του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Κινητικότητα με πρωταγωνιστές Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο, καταγράφεται εσχάτως γύρω από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Αν. Μεσόγειου, με την Τουρκία να παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις και την Ελλάδα δυστυχώς να απουσιάζει παντελώς από τις διεργασίες, καθώς αφενός δεν διαθέτει δικές της ανακαλύψεις, αφετέρου το σχέδιο για τον αγωγό East Med έχει παγώσει εντελώς.
Η τελευταία είδηση έρχεται από το μέτωπο του κοινού σχεδίου Τελ Αβίβ και Λευκωσίας για ένα μεταξύ τους αγωγό, μέσω του οποίου το προς υγροποίηση αέριο θα κατέληγε σε ένα πλωτό τερματικό εξαγωγής στην περιοχή του Βασιλικού. Ο αγωγός ναι μεν παραμένει στο τραπέζι, ωστόσο το σχέδιο για το Βασιλικό φαίνεται να εγκαταλείπεται και ο πιο πιθανός δρόμος για την εξαγωγή του κυπριακού και μέρους του ισραηλινού αερίου παραμένει κάποιο από τα αιγυπτιακά τερματικά της Νταμιέτα και του Ιντκού.
Το αιγυπτιακό μονοπώλιο των εξαγωγών προς την Ευρώπη του φυσικού αερίου της Αν. Μεσογείου δεν σπάει εύκολα. Το ομολόγησε και ο κύπριος υπ. Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας για την πρόσφατη επίσκεψή του στο Ισραήλ, η οποία έγινε για αυτόν ακριβώς το σκοπό, προκειμένου να διερευνηθεί η επωφελέστερη οδός εξαγωγής του κυπριακού αερίου προς την Ευρώπη. Το Τελ Αβίβ παραμένει θετικό στην κατασκευή ενός μικρού αγωγού, όπως είπε ο Παπαναστασίου, με τη διαφορά ότι δεν έκανε τη παραμικρή νύξη στο αρχικό σχέδιο για υγροποίηση ποσοτήτων σε πλωτό τερματικό εντός της Κύπρου.
Κληθείς να απαντήσει αν μπορεί η Λευκωσία να εξάγει το φυσικό αέριο στην Ελλάδα και από εκεί στην Ευρώπη, ο κύπριος υπουργός απάντησε ότι «η Ελλάδα είναι ένας προορισμός όπως και άλλες γειτονικές χώρες, αλλά η Αίγυπτος είναι η πιο πιθανή γιατί έχει τις υποδομές υγροποίησης φυσικού αερίου, υπάρχουν και κάποιες ανάγκες στην εγχώρια αγορά».
Η Κύπρος ψάχνει εδώ και χρόνια λύσεις στην παγωμένη αξιοποίηση του κοιτάσματος «Αφροδίτη», το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο χωρίς να έχει ακόμη επέλθει συμφωνία για την μεταφορά του. Ένα κοίτασμα με πολύπλοκη γεωλογική δομή με την εκτίμηση του αποθέματος από τη Noble και την Delek να κάνει λόγο για 4,4 τρισ. κυβικά πόδια, που ωστόσο έχει αφήσει αρκετές αβεβαιότητες ως προς τον βεβαιωμένο όγκο του. Δηλαδή εκείνες τις ποσότητες αερίου για τις οποίες υπήρχε ένα ποσοστό πιθανοτήτων άνω του 90% ότι θα ήταν εμπορικά αξιοποιήσιμες.
«Έχει συμφωνηθεί ότι μέχρι τέλος του χρόνου τα δύο μέρη (Κύπρος και Ισραήλ) θα κάνουν διευθέτηση ενώ παράλληλα θα δοθεί και κάποιος χρόνος στις ίδιες τις εταιρείες που εμπλέκονται στο «Αφροδίτη» - «Ισάι», ανέφερε ο κύπριος υπουργός.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι το σχέδιο για ένα μικρό αγωγό Ισραήλ-Κύπρου, μήκους 200 χλμ. και κόστους 2 δισ. δολαρίων, δύσκολα θα λειτουργήσει μόνο με τα μικρά αποθέματα (Όλυμπος και Βόρειο Καρίς) που ανακάλυψε η Energean στην ισραηλινή ΑΟΖ. Χρειάζονται πολύ περισσότερα για να καταστεί ένας ισχυρός ανταγωνιστικός πόλος εξαγωγής στο αιγυπτιακό μονοπώλιο υποδομών, γεγονός που σημαίνει ότι θα χρειαστεί να δεσμεύσει μέρος ή όλη την αδιευκρίνιστη ακόμη ποσότητα της «Αφροδίτης» και μέρος της εξαγωγικής δυναμικότητα της β΄ φάσης ανάπτυξης του «Λεβιάθαν».
Ο ρόλος της Τουρκίας
Και κάπου εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας της Τουρκίας. Όσοι παρακολουθούν από κοντά τα ενεργειακά της Αν. Μεσογείου εξηγούν ότι δύσκολα η Άγκυρα θα εγείρει ζητήματα για τον αγωγό Ισραήλ-Κύπρου, κάτι που όμως δεν ισχύει για την ευρύτερη ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων, όπως αυτό της Αφροδίτης, καθώς πάγια τουρκική θέση είναι πρέπει να έχει λόγο στις μεγάλες ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο.
Κλειδί επομένως για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις θα είναι η συνάντηση, όποτε αυτή γίνει, μεταξύ Ταγίπ Ερντογάν και Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Είναι γνωστό ότι το πάγιο αίτημα της Τουρκίας αφορά τη μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη με αγωγό μέσω Τουρκίας. Και η επιδίωξη παραμένει παρά τις όποιες εξελίξεις μεταξύ Ισραήλ - Κύπρου για τον αγωγό μεταφορά μέρους του φυσικού αερίου του προς την Κύπρο.
Το πρέσινγκ της Άγκυρας δεν αφορά μόνο το Ισραήλ, αλλά εκτείνεται και προς το Κάιρο. Ο επιτετραμμένος της Τουρκίας στο Κάιρο πρέσβης, Σαλίχ Μουτλου Σεν, έχει δηλώσει ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι έχει αποδεχθεί πρόσκληση του Τ. Ερντογάν και η επίσκεψή του στην Άγκυρα πιθανότατα να γίνει μετά τις 2 Ιουλίου. Μια συνάντηση Ερντογάν- Αλ Σίσι ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα, τόσο γιατί η Άγκυρα έχει πάρει σαφή θέση απέναντι στο τουρκολυβικό μνημόνιο, όσο και γιατί η Αθήνα έχει υπογράψει με το Κάιρο τη Συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου.
Στο τραπέζι ωστόσο παραμένει πάντα η επιδίωξη της Τουρκίας για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Άγκυρας και Καΐρου ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού βάσει της μέσης γραμμής (των αντικείμενων ηπειρωτικών ακτών), εξέλιξη που θα δημιουργούσε σοβαρότατα προβλήματα για την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο
