Με την ενεργειακή κρίση να φαίνεται ότι “ξεθωριάζει” αλλά να συνεχίζει ως αβεβαιότητα να παραμένει στην ατζέντα απειλών, αλλά και στοιχήματα της πράσινης μετάβασης να αποτελούν μια “οριζόντια” πρόκληση της οικονομίας, η νέα ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο επόμενο διάστημα καλείται να δράσει άμεσα σε τρία μέτωπα.
Στο φόντο αυτό ο νέος υπουργός, Θεόδωρος Σκυλακάκης, άμεσα, σε συνέχεια των ανακοινώσεων των παρόχων για τους τιμοκαταλόγους Ιουλίου στη λιανική, θα πρέπει να αποφασίσει για τη συνέχιση ή μη τον επόμενο μήνα των επιδοτήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα, έχοντας την εν λόγω εκκρεμότητας, εξ ανάγκης, πρώτη στο "μπλοκάκι".
Να σημειωθεί ότι τα νέα τιμολόγια θα ισχύσουν από την 1η Ιουλίου όντας στα ίδια περίπου επίπεδα με τα σημερινά, που ωστόσο είχαν, έστω και οριακές, κάποιες επιδοτήσεις. Σημειώνεται ότι για μηνιαίες καταναλώσεις έως 500 kWh, η επιδότηση στο ρεύμα για τον Μάϊο και τον Ιούνιο ανήλθε στα 15 ευρώ/MWh, σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος.
Η αξία της επιδότησης του ρεύματος για νοικοκυριά και αγρότες τον Μάιο και τον Ιούνιο ανέρχεται στα 47 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, ο κ. Σκυλακάκης με την "ψημένη" και με μεγάλη εμπειρία λόγω της 4ετούς θητείας στο ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου, πλέον στη θέση υφυπουργού, θα πρέπει να τρέξει τα μεγάλα έργα αποθήκευσης, το νέο ΕΣΕΚ αλλά και τη διαδικασία του εξηλεκτρισμού, όπου κεντρική θέση έχει και το μεγάλο σχέδιο της επέκτασης της ηλεκτροκίνησης σε όλη τη χώρα και η ενσωμάτωση των μπαταριών στο ηλεκτρικό σύστημα.
Στο σχεδιασμό αυτό ήδη έχουν πάρει θέση οι μεγάλοι “παίκτες” του χώρου, κάτι που θα αποτελέσει μια βασική άσκηση ισορροπίας για τη νέα ηγεσία.
Μονάδες αερίου
Η "άσκηση", δε, συμπληρώνεται κι από τη διαδικασία επιλογής για το ποιο από τα υποψήφια, προς κατασκευή εργοστάσια παραγωγής ρεύματος, μέσω φυσικού αερίου, θα πάει προς υλοποίηση.
Τα πλάνα αφορούν μονάδα που θα εγκατασταθεί στη Βιομηχανική Περιοχής της Κομοτηνής και προωθείται από την Θερμοηλεκτρική Κομοτηνής, εταιρεία που έχουν συστήσει από κοινού η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και η Motor Oil.
'Ενα ακόμα πρότζεκτ για μονάδα ηλεκτροπαραγωγής βρίσκεται κοντά στην έναρξη των εργασιών. Το έργο προωθούν από κοινού η ΔΕΗ, η ΔΕΠΑ Εμπορίας και η Damco Energy μέσω της “Ηλεκτροπαραγωγή Αλεξανδρούπολης Μονοπρόσωπη Α.Ε.”
Επίσης άλλο έργο προωθείται από την «Λάρισα Θερμοηλεκτρική ΜΑΕ» και προβλέπεται να εγκατασταθεί εντός της Βιομηχανικής Περιοχής (ΒΙ.ΠΕ.) Λάρισας, που βρίσκεται μέσα στα όριου του Δήμου Τεμπών.
Τέλος θερμική μονάδα φυσικού αερίου προωθεί η Elpedison στη Θεσσαλονίκη. Η μονάδα θα είναι ισχύος 826MW και την προωθούν από κοινού η Helleniq Energy και η Edison.
Αποθήκευση
Ήδη, δε, ο διαγωνισμός για την λειτουργική και επενδυτική ενίσχυση αυτόνομων μονάδων αποθήκευσης με μπαταρίες συνολικής ισχύος 400 MW, με την δημοσίευση της σχετικής προκήρυξης από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Όπως προβλέπεται στο κείμενο της προκήρυξης, οι επενδυτές θα υποβάλλουν τις προσφορές τους έως τις 10 Ιουλίου και θα ακολουθήσει η διαδικασία αξιολόγησης των έργων από την Αρχή, ώστε η οριστική λίστα των έργων που θα προκριθούν να δημοσιοποιηθεί στις αρχές Αυγούστου. Παράλληλα “τρέχει” και η διαδικασία με τους φορτιστές,
Εξηλεκτρισμός
Ήδη, τρέχει και το πλάνο του εξηλεκτρισμού σε κάθε φάση της οικονομίας, από τις μεταφορές και τις κατοικίες με τα διάφορα προγράμματα. Ήδη, έχει τροχοδρομηθεί πρόγραμμα «Φορτίζω Παντού», που αρχικά ήταν να ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο του 2023 και θα επιδοτεί μέχρι και 70% την εγκατάσταση 8.000 σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Είναι συνολικού προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, που ήδη έχουν δεσμευτεί από το Ταμείο Ανάκαμψης οι σχετικοί πόροι.
Μέσα στο πλαίσιο οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις για την πράσινη μετάβαση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων τη διασύνδεση των ελληνικών νησιών που προωθείται από τον ΑΔΜΗΕ και η οποία θα επιτρέψει την καλύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ, η υπογειοποίηση του δικτύου ηλεκτρικού ρεύματος σε αστικές και δασικές περιοχές από τον ΔΕΔΔΗΕ, η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, κτιριακών υποδομών επιχειρήσεων και δημοσίων κτιρίων και υποδομών μέσω σειράς προγραμμάτων, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και η προώθηση της ηλεκτροκίνησης στα Μέσα Μαζικής Συγκοινωνίας.
RepowerEU
Επιπλέον, η σύνταξη της πρότασης για τη διεκδίκηση κονδυλίων για το RepowerEU και η υλοποίηση των ενεργειακών έργων που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στον άξονα “πράσινη μετάβαση» αναμένεται να είναι από τις κεντρικές προτεραιότητες της νέας ηγεσίας. Βέβαια, σε ό,τι έχει να κάνει με το Ταμείο και το RepowerEU o κ. Σκυλακάκης έχει πλήρη εικόνα καθώς έτρεξε το όλο project από την προηγούμενη θέση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών.
Να σημειωθεί ότι την αξιοποίηση της μεγάλης ευκαιρίας που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης και βέβαια η “ανακατεύθυνση” των αδιάθετων δανείων προς το πρόγραμμα REPowerEU ζητεί μετ΄επιτάσεως η Κομισιόν στο κείμενο των δημοσιονομικών κατευθύνσεων, που συνόδευσε την αξιολόγηση κάθε Προγράμματος Σταθερότητας των κρατών μελών.
“Διατηρήστε τη δυναμική στη σταθερή εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και ολοκληρώστε γρήγορα το κεφάλαιο REPowerEU, με σκοπό την ταχεία έναρξη της εφαρμογής του” ζητεί από τα κράτη - μέλη και βέβαια την Ελλάδα, η Κομισιόν και επαναλαμβάνει την ανάγκη για εξασφάλιση συνεχούς επαρκούς διοικητικής ικανότητας ενόψει του μεγέθους του σχεδίου, αλλά και συνέχιση της ταχείας εφαρμογής των προγραμμάτων πολιτικής συνοχής, σε στενή συμπληρωματικότητα και συνέργεια με το σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Υπενθυμίζεται, ότι, με βάση όσα έχουν αναφέρει σε πρόσφατη δημοσιογραφική συνάντηση στελέχη του προηγούμενου οικονομικού επιτελείου η χώρα έχει ήδη κάνει μια σχετική επεξεργασία για την ολοκληρωμένη κατάθεση εντός του καλοκαιριού (το τέλος Ιουλίου ή το απώτατο μέχριν τέλος Αυγούστου) επίσημου αιτήματος προς την Κομισιόν για τα επιπλέον δάνεια ύψους 5 δις. ευρώ και επιδοτήσεις 760 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του REPowerEU.
Ουσιαστικά, τα χρήματα αυτά θα πάνε σε “πράσινες” δράσεις αλλά παράλληλα, όπως αναφέρεται, θα “απελευθερώσουν” χώρο για άλλες δράσεις, με έντονο παραγωγικό προσανατολισμό, που μπορεί να ενισχύσουν την εξωστρέφεια και την παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας.
Υπενθυμίζεται ότι με αυτά τα δεδομένα, με τη διεκδίκηση επιπλέον πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης το ποσό που θα λάβει η Ελλάδα ανεβαίνει στα 36 δις. ευρώ: επιδοτήσεις 14,7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και 760 εκατ. ευρώ από το REPowerEU συν δάνεια 12,7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και ακόμα 5 δισ. ευρώ από το REPowerEU.
Πριν ακόμη εκφράσει τις της συστάσεις η Κομισιόν, είχε γνωστοποιήσει στις χώρες –μέλη τα αιτήματα που έχει δεχθεί για δάνεια μέσω του REPowerEU και συγκεκριμένα είχε γνωστοποιήσει την πρόθεση της Αθήνας να λάβει επιπλέον “πακέτο” δανείων ύψους 5 δισ. ευρώ τα οποία θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση επιπλέον έργων για την ενεργειακή μετάβαση. Πιο συγκεκριμένα, τα 5 δισ. ευρώ από τα δάνεια θα αξιοποιηθούν κυρίως για τη χρηματοδότηση ενεργειακών, ιδιωτικών επενδύσεων – μέσω δανεισμού και ιδίων κεφαλαίων – σε τομείς όπως :
- Έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), π.χ. ηλιακή και αιολική ενέργεια, βιομεθάνιο, πράσινο υδρογόνο, κ.ά.
- Έργα ενεργειακής απόδοσης, π.χ. παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια επιχειρήσεων, αναβάθμιση υποδομών και αύξηση της αποδοτικότητας των διαδικασιών παραγωγής
- Πρωτοβουλίες για την προώθηση των «καθαρών» μεταφορών
- Έργα πρόσβασης σε καθαρή ενέργεια, όπως λύσεις εκτός δικτύου και δίκτυα κατανεμημένης ηλεκτρικής ενέργειας
- Συστήματα αποθήκευσης ενέργειας μπαταριών (BESS) κ.ά.
Υπενθυμίζεται πως το Ταμείο Ανάκαμψης, με τα έως τώρα δεδομένα, λήγει το 2026. Τα κράτη- μέλη έχουν το δικαίωμα για μία μόνο ενδιάμεση αναθεώρηση έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Στο πλαίσιο αυτό, τα αναθεωρημένα Σχέδια Ανάκαμψης, πέρα από τις αλλαγές που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση, θα πρέπει να ενσωματώσουν και όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους, όπως η αποδοχή ότι κάποια έργα θα καθυστερήσουν και έτσι θα πρέπει να απενταχθούν, προϋπολογισμοί να αναθεωρηθούν ή μεταρρυθμίσεις να προσαρμοστούν. Μάλιστα τα κράτη-μέλη μπορούν επίσης να τροποποιήσουν το σχέδιό τους εφόσον αποδείξουν ότι αντικειμενικές συνθήκες καθιστούν ανέφικτη την εφαρμογή ορισμένων ορόσημων και στόχων. Αυτές οι αντικειμενικές συνθήκες θα μπορούσαν να συνδέονται με τον πληθωρισμό, τις ελλείψεις στην αλυσίδα εφοδιασμού ή το γεγονός ότι υπάρχει καλύτερο εναλλακτικό μέτρο για την εκπλήρωση του επιδιωκόμενου στόχου πολιτικής ενός μέτρου.
Σημειώνεται ότι βασικό κίνητρο για να προσφύγουν οι επιχειρήσεις στα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι το χαμηλό κόστος: επιτόκιο σταθερό 0,35% για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις και 1% για τις μεσαίες και μεγάλες, σε μία περίοδο μάλιστα που η ανοδική πορεία των επιτοκίων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκτιμάται ότι θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία.
Τα επιπλέον 5 δισ. δίνουν, όπως αναφέρθηκε, χώρο, για ανακατεύθυνση πόρων σε άλλους “άξονες” του Ταμείου. Μάλιστα, με δεδομένο, ότι οι πόροι από τα κοινοτικά αυτά κονδύλια έχουν διπλάσιο πολλαπλασιαστή στην οικονομία από ό,τι οι πόροι του ΠΔΕ, τότε εκτιμάται ότι η ώθηση στην ανάπτυξη αλλά και σε άλλες δράσεις, που ενισχύουν την ενεργειακή μετάβαση.
Παράλληλα στις συστάσεις της η Κομισιόν επαναλαμβάνει το στόχο για:
Μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα και περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης των οδών παροχής ενέργειας.
Περαιτέρω επέκταση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με την ολοκλήρωση και την επιβολή των νέων νομικών πλαισίων για τη διαδικασία αδειοδότησης και για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα.
Την αύξηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και της χωρητικότητας αποθήκευσης.
Την προώθηση της αποκεντρωμένης παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη θέσπιση νομοθετικών πλαισίων για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου και βιομεθανίου.
Εντατικοποίηση της παροχής μέτρων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση, συμπεριλαμβανομένων στοχευμένων μέτρων για νοικοκυριά με φτωχή ενέργεια και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, καθώς και προσπάθειες πολιτικής με στόχο την παροχή και την απόκτηση των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση.
Υποστήριξη της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές του τομέα των μεταφορών, ιδίως με την προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων.
