Οι διεθνείς τιμές του αργού πετρελαίου και των άλλων βασικών εμπορευμάτων, παρά τις διακυμάνσεις τους, αναμένεται να σημειώσουν ελαφρά περαιτέρω υποχώρηση το 2024 και το 2025 σύμφωνα με όσα αναφέρει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας στην ετήσια Έκθεση της ΤτΕ για τη Νομισματική Πολιτική.
Όπως σημειώνει, “οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις για το διεθνές περιβάλλον έχουν υποχωρήσει σε σχέση με τις προβλέψεις του Οκτωβρίου του 2023 και εμφανίζονται συμμετρικοί γύρω από τις εκτιμήσεις των βασικών σεναρίων (baseline projections) για το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό”, αναφέρει η ΤτΕ που προσθέτει ότι:
“Καθοδικό κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομική μεγέθυνση αποτελεί τυχόν κλιμάκωση και επέκταση των γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή και την Ερυθρά Θάλασσα, από όπου διέρχεται σημαντικό τμήμα του παγκόσμιου εμπορίου, αυξάνοντας εκ νέου τις διεθνείς τιμές των βασικών εμπορευμάτων και το κόστος των εισαγόμενων ενδιάμεσων και τελικών αγαθών.
Παράλληλα, τυχόν βραδύτερη υποχώρηση του πυρήνα του πληθωρισμού, λόγω διαταραχών στη συνολική προσφορά ή λόγω της στενότητας της αγοράς εργασίας, θα μπορούσε να μεταβάλει τις τρέχουσες προσδοκίες για τη βελτίωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος και για την εξέλιξη των βασικών επιτοκίων και του κόστους δανεισμού.”
Διεθνές εμπόριο και διεθνείς τιμές βασικών εμπορευμάτων
Αναλυτικά, με βάση την ΤτΕ, “οι εκτιμήσεις αναφορικά με το διεθνές εμπόριο υποδηλώνουν ανάκαμψη για το 2024 και το 2025, έναντι σχεδόν στασιμότητας το 2023, ωστόσο φαίνεται ότι αυτή θα είναι ασθενέστερη σε σχέση με τις εκτιμήσεις στις αρχές του τρέχοντος έτους. Κύρια συνιστώσα αποτελεί η ζήτηση αγαθών που συμβάλλουν στην πράσινη ενεργειακή μετάβαση και κυρίως ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Οι γεωπολιτικές εντάσεις στην Ερυθρά Θάλασσα και η ξηρασία στη Διώρυγα του Παναμά αναμένεται να συνεχίσουν να επηρεάζουν δυσμενώς το διεθνές εμπόριο, καθώς δυσχεραίνουν τη διέλευση των εμπορικών πλοίων, με συνέπεια να προκαλούνται προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και ανοδικές πιέσεις στο κόστος μεταφοράς.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ (Απρίλιος 2024), ο ρυθμός αύξησης του διεθνούς εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών σε όρους όγκου θα επιταχυνθεί σε 3,0% το 2024, από 0,3% το 2023, ωστόσο θα παραμείνει χαμηλότερος από το μέσο όρο προ της πανδημίας (2000-2019: 4,9%).
Μεσοπρόθεσμα, οι καθοδικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές του διεθνούς εμπορίου συνδέονται με το γεωοικονομικό κατακερματισμό και την περιφερειοποίηση των διεθνών εμπορευματικών ροών. Η εντεινόμενη και παρατεταμένη κρίση στη Μέση Ανατολή και τα μέτρα περιορισμού της προσφοράς αργού πετρελαίου από τον OPEC+ ώθησαν πρόσκαιρα, τον Απρίλιο του 2024, τη μέση τιμή του αργού πετρελαίου στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων έξι μηνών.
Στη συγκράτηση της ανόδου των τιμών συνέβαλαν οι διεθνείς πιέσεις για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή και η αυξανόμενη παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου, η οποία έχει αποδυναμώσει το μηχανισμό μετάδοσης των διαταραχών προσφοράς στη διεθνή τιμή του σε σχέση με το παρελθόν.
Η πορεία των τιμών
Την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2024 η μέση τιμή του πετρελαίου όλων των τύπων έφθασε περίπου τα 81,5 δολ. ΗΠΑ ανά βαρέλι, ενισχυμένη κατά 9,9% σε σχέση με το αντίστοιχο πεντάμηνο του 2023. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ (Απρίλιος 2024) για το σύνολο του 2024, η μέση τιμή του πετρελαίου θα διαμορφωθεί στα 78,6 δολ. ΗΠΑ ανά βαρέλι, έναντι 80,6 δολ. το 2023.
Ο κίνδυνος διαμόρφωσης υψηλότερων τιμών παραμένει υπαρκτός και συνδέεται με πιθανές ελλείψεις από την πλευρά της προσφοράς σε περίπτωση ταχύτερης μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας.
Το φυσικό αέριο
Η αυξημένη επάρκεια των ενεργειακών αποθεμάτων της Ευρώπης, ο σχετικά ήπιος χειμώνας, η ικανοποιητική παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κάμψη της βιομηχανικής ζήτησης για ενέργεια εξαιτίας της υποτονικής οικονομικής μεγέθυνσης, αλλά και τα υψηλά αποθέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), μείωσαν σταδιακά την τιμή του φυσικού αερίου όλων των τύπων.
Παράλληλα, η μέση τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη το πρώτο πεντάμηνο του 2024 σταθεροποιήθηκε στο επίπεδο του αντίστοιχου διαστήματος του 2023 και μειώθηκε κατά 88,5% σε σύγκριση με τα ιστορικώς υψηλά επίπεδα του Αυγούστου του 2022.
Ο κίνδυνος εκ νέου αύξησης της τιμής του φυσικού ύ αερίου παραμένει ωστόσο σημαντικός και συνδέεται με την ασφάλεια του εφοδιασμού σε περίπτωση ενίσχυσης των γεωπολιτικών εντάσεων.
Τα μέταλλα
Το Μάιο του 2024 οι τιμές των μετάλλων αυξήθηκαν πρόσκαιρα και διαμορφώθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από το Μάιο του 2022, ωθούμενες από τη ανάκαμψη της ζήτησης εκ μέρους της Κίνας, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας κατανάλωσης μετάλλων, καθώς και από τις προσδοκίες για βραδύτερη ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ. Οι τιμές των μετάλλων το Μάιο του 2024 ήταν αυξημένες κατά 13,9% έναντι του Δεκεμβρίου 2023.
Τα τρόφιμα
Τους πρώτους μήνες του 2024 οι διεθνείς τιμές των τροφίμων σημείωσαν μικρή μεταβλητότητα σε μέσα επίπεδα και παρέμειναν μειωμένες το Μάιο του 2024 κατά 1,6% έναντι του Δεκεμβρίου 2023. Σε ετήσια βάση, το Μάιο του 2024 οι τιμές των τροφίμων μειώθηκαν κατά 6,9%, αντανακλώντας τη σχετική εξομάλυνση του εμπορίου και της εφοδιαστικής αλυσίδας από τις επιπτώσεις της αβεβαιότητας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και την επίδραση της μείωσης των διεθνών τιμών της ενέργειας στις τιμές των λιπασμάτων.
Με βάση την ΤτΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι οι τιμές της ενέργειας και άλλων βασικών εμπορευμάτων, βραχυπρόθεσμα, δεν θα συμβάλουν σημαντικά περαιτέρω στις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών για τον περιορισμό των δευτερογενών επιδράσεων του πληθωρισμού. Σύμφωνα με το ΔΝΤ η μέση τιμή των βασικών εμπορευμάτων πλην των καυσίμων εκτιμάται ότι θα παραμείνει σταθερή το 2024 (σε δολ. ΗΠΑ), ενώ θα υποχωρήσει ελαφρώς το 2025”.
Οι προκλήσεις
Όπως αναφέρει, τέλος, η ΤτΕ, “οι προοπτικές για το διεθνές περιβάλλον βελτιώνονται, αλλά περιβάλλονται από σημαντικούς κινδύνους και αβεβαιότητες. Οι προκλήσεις που σχετίζονται με το χαμηλό ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας, το γεωοικονομικό κατακερματισμό, την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη και δίκαιη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση απαιτούν πολυμερή προσέγγιση και συνεργασία.”
Η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας ενδέχεται να διαρκέσει περισσότερο εάν καθυστερήσει η υλοποίηση αξιόπιστων μέτρων αναδιάρθρωσης του υπερχρεωμένου τομέα των ακινήτων ή εδραιωθούν προσδοκίες διαρκούς μείωσης των τιμών.
Τέλος, ο χαμηλός βαθμός αξιοπιστίας των δημοσιονομικών αρχών και εμπιστοσύνης στους θεσμούς σε αρκετές οικονομίες, αλλά και η πολιτική πόλωση ή ο κομματικός κατακερματισμός σε μερικές από αυτές, είναι δυνατόν να δυσχεράνει ή να καθυστερήσει την αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή και το ρυθμό υλοποίησης μεταρρυθμίσεων προς την κατεύθυνση αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών αυτών.”
Το θετικό σενάριο
Στον αντίποδα, όπως σημειώνει η ΤτΕ, “σε ευνοϊκότερες εξελίξεις έναντι των προβλέψεων είναι δυνατόν να συμβάλουν (α) η ευνοϊκή επίδραση επί της εγχώριας ζήτησης από την υποχώρηση της διεθνούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας και τη μεταβολή της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής, (β) η δημοσιονομική επίδραση του εκλογικού κύκλου σε πολλές μεγάλες οικονομίες, (γ) η πιθανή ταχύτερη αποκλιμάκωση του πυρήνα του πληθωρισμού και των πληθωριστικών προσδοκιών σε σχέση με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, αλλά και (δ) μία σημαντικότερη άμεση συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγικότητα. “
