του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Η «Οδύσσεια» των έξυπνων μετρητών που κρατά από το 2014, θυμίζει τις συμβάσεις - φαντάσματα του ΟΣΕ. Ατελείωτοι διαγωνισμοί, ακυρώσεις και νέοι διαγωνισμοί με κίνδυνο να ναυαγήσουν ξανά. Οι έξυπνοι μετρητές έρχονται στην Ελλάδα εδώ και μια 15ετία, πάντα όμως τη τελευταία στιγμή, κάτι τα…φρενάρει.
Ένα πλέγμα επιχειρηματικών συμφερόντων και συγκρούσεων, οι οποίες καταλήγουν σε δικαστικές προσφυγές έχουν αφήσει για σχεδόν μια δεκαετία τους Έλληνες καταναλωτές στην δεύτερη ταχύτητα της Ευρώπης. Τώρα, η χώρα κινδυνεύει να (ξανα)χάσει την ευκαιρία, αφού το ενδεχόμενο να ναυαγήσει το έργο - μαμούθ του ΔΕΔΔΗΕ, ύψους 1 δισ. ευρώ, είναι υπαρκτό.
Τι συμβαίνει επομένως σήμερα; Μετά και την ακύρωση της προδικαστικής προσφυγής της Landys+GYR, οι Ελβετοί ετοιμάζονται - αν δεν τα έχουν ήδη δρομολογήσει - για δικαστικά μέσα, δηλαδή προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών ξυπνούν μνήμες από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, όταν το 2018, επί ΣΥΡΙΖΑ και επί θητείας Μ. Παναγιωτάκη στην ΔΕΗ, ακυρώθηκε ο πιλοτικός διαγωνισμός για την εγκατάσταση 170.000 έξυπνων μετρητών πιλοτικά σε 5 περιοχές της χώρας (Ξάνθη, Λέσβος, Λευκάδα, Αττική και Θεσσαλονίκη). Τότε, είχε προσφύγει στο δικαστήριο η κοινοπραξία ΟΤΕ-Intrakat-Intarsoft International. Σήμερα, ετοιμάζεται να κάνει το ίδιο η Landys+GYR, κρίνοντας από τη σαφή προ ημερών προειδοποίησή της ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε νομικό μέσο.
Τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα; Τρία είναι τα επικρατέστερα σενάρια, σύμφωνα με γνώστες του αντικειμένου. Και τα τρία, αρνητικά.
Το πρώτο είναι να υποβάλει η εταιρεία αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ, ζητώντας παράλληλα να διακοπεί η διαγωνιστική διαδικασία. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ΔΕΔΔΗΕ δεν θα μπορέσει να συνεχίσει σε το διαγωνισμό και να αποστείλει στα εναπομείναντα τέσσερα σχήματα τα τεύχη με τις τεχνικές προδιαγραφές για τους μετρητές. Τα πάντα θα παγώσουν εν αναμονή έκδοσης της απόφασης, δηλαδή το νωρίτερο σε επτά - εννιά μήνες, ήτοι στα τέλη του 2023. Τότε μόνο θα ξαναπάρει μπροστά η διαδικασία, εφόσον στο μεταξύ έχει παραμείνει ζωντανό το ενδιαφέρον των επενδυτών, οι οποίοι αρχικά ήταν επτά.
Το δεύτερο σενάριο συνδέεται με το ενδιαφέρον των τεσσάρων μνηστήρων που έχουν περάσει στην β’ φάση. Ο κίνδυνος είναι να ατονήσει το ενδιαφέρον κάποιων εξ αυτών, εφόσον μπει σε δικαστικές περιπέτειες ο διαγωνισμός. Και όταν έρθει η ώρα, να αποφασίσουν να μην καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές. Αν και ουδέποτε ο ΔΕΔΔΗΕ ανακοίνωσε επίσημα ποιοι είναι οι «4» που προκρίθηκαν στην επόμενη φάση, οι διαρροές μιλούν για τα σχήματα, των οποίων ηγούνται η ισπανική θυγατρική της αμερικανικής εταιρείας κατασκευής μετρητών Itron Spain SLU, η ρουμανική θυγατρική της επίσης αμερικανικής Elster Rometrics SRL, η σλοβενική Iskraemeco d.d. και η ελληνική Protasis AE.
Το τρίτο σενάριο είναι και το χειρότερο. Αφορά τυχόν δικαίωση των Ελβετών από το ανώτατο δικαστήριο, άρα και την οριστική ακύρωση ενός ακόμη διαγωνισμού για μετρητές, του δεύτερου μέσα στην τελευταία δεκαετία. Εφόσον στα τέλη του 2023 επιβεβαιωθεί το εν λόγω σενάριο, η τότε κυβέρνηση και η διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να λάβουν τις αποφάσεις τους και να προκηρύξουν νέο διαγωνισμό μέσα στο 2024, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιτυχία ενός εγχειρήματος, που έχει εξελιχθεί σε Γεφύρι της Άρτας.
Τι βλέπει η αγορά
Τι θα σήμανε όμως μια δεύτερη αποτυχία μετά από εκείνη του 2018; Ότι θα χαθεί για μια ακόμη φορά η ευκαιρία να γίνει ο ΔΕΔΔΗΕ μια σύγχρονη ευρωπαϊκή εταιρεία, η οποία θα εντοπίζει σε χρόνο ρεκόρ και εξ αποστάσεως τις βλάβες του εναέριου δικτύου της κατά τη διάρκεια δύσκολων καιρικών φαινομένων. Κατ’ επέκταση δεν θα μειωθούν κι άλλοι, οι χρόνοι διακοπών ηλεκτροδότησης, λόγω καλύτερης εποπτείας του δικτύου από τον Διαχειριστή. Ούτε θα καταφέρει να μειώσει δραστικά τις ρευματοκλοπές που επίσης επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Όσο για τον καταναλωτή δεν θα μπορεί κοιτάζοντας στην οθόνη του μετρητή, να γνωρίζει- και άρα να ελέγχει- τι καταναλώνει, ενώ θα μετατεθεί για αργότερα η δυνατότητα εφαρμογής διαφορετικών τιμολογίων στη διάρκεια του 24ώρου, ανάλογα με τη διακύμανση του κόστους του ρεύματος
Μια πονεμένη ιστορία
Η πονεμένη ιστορία των έξυπνων μετρητών ξεκινά κάπου την περίοδο 2009-2010, όταν η ΔΕΗ παίρνει την απόφαση επί θητείας Αρ. Ζερβού, να εγκαταστήσει κυρίως σε νοικοκυριά τους πρώτους 60.000. Το έργο όμως δεν προχωράει.
Τέσσερα χρόνια μετά, το 2014, η υπόθεση «έξυπνοι μετρητές» φαίνεται να παίρνει σάρκα και οστά, με τον τότε υφυπουργό ΠΕΚΑ, Ασημάκη Παπαγεωργίου, να ανακοινώνει το χρονοδιάγραμμα για την αντικατάσταση των αναλογικών ρολογιών με ψηφιακά, αρχής γενομένης από την 1η Ιουλίου 2014. Η εκκίνηση θα γινόταν με την υλοποίηση πιλοτικού έργου για περίπου 100.000 μετρητές, το οποίο έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2015. Μάλιστα μέχρι την 30 Ιουνίου 2017 επρόκειτο να έχει αντικατασταθεί το 40% του συνόλου των υφιστάμενων μετρητών και μέχρι την 31 Δεκεμβρίου του 2020 του 80%.
Τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Ο πιλοτικός διαγωνισμός σταμάτησε έπειτα από προσφυγή στο ΣτΕ της κοινοπραξίας ΟΤΕ-Intrakat-Intarsoft International, του δεύτερου κατά σειρά μειοδότη, και μετά από απόφαση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων. Ακυρώθηκε οριστικά το 2018.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα, με την διοίκηση Μάνου στο ΔΕΔΔΗΕ, να προκηρύσσει στα τέλη του 2022, έναν λίαν φιλόδοξο διαγωνισμό, ύψους 1 δισ. ευρώ, για την αντικατάσταση 7,3 εκατ. παλαιών ρολογιών.
Διαγωνισμός ο οποίος ξεκίνησε - όπως και ο προηγούμενος - με τους καλύτερους οιωνούς, καθώς αρχικά προσήλθαν επτά σχήματα, για να περάσουν στη δεύτερη φάση τέσσερα και σήμερα να έχει μπει κι αυτός σε άγνωστα νερά μετά και την ανακοίνωση της Landis+Gyr ότι θα ακολουθήσει όλα τα διαθέσιμα ένδικα μέσα για να ανατρέψει τον αποκλεισμό της από τη τελική φάση.
