Περίπου τα μισά κτήρια στην Κύπρο κτίστηκαν σε εποχές που δεν υπήρχε καν η έννοια «ενεργειακή απόδοση» ή «εξοικονόμηση ενέργειας» και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πληρώνουμε περισσότερα χρήματα σε ρεύμα και ρυπαίνουμε περισσότερο το περιβάλλον.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 40% των κατοικιών στην Κύπρο έχει ανεγερθεί πριν το 1981, ενώ το 54% των οικιστικών μονάδων έχουν ανεγερθεί την περίοδο 1981-2006. Με άλλα λόγια, πέραν των μισών κατοικιών κατασκευάστηκαν όταν δεν υπήρχαν οποιεσδήποτε απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης.
Όπως αναφέρεται και σε σχετικό ενημερωτικό έντυπο του Υπουργείου Ενέργειας, ένεκα της απουσίας νομοθετικών μέτρων, κατά κανόνα δεν λαμβάνονταν οποιαδήποτε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας κατά τη κατασκευή, με αποτέλεσμα η ενεργειακή κατάσταση της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοικιών να μπορεί να χαρακτηριστεί από πολύ κακή έως μέτρια.
Κάποιος θα μπορούσε να πει, «ωραία, να αναβαθμίσουμε ενεργειακά όλες τις οικοδομές, εξοικονομώντας χρήματα και μειώνοντας παράλληλα και την ενέργεια καταναλώνουμε και τους ρύπους, τους οποίους πληρώνουμε ακριβά». Καλή ιδέα αλλά τα σενάρια τα οποία έτυχαν επεξεργασίας από δύο φορείς προκαλούν ίλιγγο. Σύμφωνα με τα σενάρια αυτά, μόνο για τις κατοικίες θα απαιτείτο να επενδυθούν €15 δισ., ενώ αν λάβει κανείς υπόψιν το εργατικό δυναμικό που θα απαιτηθεί για υλοποίηση του (ακόμη και αν υπήρχαν τα χρήματα), καθίσταται μη υλοποιήσιμη.
Όμως υπάρχει και το πιο ήπιο σενάριο, με βάση το οποίο μάλιστα χαρακτηρίζεται πιο ρεαλιστικό και με βάση αυτό, οι ανακαινίσεις των οικοδομών θα κοστίσουν €800 εκατ. την περίοδο 2020-2030. Είναι προφανές ότι και το ρεαλιστικό σενάριο, κάθε άλλο παρά ρεαλιστικό είναι.
Για να προσγειωθούμε, όμως, ανατρέχουμε στα δεδομένα, που αφορούν αναβαθμίσεις, οι οποίες υλοποιήθηκαν την περίοδο 2015-2020, στο πλαίσιο του προγράμματος «Εξοικονομώ Αναβαθμίζω», το οποίο υλοποιήθηκε με χορηγίες του Ταμείου ΑΠΕ και το οποίο δεν φαίνεται να ξεπέρασε το 0,5%, του αποθέματος, οπόταν, όπως αναφέρεται σχετικά, οι παρεμβάσεις αυτές δεν διαφοροποίησαν σημαντικά τη συνολική ενεργειακή εικόνα του οικιστικού τομέα. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, περίπουσ το 50% των κατοικιών, ουδένα μέτρο εξοικονόμησης ελήφθη. Με βάση τα ίδια στοιχεία, μόνο στο 12% των κτηρίων υπάρχει κάποιου είδους θερμομόνωση στο κέλυφος του κτηρίου. Παρηγοριά αποτελεί πως στο 38% των κατοικιών υπάρχουν διπλά τζάμια.
Για να διαφανεί το κόστος που απαιτείται για πλήρη ενεργειακή αναβάθμιση οικοδομών, προκειμένου να μετατραπούν κτήρια μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (κατ’ ακρίβεια πολύ χαμηλής κατανάλωσης), αξίζει να σημειωθεί ότι για 1.600 κατοικίες το κονδύλι εκτιμήθηκε στα €80 εκατ.
Και αν οι πολίτες υποδείξουν πως ζουν με ένα μεροκάματο και δεν έχουν έσοδα ούτε από φορολογίες ούτε από άλλα τέλη κοκ, όπως έχει η κυβέρνηση, για να μπορούν να αναβαθμίσουν τις οικιστικές μονάδες τους, τότε θα ανέμενε κανείς ότι τα κτήρια στα οποία στεγάζεται το κράτος είναι σε καλύτερη κατάσταση. Πλην, όμως, μέχρι σχετικά πρόσφατα και προτού αγοραστούν τα τελευταία κτήρια από την κυβέρνηση, τα δημόσια κτήρια (τα οποία κυμαίνονταν 1.100 και το συνολικό εμβαδόν τους ανερχόταν σε σχεδόν δύο εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα και συγκεκριμένα σε 1.886.370 τ.μ.) δεν ήταν σε καλύτερη κατάσταση από ενεργειακής σκοπιάς. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους άρχισε και συνεχίζεται η αναβάθμιση τους. Βεβαίως, πίσω από αυτό υπάρχει και η ΕΕ η οποία ασκεί πιέσεις.
Πέραν των καθαρά κτηρίων του δημοσίου, λειτουργούσαν 325 δημοτικά σχολεία με μέσο εμβαδόν τα 1.396 τ.μ. και με συνολικό εμβαδόν 453.755 τ.μ.
Τα γυμνάσια, τα λύκεια και οι τεχνικές σχολές, ήταν 144, με συνολικό εμβαδόν 613.546 και με μέσο εμβαδόν 4.261.
Οι παιδικοί σταθμοί ανέρχονταν σε 419 με συνολικό εμβαδόν 96.376 και με μέσο εμβαδόν τα 230 τ.μ.
Το συνολικό εμβαδόν των κτηρίων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανερχόταν σε 222.404 τ.μ.
Πολλά από τα πιο πάνω κτήρια χρήζουν κάποιας μορφής ενεργειακή αναβάθμιση, με το ανάλογο κόστος.
Υπενθυμίζεται, πως όταν ο υπουργός Μεταφορών ζήτησε κατάλογο κτηρίων για σκοπούς σταδιακής ενεργειακής αναβάθμισης, υπεβλήθη ο πρώτος κατάλογος, ο οποίος αποτελείται από 175 κτήρια.
Σημειώνεται, πως σύμφωνα με το άρθρο 5 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση, από την 1η Ιανουαρίου 2014 τα κράτη μέλη οφείλουν να ανακαινίζουν ετησίως το 3% του συνολικού εμβαδού των κτιρίων που είναι ιδιόκτητα και χρησιμοποιούνται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές. Οι ανακαινίσεις θα πρέπει να γίνονται προκειμένου να εκπληρώνονται τουλάχιστον οι απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης. Το ποσοστό του 3% υπολογίζεται επί του συνολικού εμβαδού δαπέδων των κτιρίων, με συνολικό ωφέλιμο δαπέδου πέραν των 500 τ.μ. Το όριο μειώθηκε στα 250 τ.μ. από τις 9 Ιουλίου 2015.
Το κόστος των ενεργειακών αναβαθμίσεων δημοσίων κτηρίων, μόνο την προγραμματική περίοδο 2021-2027, θα ανέλθει σε €45 εκατ., ενώ μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της περιόδου 2014-2020 έχουν διατεθεί ήδη άλλα €15.415.000.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σε επίπεδο νοικοκυριών, η μέση δαπάνη ενέργειας κυμαίνεται σε €3.100 ανά έτος ή ποσοστό 10,6% του εισοδήματος των νοικοκυριών. Οι αρμόδιοι θεωρούν ότι η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων θα απελευθερώσει διαθέσιμο εισόδημα στα νοικοκυριά για την αγορά άλλων υπηρεσιών και προϊόντων με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία γενικότερα.
Ο βουλευτής των Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, λαμβάνοντας υπόψιν το δεδομένο ότι μέχρι το έτος 2050 τα κτήρια πρέπει να εκπέμπουν μηδενικούς ρύπους, υποδεικνύει πως κάθε χρόνο πρέπει να αναβαθμίζονται περίπου 15.000 κτήρια.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας θα βελτιώσει σημαντικά τη βιωσιμότητά τους ειδικά σε επιχειρήσεις των οποίων το ενεργειακό κόστος (των κτηριακών τους εγκαταστάσεων) αποτελεί μεγάλο μέρος του λειτουργικού κόστους.
Η προσέγγιση για κτήρια εκπομπής μηδενικών ρύπων
Με βάση την προσέγγιση της ΕΕ για κτήρια μηδενικών ρύπων, έχουν τεθεί οι ακόλουθοι στόχοι:
◗ Όλα τα νέα κτήρια από το 2030 και μετά πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών. Ο υπολογισμός εκπομπών πρέπει να λαμβάνει υπόψιν και τον κύκλο ζωής των υλικών ακόμη και όταν το κτήριο κατεδαφιστεί.
◗ Όλα τα κτήρια που χρησιμοποιούν ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές πρέπει μέχρι το 2028 να γίνουν κτήρια μηδενικών ρύπων.
◗ Να παρθούν μέτρα για να μειωθούν οι λογαριασμοί των νοικοκυριών.
◗ Η μείωση της ενέργειας στα κτήρια πρέπει να είναι της τάξεως του 16% μέχρι το 2030 και 20% με 22% μέχρι το 2035.
◗ Μέχρι το 2030 όλα τα δημόσια κτήρια και τα κτήρια που δεν είναι οικιστικά, πρέπει όπου είναι δυνατόν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά.
◗ Αγροτικά κτήρια, ναοί, προσωρινά, ιστορικά και διατηρητέα κτήρια εξαιρούνται.
◗ Οι χώρες θα πρέπει να πάρουν μέτρα ούτως ώστε μέχρι το 2040 να μην υπάρχουν σε λειτουργία κεντρικές θερμάνσεις που λειτουργούν με πετρέλαιο ή γκάζι.
◗ Από το 2025 και μετά θα απαγορεύεται η επιδότηση συστημάτων θέρμανσης όπως συμβαίνει τώρα με το πετρέλαιο στις ορεινές περιοχές. Κατά τον κ. Θεοπέμπτου πρέπει να δοθεί προτεραιότητα για ενεργειακές αναβαθμίσεις από τώρα, για να βοηθήσουμε ουσιαστικά τους κατοίκους των ορεινών και ημιορεινών περιοχών.
Πηγή: Φιλελεύθερος
