Θα μπορούσε να φθάσει τα 100 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, το κόστος για την τοποθέτηση των έξυπνων μετρητών στην Ελλάδα επισημαίνει η εταιρεία Clarus ESCo με επιστολή της στη δημόσια διαβούλευση της ΡΑΕ. Όπως αναφέρει η εταιρεία, οι υπολογισμοί του ΔΕΔΔΗΕ έχουν γίνει με κόστος μόλις 150 ευρώ ανά εγκατεστημένο μετρητή, όταν το τρέχον κόστος στη Μ. Βρετανία την τελευταία 10ετία έχει κινηθεί ανοδικά (από 215 σε 247 λίρες/μετρητή ή 285 ευρώ).
Η Clarus ESCo αναρωτιέται στην επιστολή της, «γιατί πρέπει να είναι υπεύθυνος ο ΔΕΔΔΗΕ για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών; Γιατί να μην δοθεί η δυνατότητα ή/και η ευθύνη στους παρόχους να προωθήσουν την νέα τεχνολογία; Από την φύση του ο ΔΕΔΔΗΕ είναι πιθανόν σε θέση να αναλάβει την διαχείριση της βάσης δεδομένων και του τηλεπικοινωνιακού δικτύου που απαιτείται (και προφανώς της κατάρτισης των σχετικών προδιαγραφών και ίσως την κεντρική διαχείριση της προμήθειας των μετρητών για λογαριασμό των παρόχων) τόσο για τον ηλεκτρισμό όσο και - γιατί όχι - το φυσικό αέριο. Γιατί πρέπει να επιβαρυνθεί με μια επενδυτική δαπάνη - τα οφέλη της οποίας (σε μεγάλο βαθμό) δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί; Γιατί πρέπει η επενδυτική δαπάνη να κοινωνικοποιηθεί στο σύνολο της; Να επιβαρύνει τον ΔΕΔΔΗΕ και συνεπώς όλους τους χρήστες του δικτύου του έστω και αν δεν έχουν (ή δεν θέλουν να έχουν) έξυπνο μετρητή; Η ΔΕΗ διατηρεί μόνιμα την πρακτική οι καταναλωτές να συμμετέχουν στην δαπάνη για νέα παροχή - γιατί όχι και έξυπνου μετρητή; Γιατί να μην συμμετέχουν οι καταναλωτές αλλά και οι Πάροχοι στην δαπάνη; Αυτό θα εξασφαλίσει την (πιθανόν βραδύτερη αλλά) οικονομικά αποτελεσματικότερη ροή εγκατάστασης (roll out). Άλλωστε αυτή η πρακτική ακολουθήθηκε στην ψηφιοποίηση του επίγειου τηλεοπτικού σήματος - οι τηλεθεατές επιβαρύνθηκαν το κόστος του νέου αποκωδικοποιητή. Γιατί θεωρείται δεδομένο ότι η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών θα γίνει αποδεκτή από τους καταναλωτές; Ποια είναι η υπόθεση σχετικά με το ποσοστό εθελοντικής συμμετοχής των καταναλωτών στο πρόγραμμα; Έχουν ληφθεί υπόψιν οι αντιδράσεις σε χώρες που έχουν προηγηθεί, σχετικά με την διαχείριση δεδομένων που ορισμένοι καταναλωτές δεν θέλουν να μοιραστούν με το Πάροχο τους; Να σημειωθεί ότι στην Μ. Βρετανία, όπου έχει αποφασιστεί να απαιτείται η συναίνεση των καταναλωτών για την εγκατάσταση έξυπνου μετρητή, έχει δημιουργηθεί ένας οργανισμός ειδικά για την προώθηση της ιδέας (Smart Energy GB)».
Παρατηρήσεις επί της μελέτης κόστους - οφέλους
«Ο σημαντικότερος παράγοντας για την διαμόρφωση του συνολικού κόστους της επένδυσης είναι η απόφαση για την κάλυψη του 100% των καταναλωτών με έξυπνους μετρητές έστω και σε χρονικό διάστημα 10 ετών. Είναι πολύ πιθανό ότι για ένα σημαντικό αριθμό πελατών η ανάλυση κόστους οφέλους από την επένδυση δεν θα γίνει ποτέ θετική. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Γερμανοί αποφάσισαν να δώσουν προτεραιότητα σε μετρητές με κατανάλωση μεγαλύτερη από 6 GWh τον χρόνο και στους υπόλοιπους να εγκαταστήσουν έξυπνους μετρητές με την συνήθη διαδικασία τεχνολογικής απαξίωσης (14 χρόνια). Αν ακολουθείτο η ίδια πρακτική στην Ελλάδα, η επένδυση θα μειωνόταν ίσως κατά μια τάξη μεγέθους (αντί 7,5 εκατομμύρια μετρητές θα απαιτούντο 700,000). Υπάρχει συνεπώς ανάγκη ένας ανεξάρτητος μελετητής να προσπαθήσει να εξηγήσει τους λόγους της διαφοράς ανάμεσα στην ελληνική και την γερμανική μελέτη κόστους οφέλους. Ορισμένα πιο συγκεκριμένα ερωτήματα: Πως υπολογίστηκε η δαπάνη των 150 ευρώ ανά εγκατεστημένο μετρητή;»
Τα οφέλη
«Ακόμα μεγαλύτερα ερωτήματα αναφύονται στην πλευρά του οφέλους από την επένδυση. Η μελέτη ορθά προβλέπει ότι το μεγαλύτερο μέρος του οφέλους θα προέλθει από την αλλαγή συμπεριφοράς των καταναλωτών και όχι από τη βελτίωση της λειτουργίας του ίδιου του ΔΕΔΔΗΕ (αν και υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις για το σχετικό μέγεθος της ωφέλειας από την εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με την μετατόπιση της αιχμής). Το δομικό πρόβλημα της μελέτης (όπως προαναφέρθηκε) είναι ότι το όφελος από τους καταναλωτές δεν είναι σε θέση να το επηρεάσει ο ΔΕΔΔΗΕ. Το όφελος θα προέλθει από την προσφορά από τους παρόχους και την υιοθέτηση από τους καταναλωτές νέων υπηρεσιών - κυρίως δυναμικών τιμολογίων. Συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με την μελέτη του ΔΕΔΔΗΕ. Σε ποιες μελέτες ή /και εμπειρικά δεδομένα βασίστηκε ο υπολογισμός ότι οι καταναλωτές θα εξοικονομήσουν ρεύμα με τους έξυπνους μετρητές; Η υπόθεση της αλλαγής συμπεριφοράς (και κατά συνέπεια εξοικονόμηση ενέργειας) λόγω της ύπαρξης in home displays έχει αμφισβητηθεί με βάση την πρόσφατη εμπειρία έχοντας γίνει εμφανές ότι η σχετική επίδραση στην συμπεριφορά των καταναλωτών είναι βραχύβια. Το κυριότερο: Πως ο ΔΕΔΔΗΕ θα εξασφαλίσει ότι θα υπάρξει όφελος από την μετατόπιση φορτίου, δεδομένου ότι για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να προσφέρονται δυναμικά τιμολόγια σε αρκετό αριθμό καταναλωτών; Αυτό είναι ίσως και το ασθενέστερο σημείο της Μελέτης. Είναι πλέον γνωστό και αποδεδειγμένο ότι οι έξυπνοι μετρητές όπου τοποθετήθηκαν απέτυχαν στο να εκμαιεύσουν την αναμενόμενη απόδοση της δυναμικής τιμολόγησης που είναι και η συντριπτικά μεγαλύτερη πηγή οφέλους από την επένδυση. Στις ΗΠΑ έχουν εγκατασταθεί ήδη έξυπνοι μετρητές στο 65% των καταναλωτών αλλά η παροχή δυναμικών τιμολογίων είναι μηδαμινή. Πρόσφατα χρεοκόπησε πάροχος δυναμικών τιμολογίων στο Τέξας έχοντας κερδίσει 30.000 πελάτες από τα 20 εκατομμύρια στην Πολιτεία. Στην Μ Βρετανία τα τελευταία 10 χρόνια έχουν εγκαταστήσει μετρητές στο 40% των καταναλωτών-οι καινοτομικές υπηρεσίες (πχ V2G) είναι ακόμα σε πιλοτικό στάδιο. Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς για το πόσα δυναμικά τιμολόγια προσφέρονται σήμερα στην Ελλάδα σε μεγάλους πελάτες που έχουν ήδη εδώ και χρόνια τηλεμέτρηση. Τέλος πως δικαιολογείται η απαίτηση για μεσοσταθμικό κόστος κεφαλαίου 6,7+2%; Γιατί δεν λαμβάνεται υπόψιν ότι το έργο έχει περιληφθεί στο πλάνο για την χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανασυγκρότησης; Πως ακριβώς δικαιολογείται η απαίτηση για (μεσοσταθμική) απόδοση κεφαλαίων 6,7% (παρατηρείται ότι η σύγκριση με άλλες χώρες αποφεύγεται ειδικά στο θέμα αυτό - αν γινόταν θα έπρεπε να δικαιολογηθεί διαφορά έως και 4 ποσοστιαίων μονάδων). Το +2% θα ήταν συζητήσιμο (δεδομένου ότι πρόκειται για καινοτομική επένδυση) αλλά όπως αναφέρθηκε παραπάνω αφορά κινδύνους που ο ΔΕΔΔΗΕ δεν έχει την δυνατότητα να διαχειριστεί. Η ωφέλεια από το έργο (όση υπάρξει) στο μεγαλύτερο ποσοστό της θα προέλθει από την παροχή καινοτομικών υπηρεσιών από τους παρόχους και όχι από τον ΔΕΔΔΗΕ. Συνοψίζοντας την άποψή μας προτείνουμε το έργο των έξυπνων μετρητών να "γυρίσει πίσω στο σχεδιαστήριο" ενός ανεξάρτητου τόσο από κρατικές αρχές όσο και από προμηθευτές εμπειρογνώμονα (κατά προτίμηση αλλοδαπού). Είναι κρίμα να μην μάθουμε από τα λάθη.
