του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Τον χειμώνα που πέρασε η Ευρώπη ήταν πάρα πολύ τυχερή. Ο ήπιος καιρός και η έλλειψη ζήτησης από την Κίνα δημιούργησαν ιδανικές συνθήκες στην καρδιά της μεγαλύτερης ενεργειακής κρίσης που είχε ποτέ ζήσει.
Τις τελευταίες όμως μέρες, οι τιμές στην Απω Ανατολή αρχίζουν να ανεβαίνουν. Ξεπερνούν τις ευρωπαικές. Αρκετά πλοία αλλάζουν ρότα και βάζουν κατεύθυνση για την Ασία. H ζήτηση από Απω Ανατολή αρχίζει και πάλι να αυξάνεται, καθώς την περίοδο αυτή λήγουν μια σειρά από μακροχρόνια συμβόλαια.
Ετσι, οι μεγάλοι εισαγωγείς LNG της Βόρειας Ασίας, δηλαδή Ιαπωνία, Κορέα και φυσικά Κίνα έχουν βγει στην αγορά και ψάχνουν να τα αντικαταστήσουν. Η αναζοπύρωση του ασιατικού ενδιαφέροντος για νέα μακράς διαρκείας συμβόλαια έρχεται σε μια στιγμή όπου η κινεζική οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει, έπειτα από μια μακρά υποτονική περίοδο λόγω των lockdown και της χαμηλής ζήτησης.
Οι τιμές σποτ
Οι τιμές σποτ στο ασιατικό LNG παραμένουν χαμηλές και τις τελευταίες μέρες διατηρούνται κάτω από τα επίπεδα των 9 $/ MMBtu. Το φθηνό αέριο δημιουργεί ευκαιρίες για παραγγελίες από τη Β.Ασία, οι οποίες ολόενα και αυξάνονται, γεγονός που με τη σειρά του σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα δούμε τις τιμές να «γυρνούν» προς τα πάνω.
Και η Ευρώπη; Σε εμάς, ενώ η σποτ τιμή στο φυσικό αέριο κινείται στα 23 ευρώ, ένα φορτίο για το Δεκέμβριο κοστίζει 50 ευρώ η μεγαβατώρα. Διότι πολλοί «κλείνουν» από τώρα την ενέργεια που θα χρειαστούν για το χειμώνα, ώστε να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο, όπως εξήγησε την Πέμπτη ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, στο περιθώριο της γενικής συνέλευσης της εταιρείας. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι μέχρι να μπουν σε λειτουργία το 2026 τα νέα μεγάλα τέρμιναλς υγροποιημένου αερίου που τώρα κατασκευάζονται, θα είμαστε μονίμως στο έλεος του καιρού και της Κίνας.
Και μπορεί οι τιμές του αερίου να έχουν καταρρεύσει, ωστόσο συγκρίνοντας το ενεργειακό κόστος των ΗΠΑ με το αντίστοιχο ευρωπαικό, το πρώτο είναι και πάλι πέντε φορές χαμηλότερο. Το ρεύμα στις ΗΠΑ κοστίζει μόλις 20 δολάρια όταν για παράδειγμα η μεγαβατώρα στην Ελλάδα κυμαίνεται την τελευταία εβδομάδα μεταξύ 70-100 ευρώ στη χονδρική.
Οι 2 +1 κίνδυνοι
Η Ευρώπη είναι καθησυχαστική. Τη σιγουριά της ότι κατάφερε να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία ενισχύουν οι χαμηλές τιμές του αερίου, οι κατά 60% γεμάτες αποθήκες, η έναρξη της πλατφόρμας κοινών παραγγελιών και οι συνεχείς ροές LNG από ΗΠΑ.
Η κατάσταση δείχνει υπό έλεγχο, ωστόσο δεν είναι όλα ρόδινα. Εκτός από τους δύο κινδύνους, αφενός να ζήσουμε φέτος ένα κανονικό χειμώνα, δηλαδή με χαμηλές θερμοκρασίες και άρα υψηλή ζήτηση για αέριο και αφετέρου να πάρει τα πάνω της η Κίνα, υπάρχει και ένας τρίτος. Η ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία δεν έχει επιτευχθεί στο βαθμό που θέλει να παρουσιάζει η Ευρώπη.
Οι εξαγωγές ρωσικού LNG προς την ΕΕ συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, με κάποιες εξ’ αυτών να καταλήγουν και στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή που πέρυσι η Ρωσία έκλεινε τις στρόφιγγες των αγωγών προς την Ευρώπη, αύξανε τις εξαγωγές LNG προς αυτήν, το οποίο δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμούς. Η Ευρώπη εισήγαγε πέρυσι 15 εκατ. τόνους ρωσικού LNG, έναντι 11 εκατ. τόνων το 2021 και φέτος τα φορτία συνεχίζουν να έρχονται με την ίδια ταχύτητα, έχοντας φτάσει στο πρώτο πεντάμηνο στα 7 εκατ τόνους. Όγκοι, σαφώς μικρότεροι από τα 155 δισ. κυβικά που εισήγαγε ετησίως η Ευρώπη πριν τον πόλεμο μέσω των ρωσικών αγωγών, όχι όμως αμελητέοι.
Και η Ελλάδα μεταξύ των αποδεκτών
Βασικοί εισαγωγείς του ρωσικού LNG η Γαλλία, η Ισπανία και άλλες χώρες, με κάποια από τα φορτία να φτάνουν και στην Ρεβυθούσα. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχονται από την εγκατάσταση Yamal LNG στην Αρκτική.
Η μονάδα αποτελεί προϊόν κοινοπραξίας ανάμεσα στo μεγαλύτερο ρωσικό παραγωγό φυσικού αερίου, τη Novatek, που ελέγχει το 50,1% του σχήματος και τριών άλλων εταιρειών, μεταξύ των οποίων ο γαλλικός κολοσσός Total (20%). Και θα υπάρξει συνέχεια, καθώς στα άμεσα σχέδια της Novatek είναι η ανάπτυξη στο αρκτικό λιμάνι του Μουρμάνσκ και νέας μονάδας παραγωγής LNG, με ετήσια παραγωγή 20,4 εκατ. τόνους και τρεις γραμμές, εκ των οποίων οι δύο πρώτες θα ξεκινήσουν έως τα τέλη του 2027.
Το απειλητικό tweet της Gazprom
Το οξύμωρο είναι ότι η μετάβαση της ΕΕ στο LNG έγινε ακριβώς για να τερματιστεί η εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Εντούτοις η Ευρώπη είναι εκτεθειμένη με τη στάση που ακολουθεί να κρατά ανοιχτό «παράθυρο» στο ρωσικό LNG, καθώς αρκετοί από τους «27» αρνούνται να διακόψουν τις συναλλαγές με τη Ρωσία.
Το 2022, η Μόσχα ήταν ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές υγροποιημένου αερίου της Ευρώπης (με μερίδιο 16%), τακτική που συνεχίζεται και φέτος, με την ΕΕ να αποστέλλει δισ. δολάρια στις ρωσικές εταιρείες Gazprom και Novatek, χρηματοδοτώντας στην ουσία η ίδια τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Εκτός από τον κίνδυνο ενός πιο σκληρού φετινού χειμώνα και επανάκαμψη της ζήτησης για αέριο από τα ευρωπαικά εργοστάσια, όπως και από την Κίνα, η απειλή που λέγεται Ρωσία παραμένει στο τραπέζι.
Δεν έχει περάσει παρά ένας μήνας από το tweet της Gazprom, ότι «η Ευρώπη κατάφερε να βγάλει τον χειμώνα λόγω των ήπιων θερμοκρασιών, αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η φύση θα σας ξανακάνει τέτοιο δώρο».
Κάποιοι εξέλαβαν την απειλή, περισσότερο ως κούφια λόγια ενός απομονωμένου διεθνώς ηγέτη, παρά ως έναν υπαρκτό κίνδυνο. Καθώς όμως αυξάνονται οι πολιτικές πιέσεις εντός ΕΕ, προκειμένου να κλείσει το ρωσικό «παραθυράκι» με τις εξαγωγές LNG και την συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί.
