Πληθωρισμός: "Φρένο" στην κούρσα των ενεργειακών τιμών λόγω επιδοτήσεων και διεθνούς συγκυρίας

Επιβραδύνθηκε η άνοδος του πληθωρισμού με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή τον περασμένο μήνα, λόγω κυρίως της επίδρασης των επιδοτήσεων στις ενεργειακές τιμές σε ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο και πετρέλαιο θέρμανσης, αλλά και της αποκλιμάκωσης που καταγράφηκε στις διεθνείς αγορές. Έτσι από τα τριψήφια ποσοστά ανόδου, που καταγράφηκαν το Σεπτέμβριο και τον Αύγουστο, π.χ. το φυσικό αέριο σε ετήσια βάση,καταγράφει άνοδο, που φτάνει το 68% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Ταυτόχρονα το πετρέλαιο θέρμανσης είναι ακριβότερο κατά 20,8%,στα καύσιμα-λιπαντικά οι τιμές είναι υψηλότερες κατά 17,8%.Από μήνα σε μήνα, (Σεπτέμβριος 2022 - Οκτώβριος 2022) καταγράφεται περιορισμός του κόστους στέγασης λόγω μείωσης των τιμών στο  ηλεκτρικό ρεύμα κατά 2.9%, στο φυσικό αέριο κατά 52,8%, στο πετρέλαιο θέρμανσης κατά 11.2% με αποτέλεσμα στην ομάδα στέγαση να υπάρξει μείωση των τιμών κατά 11,5%. Συνολικά, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για τον Οκτώβριο διαμορφώθηκε στο 9,1% από 12%. Βέβαια, η διαμόρφωση του δείκτη ανόδου των τιμών επηρεάζεται, πια, και από τη σύγκριση με τις υψηλές τιμές που υπήρχαν τους τελευταίους μήνες του 2021.

Ωστόσο στον αντίποδα οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν διαρκώς. Ουσιαστικά η εκτίναξη των τιμών στην ενέργεια και τις πρώτες ύλες, όλο το προηγούμενο διάστημα, έχει περάσει στην παραγωγή βασικών ειδών και προϊόντων διατροφής.

Έτσι με βάση την ΕΛΣΤΑΤ και τα στοιχεία που έδωσε την Πέμπτη στη δημοσιότητα, η μέση αύξηση τιμών στην ομάδα διατροφή και μη αλκοολούχων ποτών φτάνει στο 14,8% τον Οκτώβριο  από 3% που ήταν πέρυσι στην ίδια κατηγορία.

Όπως προκύπτει οι τιμές στα βασικά τρόφιμα κινούνται με ρυθμό διπλάσιο του πληθωρισμού: 24% ακριβότερα είναι τα γαλακτοκομικά, 19,3% υψηλότερα τα δημητριακά και το ψωμί, 17,3% τα κρέατα, 16,6% τα λάδια, 13,2% τα λαχανικά και 12% τα λοιπά τρόφιμα. Τα ταξί κοστίζουν 32,9% ακριβότερα, τα αεροπορικά εισιτήρια 30,6% και τα ακτοπλοϊκά 26,7%

Ειδικότερα από την ανάλυση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για τις μεταβολές των τιμών, μέσα  σε ένα μήνα τον φετινό Οκτώβριο σε σχέση με τον Σεπτέμβριο οι τιμές στα είδη διατροφής αυξήθηκαν κατά 1,3% από 0,1% που ήταν η άνοδος το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Αναλυτικά το ψωμί είχε αύξηση 2%, τα ζυμαρικά 7,2%, το μοσχάρι 0,8%, το χοιρινό  1,1%, το αρνί και το κατσίκι  2%, το γάλα  3,4%, τα τυριά 1,8%, το ελαιόλαδο 1,3%, τα νωπά φρούτα 1,4%, τα λαχανικά με 3,5% και οι πατάτες με 3,5%.

Στο μεταξύ με βάση την  "Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας: Νοέμβριος 2022". της Τράοεζας της Ελλάδος η συγκυρία φέρνει “κακά μαντάτα” για το εισόδημα των νοικοκυριών, Όπως τονίζει ο συνδυασμός του υψηλού κι επίμονου πληθωρισμού και της επιθετικής αύξησης επιτοκίων, αναμένεται να συμπιέσει περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα και μπορεί να δημιουργήσει μια νέα φουρνιά “κόκκινων” δανείων.

“Τόσο το κόστος χρηματοδότησης όσο και οι δυνατότητες αποπληρωμής χρέους από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις θα επηρεαστούν δυσμενώς. Το περιβάλλον αυτό, σε συνδυασμό με τις προοπτικές για χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη το προσεχές διάστημα, αναμένεται να επηρεάσει εκ νέου την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών με τη δημιουργία νέων “κόκκινων” δανείων”, αναφέρει ξεκάθαρα η Τράπεζα της Ελλάδας, σημειώνοντας, ότι το ύψος αυτών των νέων προβληματικών δανείων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί εξαιτίας των διεθνών αβεβαιοτήτων και υπό το ενδεχόμενο αυτές να παραταθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή να κλιμακωθούν περαιτέρω.

Παράλληλα η ΤτΕ εστιάζει σε τρεις κινδύνους. Ο πρώτος κίνδυνος αφορά τα επιτόκια. Από τον Ιούλιο, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των δανείων προς τα νοικοκυριά αυξήθηκε (Σεπτέμβριος 2022: 4,5%, Ιούνιος 2022: 3,9%). Η αύξηση αυτή ήταν πιο αισθητή στα μακροπρόθεσμα δάνεια. Ειδικότερα, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των πέντε ετών αυξήθηκε κατά 74 μονάδες βάσης (Σεπτέμβριος 2022: 2,7%, Ιούνιος 2022: 2%), ενώ στα στεγαστικά δάνεια με διάρκεια από ένα έως πέντε έτη αυξήθηκε κατά 25 μονάδες βάσης (Σεπτέμβριος 2022: 4,1%, Ιούνιος 2022: 3,9%).

Σύμφωνα με την ΤτΕ, η επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ το προσεχές διάστημα αναμένεται να ασκήσει σταδιακά μεγαλύτερη επίδραση στο κόστος εξυπηρέτησης των δανείων προς τα νοικοκυριά, τα οποία σε σημαντικό ποσοστό έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο.

Ο δεύτερος κίνδυνος είναι συνδέεται με τις πληθωριστικές πιέσεις. Όπως αναφέρει η ΤτΕ, οι πιέσεις αυτές αναμένεται να συνεχιστούν τους πρώτους μήνες του 2023 και να μετριαστούν μόνο εν μέρει αφενός από τα δημοσιονομικά μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων του αυξημένου ενεργειακού κόστους και αφετέρου από τις αναμενόμενες αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις.

Ο τρίτος κίνδυνος έχει να κάνει με τον καλπασμό των τιμών των ακινήτων, πόσο μάλλον όταν συμπαρασύρουν τις τιμές των ενοικίων. Το β΄ τρίμηνο του 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας αυξήθηκαν κατά 9,4% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021. Για το β΄ τρίμηνο του 2022, υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης των τιμών παρουσίασαν τα νεόδμητα διαμερίσματα έναντι των παλαιών (ηλικίας άνω των πέντε ετών), 10,5% και 8,7% αντίστοιχα. Από την ανάλυση των στοιχείων κατά γεωγραφική περιοχή προκύπτει ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου διαμορφώθηκαν διψήφιοι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης στην Αθήνα (10,9%) και στη Θεσσαλονίκη (10,4%).

Με δεδομένο ότι οι προσδοκίες για την ελληνική κτηματαγορά παραμένουν ανοδικές και με δεδομένο, επίσης, ότι οι τιμές των κατοικιών απέχουν ακόμη σημαντικά από το ιστορικό υψηλό που είχε καταγραφεί πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση, αναμένεται περαιτέρω άνοδος των εμπορικών αξιών, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό και για τα ενοίκια.