του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Η συζήτηση για θαλάσσια αιολικά πάρκα στην Ελλάδα κρατάει εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια. Όταν ακόμη υπήρχε διαθέσιμος χώρος για μεγάλα χερσαία στην ξηρά και το ενδιαφέρον των επενδυτών ήταν ακόμη στραμμένο στα βουνά, όχι στο Κεντρικό Αιγαίο, στην Κρήτη και στην Αλεξανδρούπολη, δηλαδή στις θαλάσσιες περιοχές που προορίζονται για να φιλοξενήσουν τα πρώτα offshore πάρκα.
Το κεφάλαιο «θαλάσσια αιολικά στην Ελλάδα» θα είναι ένας από τους πρώτους φακέλους που θα απασχολήσει τον νέο υπουργό Ενέργειας. Εχει ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος, η Ελλάδα αποτελεί μια από τις τελευταίες χώρες με τόσο μεγάλη ακτογραμμή, που απουσιάζει από το παιχνίδι των offshore και οι πιέσεις προς τη νέα κυβέρνηση να επιταχύνει τις διαδικασίες από τους μεγάλους εγχώριους και ξένους παίκτες που έχουν πάρει θέση ενόψει της επόμενης μέρας, θεωρείται βέβαιο ότι θα ενταθούν.
Τα πρώτα οκτώ σχήματα
«Κλειδωμένες» συμφωνίες έχουν η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με την Ocean Winds, που αποτελεί τη σύμπραξη των εταιρειών EDP Renewables και Engie, για από κοινού ανάπτυξη offshore, ισχύος 1,5 GW, η Mytilineos με τη δανέζικη Copenhagen Offshore Partners, η Helleniq Energy (πρώην Ελληνικά Πετρέλαια) με την RWE, η Motor Oil με την Abu Dhabi Future Energy Company (Masdar) και η Intrakat με την Parkwind.
Εταίρο αναζητά καιρό τώρα η ΔΕΗ και μέχρι τώρα έχουν ακουστεί πάρα πολλά ονόματα, από τις γαλλικές Total και EDF, μέχρι τη νορβηγική Aker, ενώ μερίδιο από την πίτα των offshore θεωρείται βέβαιο ότι θα διεκδικήσουν η Εντέκα και ο όμιλος Κοπελούζου, πιθανώς με κάποιον παρτενέρ.
Τα οκτώ παραπάνω επενδυτικά σχήματα έχουν ήδη πάρει θέσεις στην αφετηρία αναμένοντας το εναρκτήριο λάκτισμα από την νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Το πρώτο offshore πάρκο φαίνεται ότι θα γίνει στην Αλεξανδρούπολη, την περιοχή η οποία έχει επιλεγεί να φιλοξενήσει πιλοτικά έργα, συνολικής ισχύος 600 MW. Εκεί, ο όμιλος Κοπελούζου έχει διασφαλίσει από το 2012 άδεια παραγωγής για θαλάσσιο πάρκο ισχύος 216 MW, το οποίο ως πιλοτικό θα προχωρήσει εκτός διαγωνιστικής διαδικασίας.
Που θα είναι οι πρώτες 5 περιοχές
Εκτός της Αλεξανδρούπολης, εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση θα τρέξουν τουλάχιστον τρεις - τέσσερις διαγωνισμοί.
Οι τρεις για περιοχές στο Κεντρικό Αιγαίο, οι οποίες θα οριοθετηθούν, είτε κοντά στην ηπειρωτική Ελλάδα, είτε στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή των Δωδεκαννήσων. Κάθε μια από αυτές τις τρεις περιοχές θα φιλοξενήσει από ένα πάρκο, ισχύος 300 MW. Σ' αυτές τις περιοχές θα αναπτυχθούν έργα, συνολικής ισχύος 900 MW.
Ένας για την Κρήτη και συγκεκριμένα για την θαλάσσια έκταση μεταξύ Σητείας και Ξηροκάμπου (Κόλπος Μιραμπέλλου), κοντά στις βόρειες ακτές του ανατολικού άκρου του νησιού. Εδώ το σχέδιο μιλά για offshore πάρκο, ισχύος 600 MW.
Αθροιστικά, δηλαδή η στρατηγική είναι η πρώτη φάση του εγχείρηματος να ξεκινήσει με έργα, συνολικής ισχύος 2,1 GW.
Στην πλήρη ανάπτυξη του σχεδίου για ελληνικά offshore πάρκα, εκτιμάται ότι θα εγκατασταθούν μάξιμουμ γύρω στα 12 -15. Εξ αυτών, τρία - τέσσερα θα μπορούσαν να βρίσκονται στα ανατολικά της Κρήτης, δύο - τρία στο Αν. Αιγαίο και ειδικά στον άξονα Λέσβος - Χίος - Σάμος, επίσης δύο - τρία στα Δωδεκάνησα, επιπλέον τρία στα ανατολικά της Εύβοιας κοντά στην ηπειρωτική χώρα και ακόμη δύο στην Αλεξανδρούπολη. Εννοείται ότι γεωπολιτικές παράμετροι, όπως π.χ τα έξι μίλια στις περιοχές του Αιγαίου και της Κρήτης, περιορίζουν σημαντικά το εύρος των ζωνών ανάπτυξης σε κάποιες περιοχές, ενώ έτερα εμπόδια, πέραν των περιβαλλοντικών, προκύπτουν και από τον τουρισμό.
Η πιο δύσκολη ενεργειακή επένδυση
Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω σε χρονοδιαγράμματα; Όσοι δεν ασχολούνται στενά με το αντικείμενο θεωρούν ότι ο πρώτος διαγωνισμός είναι ζήτημα ενός έτους. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Και μόνο το γεγονός ότι για να εγκριθεί μια επένδυση σε offshore αιολικό απαιτείται το πράσινο φως τουλάχιστον εννέα διαφορετικών υπουργείων και υπηρεσιών, αποδεικνύει πως πρόκειται για την πιο δύσκολη ενεργειακή επένδυση.
Ας δούμε ποια είναι τα βήματα. Το πρώτο αφορά την έγκριση από το νέο υπουργό Ενέργειας του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, δηλαδή να βγει η σχετική ΚΥΑ από τα πολλά εμπλεκόμενα υπουργεία και εν συνεχεία να οριστούν οι πέντε πρώτες μεγάλες περιοχές. Οι θαλάσσιες αυτές ζώνες είναι οι λεγόμενες Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ) και θα οριοθετούνται με τεχνική μελέτη της ΕΔΕΥΕΠ.
Εντός των πέντε αυτών θαλασσίων ζωνών θα προχωρήσει η οριοθέτηση των σχετικών πολυγώνων, δηλαδή των «οικοπέδων», εντός των οποίων θα καθορίζεται και η ισχύς των έργων που μπορούν να εγκατασταθούν, με ένα μέσο πάρκο να υπολογίζεται στα 300 MW. Εδώ απαιτείται αναλυτική αποτύπωση και διευθέτηση σειράς ζητημάτων, από αρχαιολογικών, αλιείας και θαλασσίων πτηνών μέχρι φυσικά εκείνων που άπτονται του ΓΕΕΘΑ.
Ταυτόχρονα, με όλα τα παραπάνω θα ξεκινήσει το δύσκολο εγχείρημα της εκπόνησης Στρατηγικής Μελέτης Περιβάλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).
Η θέσπιση των θέσεων θα γίνει με προεδρικό διάταγμα (ΠΔ), με το οποίο θα εγκρίνονται επίσης οι όροι και τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ώστε οι σχετικές ρυθμίσεις να περνούν και από τον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Δύο μήνες μετά τη δημοσίευση του ΠΔ, τότε μόνο θα αρχίσει η υποβολή αιτήσεων από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές για τη χορήγηση Αδειών Έρευνας εντός οριοθετημένων περιοχών.
Μεταξύ 2028-2029 ο πρώτος διαγωνισμός
Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο καθώς οι θαλάσσιες ανεμογεννήτριες είναι πολύ μεγαλύτερες των χερσαίων. Η μέση ανεμογεννήτρια στην ξηρά είναι 3-5 MW όταν στην θάλασσα είναι 10-15 MW. Και αυτό, γιατί όσο μειώνεται το πλήθος των ανεμογεννητριών, τόσο μειώνεται και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Καλύτερα επομένως λίγες και μεγάλες μηχανές, παρά πολλές και μικρές, που επηρεάζουν περισσότερο το οπτικό αποτύπωμα. Και το πιο σημαντικό είναι το θέμα του κόστους. Όσο πιο μεγάλη είναι μια μηχανή, τόσο μικρότερο είναι το μοναδιαίο κόστος επένδυσης και παραγωγής ενέργειας.
Συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω, ακόμη και όταν οριοθετηθούν οι πρώτες περιοχές, θα χρειαστεί να μεσολαβήσει ένα 8μηνο - 12μηνο, μέχρι να δρομολογηθούν μια σειρά από διαδικασίες: Από την ανάθεση του έργου των μετρήσεων σε εργολάβο, μέχρι την παραγγελία του εξοπλισμού, την αδειοδότηση και την εγκατάσταση.
Συμπερασματικά, άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι ο πρώτος διαγωνισμός δεν πρόκειται να γίνει πριν από την περίοδο 2028-2029. Όσο για το πρώτο θαλάσσιο αιολικό πάρκο, οι πάντες εκτιμούν ότι θα είναι αυτό του ομίλου Κοπελούζου στην Αλεξανδρούπολη, το οποίο ως πιλοτικό θα κατασκευαστεί εκτός διαγωνιστικής διαδικασίας.
