Σε επανεξέταση της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συγκεκριμένες πτυχές της και νέες επενδύσεις σε δίκτυα και διασυνδέσεις φαίνεται ότι οδηγεί το πρωτοφανές blackout χθες το μεσημέρι στο ηλεκτρικό δίκτυο της Ισπανίας που επεκτάθηκε στην Πορτογαλία και τη Νότια Γαλλία.
Η ηλεκτροδότηση αποκαθίσταται σταδιακά (έως αργά χθες το βράδυ είχε καλυφθεί το 43% της ζήτησης, σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές), με τη βοήθεια και των διασυνδέσεων από Γαλλία και Μαρόκο, ωστόσο πέπλο μυστηρίου εξακολουθεί να καλύπτει τα αίτια του χειρότερου blackout στην ιστορία της Ιβηρικής χερσονήσου κι ενός από τα χειρότερα στην ΕΕ.
Σε πέντε δευτερόλεπτα κατέρρευσε η οικονομική δραστηριότητα
Το ρολόι έδειχνε 12.38 χθες το μεσημέρι όταν ο χειρότερος εφιάλτης των σύγχρονων κοινωνιών έγινε πραγματικότητα: το ηλεκτρικό δίκτυο στην Ισπανία κατέρρευσε καθώς σε πέντε δευτερόλεπτα «χάθηκαν» 15 από τα 25 GW (το 60-65% της ζήτησης) με συνέπεια να πληγούν σημαντικά η οικονομική δραστηριότητα και βασικές υπηρεσίες, από τις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες έως τις ηλεκτρονικές πληρωμές και τα ΑΤΜ.
Λίγα λεπτά πριν, στις 12:30, η ηλεκτρική ενέργεια που εισερχόταν στο δίκτυο της Ισπανίας προερχόταν σε ποσοστό 78% από ηλιακή και αιολική ενέργεια (60,64% φωτοβολταϊκά, 12,02% αιολικά πάρκα, 5,14% ηλιακή θερμική ενέργεια), σε ποσοστό 11,63% από πυρηνική, σε ποσοστό 4,66% από συμπαραγωγή και καύση και 3,37% από μονάδες συνδυασμένου κύκλου.
Ξαφνικά, μια «πολύ ισχυρή ταλάντωση στο ηλεκτρικό δίκτυο» οδήγησε το ηλεκτρικό σύστημα της Ισπανίας να «αποσυνδεθεί από το ευρωπαϊκό σύστημα και να καταρρεύσει το ηλεκτρικό δίκτυο της Ιβηρικής στις 12:38», δήλωσε ο Eduardo Prieto, διευθυντής του ισπανικού διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Red Eléctrica.
Κυβερνοεπίθεση, σαμποτάζ, ατμοσφαιρική δόνηση ή… greenout
Ο Ισπανός διαχειριστής του δικτύου, η εταιρεία Red Eléctrica δεν θέλησε να υποδείξει πιθανές αιτίες του μαζικού blackout: «Δεν υπάρχουν στοιχεία για την αιτία του συμβάντος και δεν μπορούμε να κάνουμε εικασίες για την προέλευση, όλα θα αναλυθούν λεπτομερώς», δήλωσε ο Prieto.
«Μπορεί να υπάρχουν 1000 και 1 αιτίες, είναι πρόωρο να αξιολογήσουμε τις αιτίες», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες το βράδυ και ο Joao Conceicao από τον διαχειριστή της Πορτογαλίας REN.
Στη δημόσια σφαίρα αναδείχτηκαν τέσσερις βασικές εκδοχές για τα αίτια του blackout:
1 Κυβερνοεπίθεση-σαμποτάζ
Κατά μία εκδοχή, το blackout προκλήθηκε από κυβερνοεπίθεση με δεδομένη την ξεκάθαρη στάση που έχει λάβει η Ισπανία τόσο υπέρ της Ουκρανίας όσο και υπέρ των Παλαιστινίων. Υπάρχει, άλλωστε, το προηγούμενο του 2015 όταν Ρώσοι χάκερς «έριξαν» το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας. «Δεν υπάρχει τέτοια ένδειξη», δήλωσε, πάντως, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Luis Montenegro.
Κυκλοφόρησαν επίσης φήμες για σαμποτάζ κι είναι χαρακτηριστικό ότι χθες υπήρξε επικοινωνία του Ισπανού πρωθυπουργού Pedro Sanchez με τον γενικό γραμματέα του NATO Mark Rutte.
«Δεν υπάρχει κάτι που να μας επιτρέπει να μιλάμε για κυβερνοεπίθεση ή σαμποτάζ», δήλωσε η Ισπανίδα Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Teresa Ribera
2 Σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο
Κατά μία άλλη εκδοχή, που διακινήθηκε από στελέχη του διαχειριστή της Πορτογαλίας REN, λόγω των ακραίων θερμοκρασιακών διακυμάνσεων στην Ισπανία υπήρξαν ανώμαλες ταλαντώσεις στις γραμμές πολύ υψηλής τάσης (400 KV), ένα φαινόμενο γνωστό ως «επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση». Οι ταλαντώσεις αυτές προκάλεσαν αποτυχίες συγχρονισμού μεταξύ των ηλεκτρικών συστημάτων, οδηγώντας σε διαδοχικές διαταραχές σε όλο το διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό δίκτυο.
3 Βλάβη στη σύνδεση Ισπανίας-Γαλλίας
Στην Ισπανία διατυπώθηκε η άποψη ότι υπήρξε βλάβη στη σύνδεση του δικτύου της με το Γαλλικό δίκτυο. «Η έκταση της απώλειας ισχύος ήταν πέρα από αυτό που τα ευρωπαϊκά συστήματα είναι σχεδιασμένα να διαχειριστούν και προκάλεσε αποσύνδεση των ισπανικών και γαλλικών δικτύων, η οποία με τη σειρά της οδήγησε στην κατάρρευση του ισπανικού ηλεκτρικού συστήματος», επισημάνθηκε χαρακτηριστικά.
4 Το… greenout
Το blackout συνδέεται και με την ενεργειακή μετάβαση καθώς οι χώρες της Ιβηρικής συγκαταλέγονται στις πρωτοπόρες στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Το γεγονός μάλιστα ότι πριν από μόλις 13 ημέρες, στις 16 Απριλίου, η Ισπανία είχε καταφέρει να παράξει το σύνολο της ενέργειας που κατανάλωσε μόνο από ΑΠΕ, ενισχύει την εκτίμηση ότι η ταχεία επέκταση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας ασκεί αυξημένη πίεση στο ισπανικό δίκτυο, το οποίο χρειάζεται αναβάθμιση για να διαχειριστεί τις ποσότητες ρεκόρ των διακοπτόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Γι’ αυτό, άλλωστε, γίνεται λόγος για… greenout.
Ωστόσο, ο ανώτερος αναλυτής ενέργειας στην Ευρώπη στην S&P Global, Daniel Muir, δήλωσε ότι «η φύση και η κλίμακα της διακοπής καθιστούν απίθανο να ήταν η αιτία ο όγκος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς το ισπανικό δίκτυο υπόκειται συχνότερα σε πολύ υψηλούς όγκους τέτοιας παραγωγής».
«Υπήρχε επαρκής συμβατική παραγωγή διαθέσιμη, με πυρηνικές, υδροηλεκτρικές, συμπαραγωγικές και θερμικές τεχνολογίες, όλες στο σύστημα πριν από το συμβάν και διαθέσιμες στον φορέα διαχείρισης», πρόσθεσε.
«Πρόκειται για κάτι που δεν έχει ξαναγίνει. Καμία υπόθεση δεν έχει απορριφθεί και κάθε πιθανή αιτία διερευνάται», δήλωσε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη τύπου χθες βράδυ ο Ισπανός πρωθυπουργός Pedro Sanchez προσθέτοντας ότι οι ειδικοί θα διακριβώσουν τι συνέβη.
Το βέβαιο είναι, πάντως, ότι η επόμενη ημέρα θα είναι διαφορετική στην ΕΕ καθώς οι επενδύσεις για την αναβάθμιση δικτύου και την επέκταση των διασυνδέσεων θα ιεραρχηθούν πολύ ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της.
