Συνέντευξη: Άρτεμις Μάντη
"Το μπλοκ του Ιονίου και η νότια Κρήτη μπορούν να είναι ο "game changer" της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης από τη Μεσόγειο" δήλωσε σε συνέντευξή του στο energymag.gr ο πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, Γιάννης Μανιάτης. Προϋπόθεση όμως για να το πετύχει η Ελλάδα, είναι να τρέξουν οι διαδικασίες, να ξεμπλοκάρουν τα γραφειοκρατικά ζητήματα, προκειμένου να γραφτεί ένα νέο κεφάλαιο στην ενεργειακή σελίδα της χώρας, όπως σημειώνει. Μέχρι τότε, βλέπουμε εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, Μεγάλη Βρετανία, Νορβηγία, Ιταλία να επισπεύδουν τις άδειες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου και η Ελλάδα να παραμένει πίσω.
- Το 2022 ανακοινώθηκε ότι η χώρα επισπεύδει τις έρευνες για εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στο έδαφος της. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Άκουσα ασφαλώς και εγώ την προηγούμενη χρονιά την εξαγγελία του πρωθυπουργού ότι θα επιταχύνουν τις έρευνες και διαβάζω ορισμένα δημοσιεύματα ότι οι εταιρείες που έχουν αναλάβει τις σεισμικές έρευνες κάνουν ερμηνείες των δεδομένων και θέλω να ελπίζω ότι τα πράγματα θα προχωρήσουν με τον ρυθμό που απαιτούν οι συγκυρίες. Δηλαδή, στη βιομηχανία υδρογονανθράκων μπορεί να κάνεις ερμηνεία των σεισμικών δεδομένων για τέσσερα χρόνια αλλά μπορεί να κάνεις ερμηνείες και σε οκτώ μήνες. Θέλω, λοιπόν, να ελπίζω ότι όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η Ευρώπη διψά απεγνωσμένα για αέριο και θα είναι εξαιρετικά θετικό για την Ευρώπη και ασφαλώς για την Ελλάδα εάν καταφέρουμε το συντομότερο δυνατόν να προσδιορίσουμε τα δικά μας κοιτάσματα και να περάσουμε αμέσως μετά στην αξιοποίησή τους.
Αναφορικά με το κοίτασμα που είναι στα Ιωάννινα φαίνεται ότι μέσα στους επόμενους μήνες, θα έχουμε κάποιες θετικές εξελίξεις, κάποιες πρώτες γεωτρήσεις. Είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος για το συγκεκριμένο κοίτασμα και ελπίζω η αισιοδοξία αυτή να αποδειχθεί και στην πραγματικότητα αληθινή.
- Πάντως για το συγκεκριμένο μπλοκ των Ιωαννίνων φαίνεται ότι καθυστερεί απόφαση για περιβαλλοντικούς λόγους ενώ τα πρώτα έγγραφα κατατέθηκαν στις αρχές του Δεκεμβρίου του 2022. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Δυστυχώς, δεν ισχύει μόνο στα Ιωάννινα. Ισχύει και στο Κατάκολο και ίσχυε πολύ περισσότερο με δικαστικές εμπλοκές και στο θέμα των μεγάλων οικοπέδων νότια της Κρήτης. Αρχικά είχαμε ως operator την ExxonMobil, την Total και με τη συμμετοχή των ΕΛΠΕ, της HellenicEnergy.
Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει γίνει συνείδηση ότι για ορισμένα ζητήματα που συνιστούν εθνικές προτεραιότητες, δεν μπορεί ο αριθμός της διοίκησης να είναι ο γνωστός ρυθμός που είναι για όλα τα υπόλοιπα έργα. Τα θέματα του εντοπισμού των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της χώρας αποτελούν εθνική προτεραιότητα, ευρωπαϊκή προτεραιότητα, είναι μία εθνική πατριωτική ανάγκη το συντομότερο δυνατό να τρέξουμε. Δηλαδή, όταν το Κατάκολο κάνει δύο με τρία χρόνια να δοθεί περιβαλλοντική αδειοδότηση, στα Ιωάννινα το ίδιο, στη νότια Κρήτη κάνει δυόμισι με τρία χρόνια να εκδικάσει προσφυγές το ΣτΕ, τότε δεν μπορεί αυτή η χώρα να προσβλέπει με αισιοδοξία το μέλλον. Αντίθετα, αν κινηθούμε με ρυθμούς γρήγορους, όπως κινούνται άλλες χώρες, που έχουν κοιτάσματα και τα αξιοποιούν, όπως κινείται η Νορβηγία , η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία τότε ελπίδα να υπάρχει ελπίδα να υπάρχει ελπίδα να προχωρήσουμε πολύ γρηγορότερα.
- Ακριβώς, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, Μεγάλη Βρετανία, Νορβηγία, Ιταλία επισπεύδουν τις άδειες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στην Ελλάδα γιατί παρατηρείται αυτή η καθυστέρηση;
Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι επειδή από το 2011 που ξεκινήσαμε αυτή την μεγάλη περιπέτεια εθνική - θετική περιπέτεια - να εντοπίσουμε τα κοιτάσματά μας, μέσα σε τρία χρόνια, δηλαδή το 2014 όχι μόνο είχαμε προχωρήσει σε διαγωνισμούς είχαμε αναθέσει τις μελέτες, περάσαμε και τον αντίστοιχο νόμο από τη βουλή και ήμασταν έτοιμοι να ξεκινήσουμε. Πρέπει με τέτοιους ρυθμούς να τρέχουμε.
Τώρα το γιατί εμείς δεν προχωρούμε, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι δεν υπάρχει κάποια θεωρία συνωμοσίας ή κάποιοι από το εξωτερικό δεν μας αφήνουν να τα αξιοποιήσουμε κλπ., δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Το κεφάλι το δικό μας φταίει για όλες τις καθυστερήσεις. Αν εμείς συνειδητοποιήσουμε πώς πρέπει να δουλεύει η κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα συνολικότερα, πως πρέπει να δουλεύει η διοίκηση, που εγκρίνει ή δεν εγκρίνει και πώς πρέπει να δουλεύει η δικαιοσύνη που τελικά, αποφασίζει, τότε μπορούμε να είμαστε στοιχειωδώς αισιόδοξοι. Προς το παρόν τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει δυστυχώς. Θα πρέπει μπροστά στην τεράστια ανάγκη που υπάρχει να κινηθούμε με πολύ ταχύτερους ρυθμούς.
Θα σας πω το εξής για να έχουμε μία αίσθηση χρόνου. Στην Ελλάδα και με βάση μία διεθνή εμπειρία από τη στιγμή που μία εταιρεία αναλαμβάνει μία περιοχή για έρευνες υδρογονανθράκων μέχρι να γίνει η εξόρυξη του αντίστοιχου κοιτάσματος μεσολαβούν οκτώ με δέκα χρόνια.
Θα σας πω όμως το παράδειγμα του κοιτάσματος Zοhr στην Αίγυπτο. Εντοπίστηκε το κοίτασμα από την ENI το 2019 και μέσα σε 2,5 χρόνια όχι μόνο είχαν γίνει οι γεωτρήσεις της παραγωγής του φυσικού αερίου αλλά έχει κατασκευαστεί ο αγωγός που μετέφερε το φυσικό αέριο από τη θάλασσα προς την παραλία. Άρα, εξαρτάται και από το ποσό πολιτικά παίρνει αποφάσεις και στηρίζει η κάθε κυβέρνηση την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της, σε στενή συνεργασία πάντα με τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες και βεβαίως με την ανάδοχο εταιρεία. Αυτό είναι το μεγάλο θέμα. Πάντα υπάρχει δυνατότητα επίσπευσης.
Εμείς δυστυχώς ξεκινήσαμε το 2011, έχουμε τώρα 2023 , έχουν περάσει 13 χρόνια, ακόμη δεν έχουμε δει τίποτα. Θα έπρεπε εάν κινούμασταν με φυσιολογικούς ρυθμούς σήμερα που μιλάμε, θα έπρεπε να έχουμε τέσσερις εξέδρες φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Οι πρώτοι 3 διαγωνισμοί και οι πρώτες τρεις συμβάσεις που υπογράψαμε το 2014 , πριν από 9 χρόνια από σήμερα, ήταν Κατάκολο, Ιωάννινα και Πατραϊκός. Ο Πατραϊκός δεν προχώρησε καθόλου, το Κατάκολο περιμένει ακόμη την περιβαλλοντική αδειοδότηση και τα Ιωάννινα ακόμη περιμένουν τις τελικές αποφάσεις. Δεν γίνεται να περνάνε 10, 11, 12 χρόνια και να μην έχουν προχωρήσει οι έρευνες.
- Ποια είναι τα δεδομένα για τα θαλάσσια οικόπεδα του Ιονίου και της Κρήτης;
Εκτιμήσεις, με αρκετή βεβαιότητα όμως μπορώ να σας πω είναι ότι η νότια Κρήτη μπορεί να είναι από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της Μεσογείου και της Ευρώπης. Εγώ είμαι αρκετά αισιόδοξος για τη Νότια Κρήτη. Ταυτόχρονα έχουμε πολύ ενδιαφέροντα κοιτάσματα και στο Ιόνιο. Για να του πω με απλά λόγια, το Ιόνιο Και η νότια Κρήτη μπορούν να είναι ο "game changer" της ενεργειακής Ασφάλειας της Ευρώπης από το νότο. Τα κοιτάσματα της Ελλάδας μαζί με τα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ, μπορεί να είναι πραγματικά η αλλαγή σελίδας που έχει ανάγκη η Ευρώπη. Αν κινηθούμε με τους ρυθμούς της Αιγύπτου, μπορεί μέσα σε 2 3 χρόνια από τώρα να έχουμε κάποια αποτελέσματα σε νότια Κρήτη και Ιόνιο. Τα Ιωάννινα μπορεί να μας δώσουν πολύ πιο γρήγορα θετικά αποτελέσματα.
Σε όλες αυτές οι περιπτώσεις, υπάρχουν δύο βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα. Η πρώτη προϋπόθεση είναι να υπάρχει διαθεσιμότητα κονδυλίων και πολιτικής θέληση εκ μέρους της ιδιωτικής εταιρείας που επενδύει. Πρέπει να υπάρχει μία οικονομική ευρωστία στον ανάδοχο και ταυτόχρονα η βούλησή του να θέλει να προχωρήσει γρήγορα. Δεύτερο, εξίσου σημαντική να κάνει σαφή την πολιτική της βούληση η κυβέρνηση, η εκάστοτε κυβέρνηση, ότι θέλει πολύ γρήγορα να προχωρήσουν τα πράγματα, να μην "τρέξουν" με τους γνωστούς γραφειοκρατικούς ρυθμούς. Αν υπάρξουν οι δύο βασικές προϋποθέσεις, θεωρώ ότι σε τρία χρόνια από σήμερα μπορούμε πραγματικά να μιλάμε για μία ιστορική αλλαγή στο ενεργειακό βιβλίο της χώρας.
- Μείζονα ρόλο στην ενεργειακή σκακιέρα κατέχουν και οι αγωγοί.
Η πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά πράγματα. Θέλω να σας θυμίσω ότι το 2013 κάναμε μία μεγάλη εθνική νίκη. Κερδίσαμε τον αγωγό TAP , έναντι του ανταγωνιστικού αγωγού Nabucco, ο οποίος δεν περνούσε από την Ελλάδα και τον προωθούσαν άλλες χώρες. Άρα το 2013 κάναμε μία σπουδαία εθνική νίκη. Ταυτόχρονα το 2014 την επόμενη χρονιά ενσωματώσαμε στα χρηματοδοτούμενα προγράμματα της ΕΕ, τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό, που σήμερα λειτουργεί τον IGB. Την ίδια χρονιά περάσαμε επίσης στα Ευρωπαϊκά προγράμματα και στις στρατηγικές επενδύσεις τον FSRU της Αλεξανδρούπολης που μέχρι τέλος της χρονιάς , αρχές 2024 , θα αρχίσει να δουλεύει.
Υπάρχει το μεγάλο θέμα του EastMed. Θέλω να ξεκαθαρίσω το εξής, ο αγωγός EastMed , γιατί έχω ζήσει όλη του την ιστορία από το ξεκίνημα. Είναι ένας αγωγός που αντιμετώπισε όλου του κόσμου της αντιξοότητες από τρίτους. Υποστήριζαν στα διεθνή φόρα ότι ο αγωγός EastMed τεχνικά δεν μπορεί να γίνει διότι υπάρχουν μεγάλα βάθη. Αποδείχτηκε ότι μια χαρά μπορεί να γίνει γιατί αποδείχτηκε ότι υπάρχουν και ελληνικές εταιρείες που μπορούν να κατασκευάσουν αγωγούς στα μεγάλα βάθη νοτίως της Κρήτης.
Ακόμη μία "ανοησία", ο αγωγός δεν μπορεί να γίνει γιατί δεν θα έχει και το απαραίτητο φυσικό αέριο να τροφοδοτηθεί. Αποδείχτηκε ότι τα κοιτάσματα του Ισραήλ και αυτά που περιμένουμε να ξεκινήσει θα εκμεταλλεύεται η Κύπρος και ας ελπίσουμε κάποια στιγμή τα δικά μας αλλά και μόνο από τα ισραηλινά και τα κυπριακά, ο αγωγός EastMed αποδείχτηκε ότι μπορεί να τροφοδοτηθεί με φυσικό αέριο της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων το χρόνο.
Τρίτο ψεύδος που έλεγαν: o αγωγός δεν μπορεί να είναι οικονομικά βιώσιμος. Αποδείχτηκε από τις εταιρείες που είναι οι προωθητές του αγωγού, ότι ήταν βιώσιμος οικονομικά πριν καν ξεσπάσει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τώρα με τις τιμές του φυσικού αερίου πολύ πιο πάνω από την προ κρίσης εποχή, ο αγωγός είναι ακόμη πιο βιώσιμος από ότι ήταν πρώτα.
Η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας που θα προκύψει από την ύπαρξη του αγωγού EastMed θα είναι τρομακτική, τεράστια. Η δε ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης από το να έχει έναν αγωγό που θα την τροφοδοτεί με 10-20 δις που θα την τροφοδοτεί με αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο, χώρες με ασφάλεια καθεστώτος , όπως είναι το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ελλάδα και η Ιταλία είναι σπουδαίο.
