Η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων συμβάλλει στη μείωση της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και, ως εκ τούτου, έχει κεντρική σημασία για την επίτευξη των κλιματικών φιλοδοξιών της ΕΕ, ενώ παράλληλα ενισχύει την παρούσα και μελλοντική ενεργειακή ασφάλεια.
Για να εξασφαλιστεί ότι ο στόχος της ΕΕ για το 2030, δηλαδή η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% (σε σύγκριση με το 1990), μπορεί να επιτευχθεί, η Επιτροπή αναθεώρησε την Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτηριακών υποδομών της, μαζί με τους άλλους κανόνες για την ενέργεια και το κλίμα. Η αναθεωρημένη Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση (EU/2023/1791), που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 20 Σεπτεμβρίου 2023, αυξάνει σημαντικά τις φιλοδοξίες της ΕΕ όσον αφορά τον συγκεκριμένο τομέα. Τα κτήρια ευθύνονται για περίπου το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ και για το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ενέργεια που καταναλώνουν.
Όσον αφορά την Κύπρο, τα κτήρια ευθύνονται για το 30% της κατανάλωσης ενέργειας, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενέργειας της Κύπρου. Πολλά και ποικίλα είναι τα σχέδια επιδοτήσεων που έτρεξαν, τρέχουν ή θα ανακοινωθούν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας και αφορούν ή αφορούσαν έμμεσα ή άμεσα την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων. Ακόμη και το πολύ πρόσφατο σχέδιο χορηγιών «φωτοβολταϊκά για όλους» εμπίπτει μεταξύ άλλων (και) σε αυτήν την κατηγορία.
Όμως, με τον κατασκευαστικό τομέα συνεχώς να αναπτύσσεται, με αρκετές επενδύσεις να βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, υπάρχουν ανησυχίες για περαιτέρω αύξηση και της ενεργειακής κατανάλωσης. Συνεπώς, η μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας και η χρήση ανανεώσιμων πηγών στον κτηριακό τομέα αποτελούν σημαντικά μέτρα που απαιτούνται για την μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου και για την ενδυνάμωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού του νησιού.
Με τον περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτηρίων Νόμο, που εναρμονίζει τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες στο Εθνικό Δίκαιο (εξαιρουμένης της νέας Οδηγίας του 2023) έχουν ήδη θεσπιστεί μια σειρά από μέτρα που στοχεύουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων και υφιστάμενων κτηρίων, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, τις κλιματικές συνθήκες των εσωτερικών χώρων του κτηρίου, καθώς και τη σχέση κόστους – οφέλους στον κύκλο ζωής του κτηρίου. Νόμος που επιχειρεί ουσιαστικά να θέσει έναν μπούσουλα του κεντρικού σχεδιασμού, για να πετύχει η Κύπρος τις απαιτήσεις για τα κτήρια με μηδενική κατανάλωση ενέργειας.
ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΜΕΤΡΑ
Με την υφιστάμενη νομοθεσία προβλέπεται ο καθορισμός απαιτήσεων ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης για νέα κτήρια και κτηριακές μονάδες, κτήρια και κτηριακές μονάδες που υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας και για στοιχεία του κελύφους του κτηρίου που τοποθετούνται εκ των υστέρων ή αντικαθίστανται.
Προβλέπεται επίσης η έκδοση πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα τα νέα κτήρια και κτηριακές μονάδες και για όλα τα κτήρια και κτηριακές μονάδες που ενοικιάζονται ή πωλούνται.
Επίσης, προβλέπεται η προώθηση κτηρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, με στόχο όλα τα νέα κτήρια που κατασκευάζονται έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 να είναι κτήρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Περαιτέρω, η νομοθεσία καθορίζει τον καταρτισμό μακροπρόθεσμης στρατηγικής ανακαίνισης κτηρίων, την καθιέρωση τακτικών επιθεωρήσεων των συστημάτων θέρμανσης και των συστημάτων κλιματισμού, την καθιέρωση εθελοντικού συστήματος αξιολόγησης του δείκτη ευφυούς ετοιμότητας των κτηρίων και τέλος την επισκόπηση των εθνικών πρωτοβουλιών για την προώθηση έξυπνων τεχνολογιών και καλά διασυνδεδεμένων κτηρίων και κοινοτήτων, καθώς και τη βελτίωση των δεξιοτήτων και της εκπαίδευσης στον κατασκευαστικό τομέα και τον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Τα κτήρια συμβάλλουν ουσιαστικά στην κατανάλωση ενέργειας μακροπρόθεσμα, λόγω του μεγάλου κύκλου ζωής τους και ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντική η θέσπιση κατάλληλων μέτρων για την εξοικονόμηση και αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας, τόσο στα νέα όσο και σε αυτά που ανακαινίζονται. Για το σκοπό αυτό απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης εφαρμόζονται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
• Σε νέα κτήρια και κτηριακές μονάδες
• Σε κτήρια που υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας
• Σε στοιχεία του κελύφους του κτηρίου που αντικαθίστανται ή τοποθετούνται εκ των υστέρων
Οι απαιτήσεις για κάθε κτήριο διαφέρουν ανάλογα με ποια από τις πιο πάνω περιπτώσεις εμπίπτουν και ανάλογα με τον τύπο του κτηρίου.
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) κατατάσσει τα κτήρια σε ενεργειακές κατηγορίες, με κλίμακα από το Α μέχρι το Η, όπου η κατηγορία Α αντιπροσωπεύει τα κτήρια ή τις κτηριακές μονάδες με την πιο υψηλή ενεργειακή απόδοση. Επιπλέον, το ΠΕΑ δίδει πληροφόρηση σχετικά με την εκτιμώμενη ετήσια κατανάλωση ενέργειας, τις ετήσιες εκπομπές CO2 από τη χρήση ενέργειας και τη συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών του κτηρίου. Ο ιδιοκτήτης του κτηρίου ή της κτηριακής μονάδας μεριμνά για την έκδοση του ΠΕΑ στις ακόλουθες περιπτώσεις:
• Για κτήρια ή κτηριακές μονάδες που κατασκευάζονται.
• Για κτήρια ή κτηριακές μονάδες που διατίθενται προς πώληση ή/και πωλούνται.
• Για κτήρια ή κτηριακές μονάδες που διατίθενται προς ενοικίαση ή και εκμισθώνονται σε νέο ενοικιαστή.
• Για κτήρια στα οποία η συνολική ωφέλιμη επιφάνεια άνω των 250τ.μ. χρησιμοποιείται από δημόσια αρχή και τα όποια επισκέπτεται συχνά το κοινό.
Κατά την κατασκευή, πώληση ή εκμίσθωση κτηρίου ή κτηριακής μονάδας επιδεικνύεται ΠΕΑ ή αντίγραφό του στον υποψήφιο ενοικιαστή ή αγοραστή και παραδίδεται στον αγοραστή ή ενοικιαστή. Επιπλέον, η κατηγορία ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου ή της κτηριακής μονάδας που διατίθεται προς πώληση ή ενοικίαση πρέπει να δηλώνεται σε όλες τις εμπορικές διαφημίσεις. Τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης είναι δεκαετούς ισχύος και εκδίδονται μόνο από ειδικευμένους εμπειρογνώμονες των οποίων τα προσόντα και οι υποχρεώσεις καθορίζονται σε σχετικούς κανονισμούς. Η Υπηρεσία Ενέργειας διατηρεί μητρώο όλων των ειδικευμένων εμπειρογνωμόνων. Μέρος του μητρώου που περιλαμβάνει τα ονόματα και τα στοιχεία επικοινωνίας των ειδικευμένων εμπειρογνωμόνων είναι διαθέσιμα στο Σύστημα Ενεργειακής Πιστοποίησης Κτηρίων.
ΚΤΗΡΙΑ ΜΕ ΣΧΕΔΟΝ ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Κτήριο με Σχεδόν Μηδενική Κατανάλωση Ενέργειας σημαίνει κτήριο με πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση, προσδιοριζόμενη σύμφωνα με τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου και του οποίου η σχεδόν μηδενική ή η πολύ χαμηλή ποσότητα ενέργειας που απαιτείται καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, περιλαμβανομένης της παραγόμενης επιτόπου ή πλησίον του κτηρίου.
Οι απαιτήσεις και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του κτηρίου με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας καθορίστηκαν σε Διάταγμα που είχε εκδώσει ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας το 2014. Οι απαιτήσεις αυτές έγιναν υποχρεωτικές για νέα κτήρια με τις ισχύουσες απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακή απόδοσης που εκδόθηκαν το 2020.
Επιπλέον, οι απαιτήσεις μπορούν αξιοποιηθούν από όσους επιθυμούν να ανακαινίσουν και να αναβαθμίσουν ένα υφιστάμενο κτίριο σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ
Η επιθεώρηση των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού στόχο έχει να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση των συστημάτων μέσω των προτάσεων που υποβάλει ο επιθεωρητής. Συστήματα θέρμανσης και συστήματα κλιματισμού, ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 70kW πρέπει να επιθεωρούνται κάθε πέντε χρόνια.
Οι επιθεωρήσεις μπορούν να μην εφαρμοσθούν στην περίπτωση που έχει εγκατασταθεί σύστημα αυτοματισμού και ελέγχου ή που το σύστημα καλύπτεται από σύμβαση ενεργειακής απόδοσης ή συμφωνηθέν κριτήριο ενεργειακής απόδοσης ή από την ανάθεση λειτουργίας του συστήματος σε φορέα εκμετάλλευσης ή διαχειριστή δικτύου. Προαιρετικά μπορεί να επιθεωρηθούν και συστήματα ισχύος μικρότερης των 70kW.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΤΗΡΙΟΥ
Για περαιτέρω βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού σε υφιστάμενα κτήρια νομοθετήθηκε περιοδικός έλεγχος, ρύθμιση και λειτουργία των συστημάτων αυτών. Σε δύο οδηγούς που έχουν εκδοθεί για το κάθε σύστημα, περιγράφονται οι εργασίες και οι έλεγχοι που πρέπει να γίνονται από τους εγκαταστάτες τεχνικών συστημάτων. Σκοπός είναι να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα συντήρησης των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού, ώστε αυτά να λειτουργούν με την καλύτερη δυνατή ενεργειακή απόδοση.
Επιπλέον, για τα νέα συστήματα που εγκαθίστανται σε υφιστάμενα κτήρια και για τα υφιστάμενα σύστημα που αναβαθμίζονται, έχουν καθοριστεί απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Οι απαιτήσεις πέραν των συστημάτων κλιματισμού και θέρμανσης καλύπτουν και τα συστήματα παραγωγής ζεστού νερού, μεγάλου εξαερισμού, φωτισμού, τα συστήματα αυτοματισμού και ελέγχου και συστήματα επιτόπιας παραγωγής ηλεκτρισμού. Η εφαρμογή των απαιτήσεων είναι υποχρεωτική στον βαθμό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονομικά εφικτό.
H Υπηρεσία Ενέργειας έχει δημιουργήσει το μητρώο εγκαταστατών με στόχο να διασφαλίσει κάποια ελάχιστα ποιοτικά επίπεδα ως προς την εγκατάσταση συστημάτων και την ενεργειακή τους απόδοση. Η διασφάλιση της ποιότητας αναμένεται σταδιακά να αυξήσει την εμπιστοσύνη των ιδιοκτητών κτιρίων προς το τεχνικό προσωπικό που εργάζεται στον τομέα των τεχνικών συστημάτων και των συστημάτων ΑΠΕ μικρής κλίμακας.
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΥΦΥΟΥΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ
Ο δείκτης ευφυούς ετοιμότητας των κτηρίων χρησιμοποιείται για να μετρά την ικανότητα των κτιρίων να χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών, καθώς και των ηλεκτρονικών συστημάτων προκειμένου να προσαρμόζουν τη λειτουργία των κτηρίων στις ανάγκες των ενοίκων και του δικτύου και να βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση και τις συνολικές επιδόσεις των κτηρίων.
Η αξιολόγηση της ευφυούς ετοιμότητας των κτηρίων θα βασίζεται σε εκτίμηση του κτηρίου ή της κτηριακής μονάδας όσον αφορά την ικανότητα προσαρμογής της λειτουργίας του στις ανάγκες των ενοίκων και του δικτύου, και τη δυνατότητα βελτίωσης της ενεργειακής του απόδοσης και των συνολικών επιδόσεων του.
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΟΔΗΓΙΑ ΤΗΣ ΕΕ
Πέραν των πιο πάνω, η νέα Οδηγία θα απαιτεί περαιτέρω από το 2030 όλα τα νέα κτήρια στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των νεόδμητων κατοικιών, να είναι «κτήρια μηδενικών εκπομπών». Η νέα Οδηγία έλαβε υπόψη πως, ενώ το 2020, πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε αστικές περιοχές, το ποσοστό αυτό αναμένεται να φθάσει το 68% έως το 2050. Επιπλέον, οι μισές από τις αστικές υποδομές που θα είναι διαθέσιμες έως το 2050 δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί.
Μέχρι το 2050, όλα τα κτήρια στην ΕΕ θα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο των «κτηρίων μηδενικών εκπομπών». Η οδηγία έθεσε επίσης το 2040 ως προθεσμία για τις εθνικές κυβερνήσεις να καταργήσουν σταδιακά τους λέβητες ορυκτών καυσίμων. Από το 2025, οι χώρες της ΕΕ δεν θα προσφέρουν οικονομικά κίνητρα για την εγκατάσταση λεβήτων που τροφοδοτούνται από ορυκτά καύσιμα. Οι χώρες της ΕΕ δαπανούν 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις για εξοπλισμό θέρμανσης με ορυκτά καύσιμα.
Η Οδηγία προβλέπει επίσης μηδενικές εκπομπές από όλα τα νέα κτήρια από το 2028 (2026 για τα νέα κτήρια που κατοικούνται ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές), εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, έως το 2028, σε όλα τα νέα και εξασφάλιση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης με κατηγορία E έως το 2030 (και D έως το 2033). Σε αντίθετη περίπτωση, το ακίνητο δεν θα μπορεί να υποθηκευτεί ή να μεταβιβαστεί/πωληθεί. Επίσης σημαντική παράμετρος της νέας οδηγίας είναι η μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 1,9% ετησίως από τον δημόσιο τομέα όπως και οι μετατροπές δημόσιων κτιρίων σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας ή κτήρια μηδενικών εκπομπών κατά 3% ετησίως. Η υποχρέωση εξοικονόμησης ενέργειας που έχει καθορίσει η νέα οδηγία θα πρέπει να ενισχυθεί και να ισχύσει και μετά το 2030. Αυτό θα εξασφαλίζει σταθερότητα για τους επενδυτές και, συνεπώς, θα ενθαρρύνει τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις και τα μακροπρόθεσμα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, όπως η ριζική ανακαίνιση κτηρίων με μακροπρόθεσμο στόχο τη διευκόλυνση της οικονομικά αποδοτικής μετατροπής των υφιστάμενων κτηρίων σε κτήρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας.
ΤΕΛΟΣ ΤΟ Φ/Α ΓΙΑ ΨΥΞΗ/ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΣΕ ΝΕΑ ΚΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ 2030
Για να διασφαλιστεί μια πλήρως απαλλαγμένη, από τις εκπομπές άνθρακα, θέρμανση και ψύξη έως το 2050, ο ορισμός της αποδοτικότητας τους αναθεωρείται και οι ελάχιστες απαιτήσεις θα τροποποιηθούν σταδιακά, ώστε να επιτραπεί η προοδευτική ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η στήριξη νέων μονάδων συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και συνδέονται με θέρμανση σε αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης θα είναι δυνατή μόνο μέχρι το 2030, ενώ θα απαγορευτεί – βάσει της νέας οδηγίας – η χρήση οποιουδήποτε άλλου ορυκτού καυσίμου σε νέες μονάδες παραγωγής θερμότητας σε τέτοια συστήματα. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει επίσης να προωθήσουν τοπικά σχέδια θέρμανσης και ψύξης σε μεγάλους δήμους με πληθυσμό άνω των 45.000 κατοίκων.
Πηγή: philenews.com
