Από την θεωρία στην πράξη για την στήριξη της παραγωγής Κρίσιμων Πρώτων Υλών σε χώρες της ΕΕ περνά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ξεκινώντας να εξετάζει δράσεις υλοποίησης της Οδηγίας για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRM) που ψηφίστηκε πρόσφατα. Η συζήτηση έχει υψηλό ενδιαφέρον για την Ελλάδα, με δεδομένες τις εκτιμήσεις για σημαντικά κοιτάσματα κάποιων εκ των ορυκτών και των μετάλλων αυτών στο υπέδαφος της χώρας μας και τα «σήματα» που στέλνουν μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό όπως η MYTILINEOS (εκ των μεγαλύτερων παραγωγών αλουμινίου -που συμπεριλαμβάνεται στις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες- στην Ευρώπη) να δραστηριοποιηθούν πιο ενεργά στον τομέα αυτό, εάν έχουν τα κατάλληλα κίνητρα.
Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή της CRM έγινε αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες, όπου συνεδρίασε (22-33 Μάϊου) η Επιτροπή για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, στην οποία η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη. Όπως o ίδιος ανέφερε σε ανάρτησή του στο LinkedIn περιγράφοντας τα αποτελέσματα της συνεδρίασης, «Οι Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, 34 στον αριθμό, περιλαμβάνουν ορυκτά και μέταλλα όπως ο βωξίτης/αλουμίνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκός, αντιμόνιο, γάλλιο, γερμάνιο, μαγγάνιο, μαγνήσιο, γραφίτης, αρσενικό, τα οποία υπάρχουν στην Ελλάδα. Άλλα ήδη εκμεταλλευόμαστε και άλλα φιλοδοξούμε να τα εκμεταλλευτούμε. Η οδηγία CRM είναι μια μεγάλη και φιλόδοξη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ώστε να στηριχθεί η Πράσινη Μετάβαση, για την υλοποίηση της οποίας απαιτούνται αυτά τα υλικά με τρόπο που να εξασφαλίζει την αυτονομία της Ευρώπης από εξωτερικές δυνάμεις. Η κυρία πηγή των CRM αυτήν την στιγμή είναι η Κίνα, είτε σαν πρωτογενής πηγή είτε σαν επενδυτής σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής.
Η συνεδρίαση καθόρισε τους τρόπους με τους οποίους θα λειτουργήσει αυτή η νέα πρωτοβουλία. Κύριο συστατικό της οδηγίας είναι η υποχρέωση όλων των χωρών να θεσπίσουν υπηρεσία μιας στάσης η οποία θα παρέχει ταχύτατα όλες τις αδειοδοτήσεις των σχετικών επενδύσεων που πρέπει να ολοκληρωθούν σε 2 χρόνια». Κάτι που ο κ. Αϊβαλιώτης χαρακτήρισε «Ηράκλειο άθλο», αφού σήμερα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες -της Ελλάδας μη εξαιρουμένης- η αδειοδοτική διαδικασία απαιτεί τετραπλάσιο διάστημα.
«Η οδηγία επίσης δίνει την δυνατότητα, αφού ενταχθεί μια επένδυση στις ευρωπαϊκές στρατηγικές επενδύσεις (που είναι δουλειά του Board), να ενταχθεί για χρηματοδότηση σε κάποιο από τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά ταμεία (Ταμείο Καινοτομίας, Ταμείο Συνοχής) η να βρει εύκολη δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), την EBRD, η άλλες εθνικές επενδυτικές τράπεζες», τόνισε ο κ. Αϊβαλιώτης.
Σημειώνεται ότι πριν λίγο καιρό ο επικεφαλής της MYTILINEOS κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος αποκάλυψε ότι η εταιρεία έχει υποβάλλει αίτημα στο Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ για χρηματοδότηση συνολικού ύψους 350 εκατ. ευρώ που αφορά σε project για τρία υλικά (βωξίτη, αλουμίνιο, γάλλιο).
Ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας τάχθηκε υπέρ της ανάγκης να προικοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Οδηγία CRM νέα πρωτοβουλία με ένα νέο ειδικό ταμείο για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, καθώς ειδικά οι χώρες που δεν έχουν την δυνατότητα εθνικών ταμείων (όπως είναι η Ελλάδα) δεν μπορούν να καλύψουν τις αναγκαίες επιδοτήσεις μόνες τους. Τα δε υπάρχοντα ευρωπαϊκά ταμεία έχουν πολλές άλλες προτεραιότητες να εξυπηρετήσουν.
«Αν δεν βάλουμε πόρους στο τραπέζι η επιδίωξη ενεργειακής αυτονομίας της Ευρώπης θα επιτευχθεί πολύ δύσκολα και ίσως πολύ αργά», σημείωσε, προσθέτοντας ότι η Κομισιόν φάνηκε να ακούει το σχετικό επιχείρημα. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Γαλλία.
Κατά τη συζήτηση τέθηκε επί τάπητος και η προοπτική δημιουργίας στρατηγικών ευρωπαϊκών αποθεμάτων για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει, σε αντίθεση με ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νοτια Κορέα, Κίνα, Ρωσία, Ινδία.
Το επόμενο βήμα είναι η υποβολή αιτήσεων μέχρι το τέλος Αυγούστου 2024 για επενδύσεις CRM για να χαρακτηριστούν σαν στρατηγικές, οι οποίες θα κριθούν από την Επιτροπή CRM το Νοέμβριο.
Σημειώνεται ότι ώθηση στις έρευνες για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Κρίσιμων Πρώτων Υλών στην Ελλάδα αναμένεται να δώσει η χρηματοδότηση ύψους 15 εκατ. ευρώ που δόθηκε στην ΕΑΓΜΕ από το Ταμείο Ρύπων με απόφαση της ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ΕΑΓΜΕ παρέδωσε πρόσφατα κοιτασματολογική μελέτη που χαρτογραφεί το δυναμικό του Δημόσιου Μεταλλευτικού Χώρου Κιμμερίων Ξάνθης. Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται η διάθεση ανοιχτών γεωχωρικών ψηφιακών δεδομένων εξορυκτικών χώρων με στόχο την αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος και η προετοιμασία του διαγωνισμού για τη μίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης για εξόρυξη αντιμονίου στον Δημόσιο Μεταλλευτικό Χώρο της Χίου.
