Ώθηση στην ανάπτυξη της παραγωγής “πράσινης” ενέργειας στην ΕΕ και στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων εκτιμάται ότι δίνει η υπογραφή από τους Υπουργούς Ενέργειας των 26 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, του Ευρωπαϊκού Χάρτη Αιολικής Ενέργειας (European Wind Charter), το απόγευμα της Τρίτης 19 Δεκεμβρίου 2023 στις Βρυξέλλες.
Σημειώνεται ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να επιτύχουν κλιματική ουδετερότητα στην ΕΕ έως το 2050. Επίσης με βάση την ΕΕ η μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση για την κλιματική ουδετερότητα. Έως το 2050, όπως αναφέρει η ΕΕ, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται στην Ευρώπη θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Με τη δέσμη, μάλιστα, Fit for 55, η ΕΕ σχεδιάζει να αυξήσει το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030, πέραν του τρέχοντος στόχου που συμφωνήθηκε το 2018. Συγκεκριμένα, στόχος είναι από το 21% της κατανάλωσης ενέργειας που προήλθε από ΑΠΕ το 2021, να πάμε σε διπλάσιο ποσοστό το ο 2030.
Στόχος του σχεδίου είναι τόσο να τερματιστεί η εξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα όσο και να ενισχυθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μεταξύ άλλων με την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Μηνύματα της αγοράς
Στο φόντο αυτό η αγορά επιμένει ότι απαιτούνται έμπρακτες κινήσεις που να επιβεβαιώνουν τη βούληση αυτή, κάτι που ως μήνυμα είναι παραδεκτό ότι στέλνεται με την υπογραφή του Χάρτη. Ουσιαστικά, όπως αναφέρει η ΕΛΕΤΑΕΝ, με το Χάρτη, οι, 26 ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεσμεύθηκαν να λάβουν τα επείγοντα μέτρα που περιγράφονται στο Πακέτο Αιολικής Ενέργειας (Wind Power Package) που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο. Πρόκειται για 15 άμεσες ενέργειες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αιολικής αλυσίδας αξίας της Ευρώπης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ενεργειών αποτελεί υποχρέωση των εθνικών κυβερνήσεων και αφορά κινήσεις για την αρση των γραφειοκρατικών εμποδίων με εξορθολογισμένους κανόνες αδειοδότησης αλλά και αλλαγές σε τομείς όπως η χρηματοδότηση και το πλαίσιο για τους διαγωνισμούς.
Είναι προφανές, ότι με πολλά μέτωπα ανοιχτά στη χώρα μας, με κυριότερο το χωροταξικό των ΑΠΕ, τη βιωσιμότητα επενδυτικών πλάνων, λόγω κόστους και 'μηδενικών" τιμών, την έλλειψη διασυνδέσεων και ηλεκτρικού χώρου, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, μια τέτοια υπογραφή δεσμεύει τη χώρα να κινηθεί γρήγορα κι να προβεί σε έμπρακτες κινήσεις. Άλλωστε, οι “γκρίνιες” δεν είναι λίγες, ένθεν κακείθεν, σε σχέση με το σχεδιασμό που κάνει η κυβέρνηση για την ανάπτυξη των αιολικών, αλλά και τη στρατηγική π.χ. για το τι θα γίνει με το υπερβάλον δυναμικό.
Κύριο σημείο κριτικής είναι ότι δεν καθορίζει πρώτα τις ανάγκες σε παραγωγικό δυναμικό - προστασία περιβάλλοντος κτλ και τη στρατηγική, και στη συνέχεια να εντάξει τις χωροθετήσεις, τόσο σε θάλασσα, όσο και στεριά, με την εκπόνηση των χωροταξικών μελετών και τελικών σχεδίων, στο όλο στρατηγικό πλάνο.
Αντίθετα, όπως τονίζεται, προχωρά σε κάποιες μεμονωμένες διαδικασίες απαγορεύσεων, π.χ. (Απάτητα Βουνά), που δίνουν “θολό” μήνυμα σε αγορά και κοινωνία για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, χωρίς να σημαίνει ότι στις εν λόγω περιοχές θα επιλέγονταν θέσεις για επενδύσεις.
Επίσης, η αγορά αναμένει να δει το επόμενο βήμα με τα θαλάσσια αιολικά, ώστε να καταφανεί, με όρους διαφάνειας, η βούληση για προσέλκυση το δυνατό, έντονου ενδιαφέροντος από μεγάλους “παίκτες”, καθώς οι επενδύσεις που απαιτούνται εκεί είναι μεγάλης κλίμακας και απαιτητικές.
300 εταιρείες
Πάντως, εκτός από τις εθνικές κυβερνήσεις, 300 εταιρείες και οργανισμοί από τον τομέα της αιολικής ενέργειας της Ευρώπης, ανάμεσά τους και η ΕΛΕΤΑΕΝ, έχουν υπογράψει τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Αιολικής Ενέργειας.
Όπως αναφέρει σε σχετική της ενημέρωση η ΕΛΕΤΑΕΝ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να λάβουν τα επείγοντα μέτρα που περιγράφονται στο Πακέτο Αιολικής Ενέργειας (Wind Power Package) που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο. Μέτρα που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αιολικής αλυσίδας αξίας της Ευρώπης συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για τουλάχιστον 42,5% ανανεώσιμη ενέργεια έως το 2030. Κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστεί τεράστια ενίσχυση της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος με αναμενόμενη αύξηση από 204 GW το 2022 σε πάνω από 500 GW το 2030.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, αυτή η ευρεία υποστήριξη δείχνει ότι οι κυβερνήσεις έχουν κατανοήσει τη στρατηγική αξία της αιολικής ενέργειας και την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της αιολικής βιομηχανίας της Ευρώπης.
Σημειώνεται, ότι με την υπογραφή του Ευρωπαϊκού Χάρτη Αιολικής Ενέργειας, οι 26 χώρες δεσμεύονται να εφαρμόσουν επειγόντως αλλαγές σε τομείς όπως η αδειοδότηση, η χρηματοδότηση και οι διαγωνισμοί αιολικής ενέργειας. Δεσμεύονται επίσης να επενδύσουν στην αλυσίδα εφοδιασμού της αιολικής ενέργειας της Ευρώπης και να υποστηρίξουν τις υποδομές που απαιτούνται για την επέκταση της αιολικής ενέργειας.
Μεταξύ άλλων, θα πρέπει να υπάρξει ταχεία εφαρμογή των νέων κανόνων αδειοδότησης βάσει της νέας οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ψηφιοποίηση των διαδικασιών.
Τα κριτήρια για τους διαγωνισμούς
Στους διαγωνισμούς, τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιούν περισσότερο κριτήρια προεπιλογής, όπως η κυβερνοασφάλεια και η προστασία των δεδομένων. Θα διασφαλίσουν επίσης ότι οι τιμές των διαγωνισμών θα αναπροσαρμόζονται για να αντικατοπτρίζουν τις αυξήσεις στο κόστος, αλλά και στα δεδομένα με τα επιτόκια, που αποτελούν ένα μεγάλο πονοκέφαλο για επενδύσεις σήμερα. Όπως αναφέρεται, η έλλειψη τιμαριθμικής αναπροσαρμογής είναι πρόβλημα: τα αιολικά πάρκα κερδίζουν μια δημοπρασία με μια δεδομένη τιμή αλλά όταν παραγγέλνουν τις ανεμογεννήτριές τους, το κόστος έχει αυξηθεί.
Τα κράτη μέλη δεσμεύονται επίσης να δημοσιεύουν σαφή χρονοδιαγράμματα διαγωνισμών και 10ετή σχέδια για την επέκταση της αιολικής ενέργειας.
Χρηματοδότηση
Στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας, τα κράτη μέλη θα κάνουν πλήρη χρήση της ευελιξίας που παρέχεται βάσει των αναθεωρημένων κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις. Αυτοί επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να καλύπτουν ένα ορισμένο ποσοστό του συνολικού κόστους για μια επένδυση π.χ. σε ένα νέο εργοστάσιο για την παραγωγή εξαρτημάτων ανεμογεννητριών.
Επίσης, οι κυβερνήσεις δεσμεύονται να προωθήσουν επενδύσεις σε λιμάνια, δρόμους και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας για να υποστηρίξουν την επέκταση της αιολικής ενέργειας.
Του ευρωπαϊκού χάρτη για την αιολική ενέργεια έχουν προηγηθεί και δύο σημαντικές εξελίξεις. Η πρόσκληση που ανακοινώθηκε από την Κομισιόν 4 δισεκ. ευρώ στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας με επιχορηγήσεις που αποσκοπούν στη στήριξη των επενδύσεων στην παραγωγή καθαρής τεχνολογίας. Και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) άλλαξε πρόσφατα τους κανόνες δανεισμού της για να υποστηρίξει τις επενδύσεις σε εργοστάσια και επίσης θέσπισε ένα νέο σχέδιο αντεγγυήσεων ύψους 5 δισ. ευρώ για την κατασκευαστική βιομηχανία ανεμογεννητριών.
