«Πολλά ωραία λόγια, λίγα απ' τα μέτρα και σχεδόν καθόλου φρέσκο χρήμα». Ετσι θα μπορούσε να συνοψιστεί η πρώτη αντίδραση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, δηλαδή των κύριων «ωφελούμενων» απέναντι στο σχέδιο της Κομισιόν για τη δημιουργία ολοκληρωμένης «πράσινης» βιομηχανικής στρατηγικής, που διαφημίστηκε ως η ευρωπαϊκή απάντηση στο πολυσυζητημένο Inflation Reduction Act της αμερικανικής κυβέρνησης και τα 369 δις. δολ. «ζεστό χρήμα» που εισφέρει για να προσελκύσει επενδύσεις στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την ανάλυση της Eurometaux, του συνδέσμου των Ευρωπαϊκών παραγωγών μη σιδηρούχων μετάλλων, «Το σχέδιο δεν φέρνει νέα προστιθέμενη αξία, καθώς δεν προβλέπει πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης ή επιδότησης ή συγκεκριμένες υποστηρικτικές πρωτοβουλίες για τις υφιστάμενες εταιρείες». Όπως διευκρινίζεται, το σχέδιο αρκείται στην απαρίθμηση των ήδη υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, το InvestEU (μόχλευση ιδίων κεφαλαίων με δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), το RePower EU (σ.σ. άλλη μια πολυδιαφημισμένη πρωτοβουλία που έθετε φιλόδοξους στόχους χωρίς πρόσθετη χρηματοδότηση πλην των αδιάθετων δανείων του RRF), το Ταμείο Καινοτομίας και τις κρατικές ενισχύσεις.
Για το θέμα της χαλάρωσης του πλαισίου των κρατικών ενισχύσεων με την de facto μονιμοποίηση του Εκτάκτου και Προσωρινού Πλαισίου που θεσμοθετήθηκε στην «σκιά» του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης, εγείρεται έντονος προβληματισμός για το ότι ευνοεί τα ισχυρά κράτη με τις «βαθιές τσέπες» στην ΕΕ, ενώ θέτει σε μειονεκτική θέση τις μικρότερες χώρες με «στενά» δημοσιονομικά περιθώρια -όπως η Ελλάδα- υπονομεύοντας τα ίδια τα θεμέλια της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασαν οι Financial Times, η πανίσχυρη Γερμανία πρωτοστατεί όσον αφορά την αξιοποίηση του Temporary Crisis Framework με διάθεση ενισχύσεων ύψους 356 δις. ευρώ, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (162 δις. ευρώ) και την Ιταλία (51 δις ευρώ). Η Ελλάδα βρίσκεται στον «πάτο» της σχετικής κατάταξης έχοντας συνολικά διαθέσει μέσω του TCF μόλις 900 εκατ. ευρώ, ενώ χώρες με συγκρίσιμες οικονομίες όπως η Ρουμανία και η Πορτογαλία έχουν διαθέσει 4,8 και 2,4 δις. ευρώ αντίστοιχα.
Άλλα σημεία προβληματισμού σύμφωνα με τους Ευρωπαίους βιομήχανους είναι ότι δεν υπάρχει σαφής ορισμός για τις «καθαρές τεχνολογίες» στο σχέδιο (στις οποίες θα έπρεπε να επικεντρωθεί η στήριξη), αν και η Επιτροπή αναφέρει μια σειρά τεχνολογιών που είναι κρίσιμες για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας και θα καλυφθούν κατά τα φαινόμενα από την επικείμενη «Πράξη για μια net-zero Βιομηχανία» (Net Zero Industry Act) στην οποία θα ενσωματωθούν οι νομοθετικές πρωτοβουλίες που επεξεργάζονται οι Βρυξέλλες: Στις τεχνολογίες αυτές περιλαμβάνονται -μεταξύ άλλων- οι μπαταρίες, οι ανεμογεννήτριες, οι αντλίες θερμότητας, τα φωτοβολταϊκά πάνελ, οι ηλεκτρολύτες και οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Ασαφές παραμένει το αν και πώς οι εφοδιαστικές αλυσίδες των πρώτων υλών περιλαμβάνονται στο πεδίο των πρωτοβουλιών.
Θετικά αξιολογείται το ότι η Κομισιόν υιοθετεί μια προσέγγιση αντιμετώπισης όλων των θεμάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και τονίζει την ανάγκη ενός προβλέψιμου και απλού ρυθμιστικού πλαισίου. Όμως, το περιεχόμενο του Σχεδίου περιορίζεται μόνο στη χρηματοδότηση και τις αδειοδοτικές διαδικασίες, χωρίς να αντιμετωπίζεται συνολικά ο ρυθμιστικός φόρτος για τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Ευρωπαϊκές εταιρείες αναφέρουν ότι το πλαίσιο των επιδοτήσεων και των φοροαπαλλαγών στη βάση του αμερικανικού IRA είναι γρήγορο και απλό, ενώ τα χρηματοδοτικά εργαλεία στην ΕΕ είναι κατακερματισμένα, γραφειοκρατικά και δυσπρόσιτα. Η διευθύνουσα σύμβουλος του βελγικού ομίλου χημικών Solvay δήλωσε ότι η εταιρεία της ήδη επωφελείται από στήριξη μέσω του IRA, ενώ η εμπειρία τη για τη λήψη κρατικής ενίσχυσης στη Γαλλία ήταν «μια μακρά, επώδυνη διαδρομή, με πολλή γραφειοκρατία, για το σχεδόν τίποτε».
Στέλεχος της εταιρείας Enapter που έχει πατενταρισμένη τεχνολογία παραγωγής πράσινου υδρογόνου υποστήριξε ότι πρέπει να απασχολεί τέσσερα άτομα μόνο για να καταλάβει τι διατίθεται στην ΕΕ από πλευράς χρηματοδότησης και πώς μπορεί η εταιρεία να τύχει στήριξης.
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία περιμένει με ενδιαφέρον την εξειδίκευση του Net Zero Industry Act αλλά και την Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες 'Υλες, με πρωτοβουλίες για την ασφάλεια εφοδιασμού, την επεξεργασία και την ανακύκλωση των πρώτων υλών. Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη πρόταση της Κομισιόν αναμένεται πριν τη Σύνοδο Κορυφής στις 24-25 Μαρτίου.
