“Ρόλο” “κλειδί” επιφυλάσσει το νέο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό - Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028 στο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης της Ελλάδας. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο κείμενο, το Πρόγραμμα χρησιμοποιεί τον Μηχανισμό Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για την αντιμετώπιση των ευρύτερων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε περιοχές όπου η απασχόληση και το εισόδημα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα ή βιομηχανίες με υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα (Δ. Μακεδονία, Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, δήμοι της περιφέρειας Πελοποννήσου).
Το Μεσοπρόθεσμο αναλύει τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί για τις λιγνιτικές περιοχές.
Το ΠΔΑΜ Ελλάδα (2021-2027) έχει ενεργοποιηθεί, με την προτεραιότητα 1 να επικεντρώνεται στη δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στην προώθηση της καινοτομίας και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Να σημειωθεί ότι πριν λίγες μέρες και στο φόντο κριτικής που είχε ασκηθεί υπεγράφη από τον αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκο Παπαθανάση, η συμφωνία χρηματοδότησης για τη σύσταση Ταμείου Χαρτοφυλακίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Το Ταμείο, με συνολικό προϋπολογισμό δανείων 187 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται με πόρους του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του ΕΣΠΑ 2021-2027, με δυνατότητα χρηματοδότησης και από άλλους ευρωπαϊκούς, εθνικούς και άλλης προέλευσης πόρους.
Στόχος είναι η δημιουργία, σε πρώτη φάση, δύο Χρηματοδοτικών Μέσων- ως «Ειδικά Ταμεία»- για τη στήριξη και ανάπτυξη των επιχειρήσεων κάθε μεγέθους στις περιοχές Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, η διευκόλυνση της πρόσβασής τους στη χρηματοδότηση, η ενθάρρυνση των επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας, και η εν γένει ανάπτυξη των εν λόγω περιοχών στο πλαίσιο της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου για την ομαλή και δίκαιη μετάβαση στη «μεταλιγνιτική» εποχή.
Η προτεραιότητα 2 αφορά την ενεργειακή μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα με δράσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε συστήματα και υποδομές οικονομικά προσιτής καθαρής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών αποθήκευσής της.
Να σημειωθεί ότι με βάση το Green Tank,η ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων προτάχθηκε, από το πρόγραμμα για τη Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, ως βασική παράμετρος για την μετάλλαξη των οικονομιών τους. Ωστόσο, σύμφωνα με το The Green Tank, έντεκα μήνες μετά την πρώτη πρόσκληση από την Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Ανάπτυξης δεν έχουν υποβληθεί προτάσεις χρηματοδότησης στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος που αφορά στη στήριξη ενεργειακών κοινοτήτων για την ανάπτυξη δράσεων αυτοπαραγωγής από ΟΤΑ και συναφείς φορείς.
«έως και σήμερα δεν έχουν υποβληθεί προτάσεις χρηματοδότησης στο πλαίσιο την εν λόγω Πρόσκλησης», όπως καταγράφεται στην τροποποίηση, παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει 11 μήνες από την έκδοση της πρώτης πρόσκλησης, αναφέρει το The Green Tank με επιστολή του προς την ΕΥΔΑΜ.
Για τον λόγο αυτό το Green Tank προτείνει να υπάρξει μια αναλυτική ενημέρωση της Επιτροπής Παρακολούθησης για τους ακριβείς λόγους που εμποδίζουν την κατάθεση προτάσεων χρηματοδότησης, στην οποία να κληθούν και οι δήμαρχοι των επιλέξιμων δήμων, όπως και άλλες αρμόδιες αρχές (πχ ΔΕΔΔΗΕ, DG Regio κλπ), καθώς και να εκδοθεί άμεσα νέα πρόσκληση για έργα αυτοπαραγωγής με μπαταρίες από ενεργειακές κοινότητες πολιτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, διευρύνοντας έτσι τις κατηγορίες δικαιούχων που τώρα περιλαμβάνουν μόνο ΟΤΑ και συναφείς φορείς.
Παράλληλα το Μεσορπόθεσμο, αναφέρει ότι η Προτεραιότητα 3 επικεντρώνεται στην ανάπλαση και επαναχρησιμοποίηση υποβαθμισμένης γης και εγκαταστάσεων, στην υλοποίηση πράσινων υποδομών και στην προώθηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας μέσω τεχνικών έργων αναπροσαρμογής της χρήσης γης.
Η Προτεραιότητα 4 στοχεύει στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών συνεπειών της μετάβασης μέσω παρεμβάσεων για την προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού σε δεξιότητες και επαγγέλματα που σχετίζονται με νέες παραγωγικές δραστηριότητες.
Η Προτεραιότητα 5 έχει σχεδιαστεί για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και να διαφοροποιήσει τις τοπικές οικονομίες μέσω στοχευμένων μέτρων που βασίζονται στην κοινότητα. Όλα τα αντίστοιχα μέτρα και οι επενδύσεις θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της προγραμματικής περιόδου. Συμπληρώνοντας αυτές τις προσπάθειες, το «Ελλάδα 2.0» συμπληρώνει το ΠΔΑΜ στοχεύοντας
συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που υποστηρίζουν περαιτέρω την οικονομική και κοινωνική μετάβαση των περιοχών που εξαρτώνται από τον άνθρακα.
Το μέτρο «Δράσεις αναζωογόνησης των περιοχών που πλήττονται περισσότερο (Περιοχές Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης)», το οποίο θα ολοκληρωθεί έως το 2026, χρηματοδοτεί την αποκατάσταση παλαιών μεταλλευτικών περιοχών στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, προάγοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την οικονομική συνοχή, καθώς μετριάζει άμεσα τις αρνητικές επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης της χρήσης του λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και υποστηρίζει την πράσινη μετάβαση, προετοιμάζοντας παράλληλα αυτές τις περιοχές για μελλοντικές οικονομικές δραστηριότητες.
Επιπλέον, συμβάλλει στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης.
