% σε ΑΠΕ, ωστόσο «εμείς δεν έχουμε αποθήκευση. Οπότε δεν μπορούμε να μοιράσουμε το πλεόνασμα από ΑΠΕ και όταν δεν έχουμε, τότε εκτοξεύονται οι τιμές.
«Το πρόβλημα αυτό είναι πιο έντονο στην Ανατολική Ευρώπη καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς ηλεκτρικές συνδέσεις, ενώ στην Κεντρική Ευρώπη υπάρχουν πολύ μεγάλες ζώνες προσφοράς, όπως για παράδειγμα η Γερμανία. Αν σπάσει σε 4-5 άλλες ζώνες, αυτό θα εξαλειφθεί. Από την άλλη, σε Ρουμανία και Ουγγαρία λείπουν ευέλικτες μονάδες φυσικού αερίου. Στην ερώτηση γιατί δεν μπορούσαν να μπουν σε λειτουργία λιγνιτικές μονάδες, η απάντηση είναι ότι δεν τους συνέφεραν, καθώς θα χαμήλωνε η τιμή, ακόμη και κάτω από την τιμή λειτουργίας της μονάδας. Εάν όμως έμπαιναν οι μονάδες φυσικού αερίου σε λειτουργία για 4-5 ώρες, θα κατέβαιναν οι τιμές και θα τροφοδοτούνταν η Ανατολική Ευρώπη», συμπλήρωσε.
Η αγορά ενέργειας
«Περάσαμε από μια σημαντική ενεργειακή κρίση που μας πηγαίνει πίσω στην εποχή της πανδημίας», επισημαίνει ο Χρήστος Βασιλείου, Επικεφαλής Διεύθυνσης Εμπορίας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΔΕΠΑ Εμπορίας. «Τότε οι τιμές βυθίστηκαν, μετά πήγανε σε πρωτοφανή επίπεδα που εντάθηκαν στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην τροφοδοσία με φυσικό αέριο. Η αγορά επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα, αλλά υπάρχει μεγάλο volatility που επηρεάζεται ανάλογα με την παραμικρή αλλαγή. Υπάρχουν εργαλεία αντίδρασης, όπως αντιστάθμισης κινδύνου και παράγωγα, που αποδίδουν καλύτερα σε ώριμες αγορές», εξήγησε ο κ. Βασιλείου, τονίζοντας πως η ελληνική αγορά δεν έχει τη ρευστότητα ενώ και οι καταναλωτές δεν έχουν αυτή την κουλτούρα. «Τώρα προσπαθούν όλοι να τα μελετήσουν και να τα εντάξουν στο χαρτοφυλάκιό τους».
Σχετικά με τον μακροπρίθεσμο ορίζοντα, ο κ. Βασιλείου επισήμανε πως «αυτό το volatility και οι τιμές βοηθούν να έχεις ένα μήκος παραγωγής που απλώνεται σε όλο το ενεργειακό κομμάτι. Εκεί η αποθήκευση είναι σημαντική, όπως και το βασικό εργαλείο της προσφοράς και ζήτησης».
Νέο ενεργειακό μείγμα
«Ήδη μπαίνουν ΑΠΕ στο χαρτοφυλάκιό μας και μπορούμε να βελτιστοποιούμε το κόστος και να προσφέρουμε καλύτερες τιμές», εξήγησε η κα. Τριβυζά. «Όσον αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο στη χονδρεμπορική, γίνονται συζητήσεις και για το μοντέλο της αγοράς που ενδεχομένως να θέλει βελτίωση με προτάσεις που έχουν γίνει και από την Ελλάδα, ενώ υλοποιούνται και επενδύσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Υπάρχουν ωστόσο κι άλλα πράγματα όπως να προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε ό,τι είναι εφικτό.
Στη λιανική αυτό που ζητάμε όλοι οι προμηθευτές για να αυξηθεί ο ανταγωνισμός, είναι να υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία γιατί η κρίση μας περιόρισε λίγο. Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό οι εταιρείες να μπορούν να σχεδιάζουν διάφορα προϊόντα για να βοηθήσουν τους καταναλωτές – υπάρχει και το μπλε τιμολόγιο – ενώ στους μεγάλους πελάτες μπορούμε με την είσοδο των PPA να προσφέρουμε κι άλλα σημαντικά εργαλεία», πρόσθεσε η κα. Τριβυζά.
Παρεμβάσεις
Στο εάν υπάρχει άλλος τρόπος από τα πλαφόν και τις επιδοτήσεις ή πώς θα μπορεί να υπάρξει παρέμβαση στη χονδρεμπορική αγορά, ο κ. Στάμτσης τόνισε πως υπάρχει μεν τρόπος, «όχι όμως ως άμεσο πλαφόν γιατί απαγορεύεται. Ωστόσο εάν δημιουργηθεί μια άλλη αγορά διαθέσιμης ηλεκτρικής ισχύος όπου ο ΑΔΜΗΕ μέσω διαγωνισμού θα έχει μονάδες που θα κερδίσουν συμβόλαιο ετήσιο, εκεί μπορούν οι εταιρείες αυτές να έχουν την υποχρέωση ανεξάρτητα από το πόσο ψηλά φτάνουν οι τιμές, εκείνες να πωλούν σε συγκεκριμένα επίπεδα. Έχουν ήδη ξεκινήσει από τον ΑΔΜΗΕ σχετικές μελέτες και εάν υπάρξει συντονισμός, στα τέλη του 2025 μπορούμε να έχουμε αυτή την αγορά», συμπλήρωσε ο κ. Στάμτσης.
Η ενεργειακή μετάβαση
«Στην ευρωπαϊκή αγορά market coupling, οι διασυνδέσεις λειτουργούσαν από τους εμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας στο παρελθόν», σημείωσε ο κ. Βασιλείου. «Είδαμε ότι δεν είχε τα βέλτιστα οικονομικά αποτελέσματα, οπότε καταλάβε ότι χρειάζεται αλλαγή. Όταν έχουμε πλεόνασμα ΑΠΕ, τότε μπορεί να μεταφέρεται από μια χώρα σε μια άλλη που έχει έλλειψη. Στην κεντρική Ευρώπη λειτουργεί αυτό το μοντέλο, γιατί εκεί υπάρχουν μεγάλες διασυνδέσεις. Κάτι που δεν ισχύει – η ροή έχει χαμηλά όρια – στη ΝΑ Ευρώπη όπου βρισκόμαστε εμείς. Εάν αυξηθεί το κομμάτι των διασυνδέσεων και λειτουργήσει το υφιστάμενο σύστημα, τότε σίγουρα θα οδηγηθούμε σε χαμηλότερες τιμές», κατέληξε.
