της Μαρίας Αδαμίδου
Στην παγκόσμια σκακιέρα βασιλιάς είναι η ενέργεια, ωστόσο, σε μια άκρως παγκοσμιοποιημένη οικονομία όπως η σημερινή, το εμπόριο είναι αυτό που δείχνει την πραγματική εικόνα, και από αυτή την άποψη, η Ευρώπη διαθέτει τα λιγότερα πιόνια.
Σε πρόσφατη μελέτη του McKinsey Global Institute αποτυπώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας η πλήρης αλληλεξάρτηση όλων των περιοχών του πλανήτη μεταξύ τους για την προμήθεια αγαθών, υπηρεσιών και, φυσικά, ενέργειας.
Η Κίνα, η οποία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλούς νευραλγικούς τομείς- και μάλιστα πλέον εξετάζει το ενδεχόμενο να απαγορεύσει τη διάθεση των απαραίτητων για τα ηλιακά πάνελ προηγμένων δισκίων πυριτίου που κατασκευάζει, κρατώντας στα χέρια της το 97% της παγκόσμιας παραγωγής- έχει και εκείνη τις δικές της εξαρτήσεις. Οι ανάγκες της σε ορυκτά καλύπτονται από την Αυστραλία, τη Χιλή, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική, ενώ δεν διαθέτει ενεργειακή ανεξαρτησία, καθώς εισάγει μεταξύ 25% και 50% της ενέργειάς της από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή. Κυρίως, όμως, εισάγει τεχνογνωσία από ΗΠΑ και Ευρώπη σε ποσοστό άνω του 50%, κάτι το οποίο προσπαθεί μεθοδικά να περιορίσει εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και για τον έτερο μεγάλο παίκτη, τις ΗΠΑ, που εισάγουν προϊόντα μεταποίησης από Ευρώπη και Ασία, και ορυκτές πρώτες ύλες και κρίσιμα μεταλλεύματα από την ανατολική Ασία. Ειδικά στα ορυκτά, η εξάρτησή της είναι μεγάλη, σε ποσοστό που αγγίζει το 70%.
Πλεονέκτημα έναντι της Ευρώπης
Οι δύο αυτοί μεγάλοι ανταγωνιστές της Ευρώπης έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα: παρά τις εξαρτήσεις τους, διαθέτουν αγαθά τα οποία εξάγουν στον υπόλοιπο κόσμο και έχουν ένα σημαντικό ποσοστό αυτάρκειας σε αρκετούς τομείς. Έχουν, δε, καταφέρει να καταστούν εμπορικές υπερδυνάμεις σε πτυχές του παγκόσμιου εμπορίου που τις καθιστούν, αυτή τη στιγμή, αναντικατάστατους εταίρους, όχι μόνο χάρη σε κοιτάσματα και πρώτες ύλες, αλλά εξαιτίας των στρατηγικών τους επιλογών. Διαθέτουν, δηλαδή, βαριά διαπραγματευτικά χαρτιά στον εμπορικό «πόλεμο» που διεξάγεται παράλληλα με τον ενεργειακό, γεγονός που τους δίνει προβάδισμα στη διασφάλιση της ενεργειακής τους επάρκειας και όσων απορρέουν από αυτή, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Αντιθέτως, η Ευρώπη εξάγει, πέραν των υπηρεσιών και τεχνογνωσίας, πρωτίστως μεταποιημένα προϊόντα, φαρμακευτικά και χημικά, η παραγωγή των οποίων εξαρτάται ευθέως από την ενεργειακή της επάρκεια. Γίνεται, δηλαδή, απολύτως ευάλωτη σε γεωπολιτικά παιχνίδια και εκβιασμούς.
Ο αγώνας δρόμου στον οποίο αποδύεται η Ευρώπη για την ενεργειακή της απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, έχει στο τέρμα την ενεργειακή επάρκεια της Γηραιάς Ηπείρου, μέσω διαφοροποιημένων πηγών προμήθειας.
Η ενεργειακή επάρκεια δεν ταυτίζεται όμως με την ενεργειακή αυτάρκεια, η οποία, για την Ευρώπη τουλάχιστον, βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην επιτυχή έκβαση της ενεργειακής μετάβασης και την στροφή προς τις ΑΠΕ και τα εναλλακτικά καύσιμα με ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αυτός ο δρόμος έχει πολλά εμπόδια και κυρίως, τη μεγάλη μάχη για την εξασφάλιση των απαραίτητων πρώτων υλών. Και τα όπλα που έχει η Ευρώπη σε αυτή τη μάχη, είναι περιορισμένα. Επιβάλλεται, λοιπόν, η έξυπνη και πρωτίστως, βαθιά πολιτική, αξιοποίησή τους.
