Κινδύνους εντοπίζει στον θεσπισμένο από την ΕΕ , μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς (ΜΔΑ), σε ειδικό κεφάλαιο, με θέμα τις ενεργειακές εξελίξεις, η ΤτΕ στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που δημοσίευσε την Πέμπτη.
Όπως, αναφέρει, η ενεργοποίηση του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς ΜΔΑ θα μπορούσε να έχει “ανεπιθύμητες επιπτώσεις στις αγορές φυσικού αερίου, στους συμμετέχοντες σε αυτές και γενικότερα στην οικονομία. Γι’ αυτό προβλέπεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) και ο ACER θα παρακολουθούν και θα επανεξετάζουν συνεχώς τη λειτουργία του ΜΔΑ από την ημέρα έναρξης ισχύος του Κανονισμού (Φεβρουάριος 2023).
Σε πρόσφατη έκθεση, η ΕΑΚΑΑ επισημαίνει ότι ο ΜΔΑ μπορεί να επιδράσει με πολλούς τρόπους στην κεντρική εκκαθάριση στην ΕΕ γενικότερα αλλά και συγκεκριμένα στους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους, δεδομένου ότι τα παράγωγα TTF εκκαθαρίζονται σε αυτές τις υποδομές.
Οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι μεσολαβούν σε κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται μεταξύ δύο αντισυμβαλλομένων, παρέχοντας σε αυτούς την εξασφάλιση ότι η συναλλαγή τους θα ολοκληρωθεί. Οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι αναλαμβάνουν με αυτό τον τρόπο τη δέσμευση ότι ακόμη και σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσης κάποιου από τους δύο, η συναλλαγή θα διακανονιστεί κανονικά, αναλαμβάνουν δηλαδή τον κίνδυνο αντισυμβαλλομένου.
Για τη διαχείριση του κινδύνου αντισυμβαλλομένου απαιτείται να εκτιμούν καθημερινά την έκθεση που έχουν έναντι των αντισυμβαλλομένων και να διακρατούν πόρους (από αυτούς αλλά και ίδιους), καθώς και περιθώρια ασφαλείας (margins). Ο υπολογισμός των απαιτούμενων πόρων και των περιθωρίων ασφαλείας γίνεται βάσει των τιμών της αγοράς.
Ως εκ τούτου, υπάρχει υψηλός βαθμός συσχέτισης μεταξύ των τιμών της αγοράς, της έκθεσης των κεντρικών αντισυμβαλλομένων, καθώς και των πόρων και περιθωρίων ασφαλείας που συλλέγουν. Αυτό σημαίνει ότι η ενεργοποίηση του ΜΔΑ, με τον περιορισμό των τιμών των παραγώγων TTF στις ρυθμιζόμενες αγορές, επιδρά στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου των κεντρικών αντισυμβαλλομένων και ακολούθως μπορεί να έχει συνέπειες στη φερεγγυότητα και των ίδιων των κεντρικών αντισυμβαλλομένων.
Επιπλέον, η έλλειψη αξιόπιστων τιμών για τη διαχείριση κινδύνων ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των απαιτούμενων περιθωρίων ασφαλείας, η οποία με τη σειρά της θα επιφέρει αύξηση του κινδύνου ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι αντισυμβαλλόμενοι ειδικά σε συνθήκες αναταραχών ή κρίσεων στις αγορές, οπότε η διαθέσιμη ρευστότητα είναι περιορισμένη. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αντισυμβαλλόμενοι μπορεί να μεταβάλουν τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούν τη διαπραγμάτευση των TTF παραγώγων που βρίσκονται εντός του πεδίου εφαρμογής του ΜΔΑ, γεγονός που θα υπονομεύσει την αποτελεσματικότητα του μέτρου και θα έχει συνέπειες στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Έτσι, σε περίπτωση ενεργοποίησης του ΜΔΑ, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να παρακολουθούν την ενδεχόμενη μείωση του μεριδίου των συναλλαγών στις ρυθμιζόμενες αγορές στο σύνολο των συναλλαγών (με αντίστοιχη αύξηση των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών), την αύξηση των συναλλαγών σε ρυθμιζόμενες αγορές τρίτων χωρών, καθώς και την αύξηση των συναλλαγών εκτός του πεδίου εφαρμογής του ΜΔΑ (π.χ. διαφορετικές διάρκειες συμβολαίων παραγώγων, εναλλακτικοί τόποι διαπραγμάτευσης – OTFs ή άλλοι κόμβοι συναλλαγών).
Επισημαίνεται ότι σε αυτό το πλαίσιο ήδη έχουν ανακοινωθεί πρωτοβουλίες σύμφωνα με τις οποίες προσφέρεται στους συμμετέχοντες στις αγορές η δυνατότητα διαπραγμάτευσης TTF παραγώγων εκτός του πεδίου εφαρμογής του ΜΔΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο (από την ICE Endex259) και σε OTF εντός της ΕΕ.
Η ΤτΕ, στην ανάλυση που κάνει η Ελένη Λουκίδου, αναφέρει ότι υπό το πρίσμα των αρνητικών επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας για τους πολίτες και την οικονομία γενικότερα, οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη προσπάθησαν να βρουν λύσεις, όπως επιδοτήσεις προς τα νοικοκυριά ή προσωρινές μειώσεις τιμών μέσω χαμηλότερων φόρων, με στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την άμβλυνση του οικονομικού αντίκτυπου των υψηλών τιμών ενέργειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Δεκέμβριο του 2022 το Συμβούλιο της ΕΕ υιοθέτησε τον Κανονισμό (ΕΕ) 2022/2578 (για τη θέσπιση ενός προσωρινού μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς (ΜΔΑ), ο οποίος αποσκοπεί στον περιορισμό των επεισοδίων εξαιρετικά υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στην ΕΕ, όταν οι τιμές αυτές δεν αντικατοπτρίζουν τις τιμές στις παγκόσμιες αγορές.
Οι διατάξεις του Κανονισμού που αφορούν τον ΜΔΑ τέθηκαν σε εφαρμογή στις 15 Φεβρουαρίου 2023 και θα παραμείνουν σε ισχύ για ένα έτος. Ο ΜΔΑ ενεργοποιείται στην περίπτωση που η τιμή παραγώγων του φυσικού αερίου των συμβολαίων Title Transfer Facility (TTF) 251 του επόμενου μήνα α) υπερβαίνει τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) επί τρεις εργάσιμες ημέρες και β) είναι κατά 35 ευρώ υψηλότερη από την τιμή αναφοράς στις παγκόσμιες αγορές252 για τις ίδιες τρεις εργάσιμες ημέρες. Ένα τέτοιο γεγονός ορίζεται στον Κανονισμό ως “γεγονός διόρθωσης της αγοράς”.
