του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Ήταν Ιούνιος του 2021 όταν η μέση τιμή χονδρικής του ρεύματος στην Ελλάδα έπιανε τα επίπεδα των 83 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Δύο χρόνια μετά και αφού εκτινάχθηκε πέρυσι το καλοκαίρι στα 436 ευρώ, έχει επιστρέψει ξανά στα 80 ευρώ.
Θα κλείσει σε αυτά τα επίπεδα ο Ιούνιος; Μάλλον όχι. Ένα ξαφνικό ράλι 19% του φυσικού αερίου την Παρασκευή συνηγορεί υπέρ του αντιθέτου. Και ενισχύει το επιχείρημα όσων επέμεναν ότι η αγορά θα γυρίσει προς τα πάνω. Μέσα σε μια μέρα, η τιμή στο ολλανδικό χρηματιστήριο προθεσμιακών συμβολαίων εκτινάχθηκε από τα 26,9 ευρώ στα 32 ευρώ η μεγαβατώρα. Συνυπολογίζοντας το διάστημα από τις αρχές Ιουνίου, το γράφημα δείχνει αύξηση 40%!
Γιατί μια τέτοια ανατροπή; Οι traders επανεκτιμούν τους κινδύνους, εν μέσω ενδείξεων σταδιακής ενίσχυσης των παραγγελιών για φυσικό αέριο παγκοσμίως, είναι η μία απάντηση. Η άλλη σχετίζεται με την αύξηση των θερμοκρασιών λόγω θέρους, δηλαδή τη μεγαλύτερη ζήτηση από την ηλεκτροπαραγωγή.
Ένα είναι βέβαιο. Η αγορά παραμένει άκρως ευμετάβλητη. Ίσως η σιγουριά της Ευρώπης ότι τα χειρότερα πέρασαν να μην ευσταθεί. Στο παραμικρό νέο, οι τιμές επηρεάζονται, παρ' ότι οι γεμάτες ευρωπαϊκές αποθήκες δεν δικαιολογούν άνοδο 40% μέσα σε δύο εβδομάδες.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι αφορμή για το ράλι υπήρξαν κάποιες διακοπές λειτουργίας εγκαταστάσεων στην Νορβηγία, που ναι μεν αποτελεί τον μεγαλύτερο τροφοδότη σε αέριο της Ευρώπης, ωστόσο η ζήτηση στην παρούσα φάση, λόγω θέρους, είναι χαμηλή. Έτερη αφορμή για να πάρουν τα πάνω τους οι τιμές, οι ανησυχίες ότι τα φορτία LNG που τόσο πολύ βοήθησαν το χειμώνα την Ευρώπη να σταθεί στα πόδια της, μπορεί προσεχώς να μειωθούν.
Εχουμε δει μόνο τα χαμηλά του αέριου
Έπειτα έχουμε μπει στο καλοκαίρι. Και αυτή τη στιγμή οι Ασιάτες πληρώνουν περισσότερο για τα φορτία αμερικανικού υγροποιημένου αερίου σε σχέση με τους Ευρωπαίους, επομένως πολλά πλοία στρέφονται προς τα εκεί. Τάση που αναμένεται να συνεχιστεί τον Ιούλιο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με το BloombergNEF.
Οι γνώστες του χώρου τα είχαν προβλέψει. «Πολύ φοβάμαι ότι είδαμε τα χαμηλά του αερίου σε αυτή την φάση. Μην ξεχνάμε ότι πέρυσι αυτό που μας έσωσε ήταν ο καιρός, η Κίνα και η εξοικονόμηση που έκαναν οι πολίτες λόγω των υψηλών τιμών. Αν φέτος έχουμε ένα κανονικό χειμώνα και η ζήτηση στην Κίνα αυξηθεί, οι τιμές θα αρχίσουν να ανεβαίνουν και η Ευρώπη θα κλονιστεί και πάλι», αναφέρει ο Ευάγγελος Μυτιληναίος μιλώντας στην «Καθημερινή της Κυριακής», ευχόμενος να μην επαληθευτούν οι ανησυχίες του.
Ο επικεφαλής της Mytilineos είχε προεξοφλήσει τις τελευταίες εξελίξεις στις αγορές μια εβδομάδα νωρίτερα, στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης της εταιρείας. Τότε είχε επισημάνει ότι τις τελευταίες μέρες, οι τιμές στην Άπω Ανατολή αρχίζουν να ανεβαίνουν και να ξεπερνούν τις ευρωπαϊκές. Κι αυτό, επειδή αρκετά πλοία αλλάζουν ρότα και βάζουν κατεύθυνση για την Ασία, καθώς την περίοδο αυτή λήγουν μια σειρά από μακροχρόνια συμβόλαια.
Η αναζωπύρωση του ασιατικού ενδιαφέροντος για νέα μακράς διαρκείας συμβόλαια έρχεται σε μια στιγμή όπου η κινεζική οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει, έπειτα από μια μακρά υποτονική περίοδο λόγω των lockdown και της χαμηλής ζήτησης.
Όπως είχε πει ο Έλληνας επιχειρηματίας, το φθηνό αέριο δημιουργεί ευκαιρίες για παραγγελίες από τη Β. Ασία, οι οποίες ολοένα και θα αυξάνονται, γεγονός που με τη σειρά του σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα δούμε τις τιμές να «γυρνούν» προς τα πάνω.
Και μπορεί οι τιμές του αερίου να έχουν καταρρεύσει, ωστόσο συγκρίνοντας το ενεργειακό κόστος των ΗΠΑ με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό, το πρώτο είναι και πάλι πέντε φορές χαμηλότερο. Το ρεύμα στις ΗΠΑ κοστίζει μόλις 20 δολάρια η μεγαβατώρα και παραμένει πέντε φορές κάτω από το ευρωπαϊκό. Στην Ελλάδα για παράδειγμα, το ρεύμα κυμαίνεται σταθερά μεταξύ 70-100 ευρώ στην χονδρική.
Και η Ευρώπη τι κάνει;
Ένα φυσικά ερώτημα αφορά την Ευρώπη. Στην τελευταία της έκθεση η Κομισιόν προέτρεπε τις χώρες - μέλη να βάλουν τέλος σε κάθε έκτακτο μέτρο στήριξης, από τις επιδοτήσεις στο ρεύμα, και το πλαφόν στα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών μέχρι την υποχρεωτική μείωση 10% της ενεργειακής κατανάλωσης. Το επιβάλει και η ανάγκη επιστροφής σε δημοσιονομική πειθαρχία.
Το πρόβλημα ωστόσο, όπως είχαμε επισημάνει, είναι ότι οι κοινοτικές προτροπές δεν συνοδεύονταν από κάποιο εναλλακτικό πλάνο εκτάκτου ανάγκης, εφόσον κάτι πάει στραβά. Ένα Plan B ως προς τι θα συμβεί αν ο χειμώνας είναι πιο βαρύς από τον περυσινό, αν η οικονομία της Ευρώπης και της Κίνας πάρουν τα πάνω τους και αυξηθούν απότομα ζήτηση και τιμές, αν υπάρξει κάποιος νέος ενεργειακός εκβιασμός από πλευράς Πούτιν. Εφόσον εν πάση περιπτώσει αποδειχθεί ότι η ενεργειακή κρίση δεν έχει τελειώσει και όπως προβλέπει ο Ευ. Μυτιληναίος δεν έχουμε δει παρά μόνο τα χαμηλά του φυσικού αερίου.
Πέρυσι η Ευρώπη γλίτωσε για τρεις λόγους. Αφενός στάθηκε τυχερή λόγω του ήπιου χειμώνα, αφετέρου οι χώρες-μέλη έλαβαν γρήγορα έκτακτα μέτρα στήριξης, όπως επιδοτήσεις, φοροελαφρύνσεις και άντληση εσόδων από την επιβολή πλαφόν στα κέρδη των παραγωγών, ενώ κομβικό ρόλο έπαιξαν οι αθρόες εισαγωγές αμερικανικού LNG.
Εφόσον οι χώρες-μέλη ακολουθήσουν τη προτροπή των Βρυξελλών και διακόψουν τα έκτακτα μέτρα στήριξης, τότε οι δύο από τους τρεις παράγοντες, εξαιτίας των οποίων γλιτώσαμε πέρυσι τα χειρότερα, φέτος το χειμώνα δεν θα υπάρχουν. Τι θα συμβεί αν εκλείψει και το τρίτο «χαρτί», δηλαδή τα μαζικά φορτία αμερικανικού LNG, το οποίο ήδη στρέφεται σε μεγαλύτερες ποσότητες προς τα ασιατικά αντί για τα ευρωπαϊκά λιμάνια, καθώς οι πελάτες αυτοί πληρώνουν καλύτερα;
