To πράσινο φως άναψε το ΣτΕ για την έναρξη της λειτουργίας του μεγάλου υδροηλεκτρικού σταθμού της Μεσοχώρας. Ένα έργο που ξεκίνησε το 1986, ολοκληρώθηκε το 1999 και εδώ και 25 χρόνια παραμένει ανενεργό εξαιτίας ενός μπαράζ προσφυγών.
Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση κρίνονται νόμιμοι οι περιβαλλοντικοί όροι και απορρίφθηκε η προσφυγή του σωματείου ιδιοκτητών ακινήτων που κατακλύζονται από το έργο.
Αυτή τη φορά γεννώνται ελπίδες πως το μεγάλο έργο της ΔΕΗ θα μπει στην "πρίζα". Τον τόνο είχε δώσει και ο Κώστας Σκρέκας τον Φεβρουάριο του 2023 κατά τη διάρκεια περιοδείας στη Λάρισα μαζί με τον πρωθυπουργό. Όσον αφορά ειδικότερα στο υδροϋλεκτρικό της Μεσοχώρας ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανέφερε μεταξύ άλλων: «Προσδοκούμε τον Ιούνιο του 2024 να έχει ξεκινήσει η έμφραξη του φράγματος. Εάν ήδη το έργο βρισκόταν σε λειτουργία, θα είχαμε γλιτώσει 140 με 150 εκατ. ευρώ από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων». Η μη λειτουργία του έργου μέχρι σήμερα έχει στοιχίσει σύμφωνα με την ΔΕΗ 281,7 εκατ. ευρώ και για να τεθεί σε λειτουργίας θα απαιτηθούν άλλα 83,2 εκατ. ευρώ.
Γιατί δεν λειτούργησε ποτέ
Ένας από τους λόγους για τους οποίους το φράγμα της Μεσοχώρας είναι ακόμη ανενεργό, σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις, είναι το ότι αποτέλεσε μέρος της πολυθρύλητης εκτροπής του Αχελώου, ενός γιγάντιου δημόσιου έργου που υπήρχε ως ιδέα ήδη από τη δεκαετία του 1920. Ο σκοπός του έργου ήταν η μεταφορά νερού από τον Αχελώο ποταμό στη λεκάνη του Πηνειού για να καλύψει τις αρδευτικές ανάγκες του θεσσαλικού κάμπου. Η κατασκευή των επιμέρους έργων της εκτροπής ξεκίνησε το 1986, είχε προϋπολογισμό γύρω στα 1,5 δισ. ευρώ (σε σημερινές τιμές) και περιελάμβανε την κατασκευή τεσσάρων φραγμάτων και μιας γιγάντιας σήραγγας, μεταξύ πολλών άλλων.
Στον αρχικό σχεδιασμό, το ύψους 150 μέτρων φράγμα της Μεσοχώρας και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Γλύστρας που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά ήταν “έργα κεφαλής” της εκτροπής. Το φράγμα θα δημιουργούσε έναν ταμιευτήρα (μία λίμνη δηλαδή) μεγέθους 7,8 τετραγωνικών χιλιομέτρων, της οποίας το νερό θα διοχετευόταν πρώτα προς το εργοστάσιο της Γλύστρας για την παραγωγή καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας μέσα από μια σήραγγα μήκους 7,4 χιλιομέτρων, και στη συνέχεια θα συνέχιζε την πορεία του προς το επόμενο φράγμα, αυτό της Συκιάς. Εκεί θα σχηματιζόταν ένας δεύτερος, μεγαλύτερος ταμιευτήρας, από όπου ένα μέρος των νερών θα διοχετευόταν μέσω μιας άλλης, γιγάντιας σήραγγας μήκους 17,4 χιλιομέτρων στην άλλη πλευρά της Πίνδου, στον θεσσαλικό κάμπο. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε πως η λεκάνη του Αχελώου θα μετέφερε στη λεκάνη του Πηνειού περίπου 1,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο.
Οι διαφωνίες
Από την πρώτη στιγμή, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κάτοικοι των γύρω χωριών ξεκίνησαν τις προσφυγές στα δικαστήρια για να εμποδίσουν εμποδίσουν την κατασκευή του έργου. Αν και οι εργασίες ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του ’80 δεν είχε εξασφαλιστεί ότι οι μελέτες θα ήταν επαρκείς για να μην απορριφθούν από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Κάθε φορά που το ΣτΕ έβγαζε αποφάσεις κατά της εκτροπής, οι εργασίες σταματούσαν, το έργο επανασχεδιαζόταν, νέες μελέτες υποβάλλονταν και οι εργασίες ξανάρχιζαν, για να σταματήσουν ξανά με την επόμενη καταδικαστική απόφαση.
Οι εγκαταστάσεις
Όλος ο εξοπλισμός βρίσκεται σε κατάσταση αδράνειας και για να λειτουργήσει συμφωνα με όσα είχε δηλώσει στους δημοσιογράφους της διαΝΕΟσις ο Άγγελος Δημητρίου, διευθυντής του Κλιμακίου Επίβλεψης Έργων Θεσσαλίας, θα πρέπει να γίνει εκ νέου έλεγχος στον μηχανολογικό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό προκειμένου να αποφασιστεί αν αν όλα λειτουργούν σωστά, αν πρέπει κάτι να αντικατασταθεί ή να συντηρηθεί.
Το φράγμα και το εργοστάσιο συνδέονται με ένα δρόμο 39 χιλιομέτρων, τον οποίο κατασκεύασε η ΔΕΗ με κόστος 30 εκατομμυρίων ευρώ. Είναι ένας δρόμος μόνιμα άδειος από αυτοκίνητα.Η όλη περιοχή έχει την απόκοσμη αύρα των τοποθεσιών που έχουν εγκαταλειφθεί, που έχουν αφεθεί έρμαια της φύσης για πολλά χρόνια. Παραδοσιακά κάθε χρόνο -συνήθως το καλοκαίρι, μετά το κοντινό river party- ομάδες αντιεξουσιαστών περνούν από το φράγμα και αφήνουν τα μηνύματά τους με σπρέι στους τοίχους. Η εικόνα των εγκαταστάσεων είναι αποκαρδιωτική, ακόμα και τα παράθυρα στο φυλάκιο δεν έουν τζάμια, αφού εδώ και χρόνια έχουν σπάσει.
Πέραν της οικονομικής ζημιάς, ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που προκύπτει από την πολύχρονη αχρηστία, είναι ότι το νερό του Αχελώου σήμερα εκτρέπεται σε μια σήραγγα που έχει σκαφτεί στην πλαγιά του βουνού δίπλα στο φράγμα, και παρακάτω επιστρέφει στην κοίτη του ποταμού. Η σήραγγα αυτή, κατασκευάστηκε για να μπορέσει να χτιστεί το φράγμα χωρίς να πλημμυρίζει η τεχνητή λεκάνη που αυτό δημιουργεί, και κατασκευάστηκε με προδιαγραφές που θα της εξασφάλιζαν ένα χρόνο ζωής αντίστοιχο με το χρόνο που θα χρειαζόταν η κατασκευή του φράγματος καθ’ αυτού. Αυτός ο χρόνος ζωής ήταν τα πέντε χρόνια. Εδώ υπάρχει το πρόβλημα: Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που ολοκληρώθηκε η κατασκευή του φράγματος. "Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος, σε έκτακτα καιρικά φαινόμενα να μαζευτούν φερτά υλικά να φρακάρει η σήραγγα και να γίνει μια φυσική έμφραξη της λίμνης."Αν συμβεί βίαιη έμφραξη στον Άνω Αχελώο, η Μεσοχώρα θα κατακλυστεί βίαια και απροειδοποίητα" είχε αναφέρει το 2017 ο κ. Τάσος Μπαρμπούτης, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Θεσσαλικών Μελετών.
Το κονδύλι για την ολοκλήρωση
Ο Μανώλης Παναγιωτάκης, τότε Πρόεδρος και Διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, σε ερώτηση για το κόστος που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου είπε πως πρόκειται για ένα ποσό της τάξης των 100 εκατ. ευρώ, από τα οποία 20 εκατ. προορίζονται για εργασίες επισκευής και στεγάνωσης του φράγματος καθώς και για τη συντήρηση του εργοστασιακού εξοπλισμού, ενώ τα υπόλοιπα χρήματα θα διατεθούν σε απαλλοτριώσεις και στη δημιουργία υποδομών στον νέο οικισμό.
