Έργα για την προώθηση της χρήσης ανακυκλωμένου νερού και ενίσχυσης της ύδρευσης, μελέτες και δράσεις για τη διερεύνηση των αιτιών που προξενούν υποβάθμιση των χαρακτηριστικών των νερών της Κύπρου, εκστρατείες και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, όπως και μια σειρά άλλων μέτρων όπως αυτά αναλυτικά αναφέρονται στο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμού. Το κόστος υλοποίησης των μέτρων ανέρχεται σε €229,89 εκατ. Περιλαμβάνει 25 βασικά μέτρα και 18 συμπληρωματικά, συνολικά 43, τα οποία πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το 2027.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα (ΟΠΥ) 2000/60/ΕΚ θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την προστασία όλων των υδάτων το οποίο επιβάλλει τη βελτίωση και αποτροπή της περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασής τους, προωθεί τη βιώσιμη χρήση, συνεκτιμώντας τις κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις και καθιστά υποχρεωτική τη διαμόρφωση σχεδίου δράσεων σωστής διαχείρισης των υδάτων. Το σχέδιο αυτό καταγράφει την κατάσταση των νερών και καθορίζει τα μέτρα για τη βελτίωσή τους, ενώ αποτελεί αντικείμενο συνεχούς επαναξιολόγησης και ενημέρωσης ανά εξαετία.
Βασικό συστατικό στοιχείο του σχεδίου είναι η κατάρτιση και εφαρμογή των μέτρων που περιγράφονται στην ΟΠΥ. Το πρόγραμμα μέτρων περιλαμβάνει τον καθορισμό κανονιστικών διατάξεων ή βασικών μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που καθορίζονται για την περίοδο έως το 2027, σύμφωνα με τις ενωσιακές ή/και εθνικές νομοθεσίες, καθώς επίσης και συμπληρωματικά μέτρα, εφόσον κρίνεται ότι τα βασικά μέτρα δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων της ΟΠΥ.
Με 43 μέτρα συνολικού κόστους €230 εκατ. η Κύπρος θα υλοποιήσει τις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις σε σχέση με την εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (ΟΠΥ), κυρίως όμως θα προσπαθήσει να επιτύχει καλή κατάσταση σε όλα τα νερά της (λίμνες, ποτάμια, παράκτια, και υπόγεια) το αργότερο μέχρι το 2027, σύμφωνα με τις πρόνοιες της Οδηγίας. Παράλληλα, τα ανωτέρω μέτρα θα συμβάλουν στην υλοποίηση των στρατηγικών επιδιώξεων του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος καθώς επίσης και στην υλοποίηση των Στρατηγικών Στόχων του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων.
Στο πρόγραμμα των 43 μέτρων περιλαμβάνονται 13 μέτρα διοικητικά με μηδενικό κόστος, μεταξύ των οποίων και η εξέταση της δυνατότητας εθελοντικής καταγραφής των ποσοτήτων που καταναλώνονται από υπόγεια ύδατα μέσω διαδικτύου με τη δημιουργία ειδικής εφαρμογής και σχετικής ενημέρωσης ευαισθητοποίησης των καταναλωτών. Μια άλλη δράση αφορά στον περιορισμό απολήψεων σε επιλεγμένα υδατικά συστήματα με στόχο την προστασία σημαντικών οικολογικών χαρακτηριστικών και ενδιαιτημάτων. Επίσης, περιλαμβάνεται η βελτίωση των ελέγχων των απολήψεων από Συστήματα Υπογείων Υδάτων με την αξιοποίηση δορυφορικών φωτογραφιών.
Αριθμός 17 μέτρων συνολικού κόστους €42,28 εκατ. υλοποιούνται με εθνικούς πόρους και έχουν συμπεριληφθεί στην πρόταση του Προϋπολογισμού για το 2024 και του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΜΔΠ) για το 2024-2026 και για το 2027 θα περιληφθούν στο πλαίσιο των οροφών του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται δύο έργα που αφορούν κατασκευές σταθμών επεξεργασίας λυμάτων Κοκκινοχωριών και Σολέας με συνολικό κόστος €38,38 εκατ. τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει και αναμένεται τα ολοκληρωθούν έως το 2027. Άλλο μέτρο αφορά την ολοκλήρωση κατασκευής έργων όπως η κατασκευή αγωγού λυμάτων του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων στην κοινότητα Αγίου Ιωάννη Αγρού, καθώς και κατασκευή σταθμού επεξεργασίας λυμάτων στην κοινότητα Αρακαπά.
Πέντε μέτρα με συνολικό κόστος €47,71 εκατ. περιλαμβάνονται στις πιστώσεις για συγχρηματοδότηση από το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2022-2027. Με στόχο την προστασία των υδάτων περιλαμβάνεται δράση €21,9 εκατ. για βιολογικές καλλιέργειες και €19,4 εκατ. για τον αποκλεισμό χρήσης χημικών ζιζανιοκτόνων σε συγκεκριμένες καλλιέργειες. Άλλα €6 εκατ. περιλαμβάνει η δράση για την εφαρμογή αμειψισποράς στις καλλιέργειες πατάτας και σιτηρών.
Δρομολόγηση υλοποίησης έργων αύξησης της χρήσης ανακυκλωμένου νερού στη γεωργία τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το 2027 με συνολικό κόστος €46,70 εκατ. περιλαμβάνονται στο εν λόγω σχέδιο. Το κόστος αυτό καλύπτεται ήδη από εγκεκριμένες πιστώσεις στο ΠΑΑ 2014 -2021 (Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης) και έχει ενταχθεί στις προτάσεις για χρηματοδότηση από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ με δαπάνες για την περίοδο 2024–2027 που ανέρχονται στα €26,7 εκατ.
Ένα μέτρο αφορά στην υλοποίηση έργων ικανοποίησης υδρευτικών αναγκών ευρύτερης περιοχής Λευκωσίας με τα προβλεπόμενα έργα να αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το 2027 με συνολικό κόστος €30,3 εκατ. Το μέτρο του αγωγού μεταφοράς νερού από μονάδα αφαλάτωσης Βασιλικού συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής 2014–2020 και 2021–2027, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και εθνικούς πόρους οι οποίοι ήδη έχουν ενταχθεί στην πρόταση του προϋπολογισμού για το 2024 και του ΜΔΠ για το 2024–2026 και για το 2027 θα περιληφθεί στο πλαίσιο των οροφών του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Δύο μέτρα που αφορούν στην αποκατάσταση των ΧΑΔΑ Λευκωσίας και Λεμεσού με συνολικό κόστος €62,14 εκατ. χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το 2027.
Τέλος, τέσσερα μέτρα συνολικού κόστους €0,77 εκατ. περιλαμβάνονται στις πιστώσεις για συγχρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ για το πρόγραμμα LIFE IP Physis.
Βασική αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»
Τα μέτρα περιλαμβάνουν την αποκαλούμενη συνδυασμένη προσέγγιση. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική ύδατος πρέπει να βασιστεί στον έλεγχο της ρύπανσης στην πηγή μέσω του καθορισμού οριακών τιμών εκπομπών και περιβαλλοντικών ποιοτικών προτύπων. Η απαγόρευση των άμεσων απορρίψεων ρύπων στα υπόγεια νερά είναι ένα βασικό μέτρο υποκείμενο σε μερικές εξαιρέσεις (π.χ. χρήση για γεωθερμικούς λόγους, έγχυση για μεταλλευτικές δραστηριότητες, κατασκευές, έργα πολιτικού μηχανικού κ.λ.π.).
Η χρήση οικονομικών μέσων είναι, επίσης, μέρος των βασικών μέτρων. Όπως αναφέρεται στην ΟΠΥ, η αρχή της ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος, συμπεριλαμβανομένων του περιβαλλοντικού και του κόστους φυσικού πόρου, όπως και κάθε βλάβη ή αρνητική επίπτωση στο υδάτινο περιβάλλον, πρέπει να ληφθούν υπόψη σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Τα μέτρα πρέπει να εξασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα νερού που προορίζεται για την ανθρώπινη κατανάλωση συμπεριλαμβανομένου του προσδιορισμού των υδάτων που χρησιμοποιούνται για την υδροληψία πόσιμου νερού. Η ποιότητα πόσιμου νερού πρέπει να προστατευθεί προκειμένου να μειωθεί το επίπεδο επεξεργασίας καθαρισμού.
Τα μέτρα πρέπει ακόμα να περιλαμβάνουν ελέγχους των σχετικών αντλήσεων γλυκού επιφανειακού νερού ή υπόγειων νερών και των ταμιευτήρων/ δεξαμενών φρέσκου επιφανειακού νερού και του τεχνητού εμπλουτισμού των υπόγειων νερών. Για την ποσότητα ύδατος, πρέπει να καθοριστούν γενικές αρχές για τον έλεγχο της υδροληψίας και της αποθήκευσης προκειμένου να εξασφαλιστεί η περιβαλλοντική βιωσιμότητα των επηρεασθέντων υδάτινων σωμάτων.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Επιβάλλεται η βελτίωση της κατάστασης
Τα μέτρα όπως έχουν προγραμματιστεί κρίνονται ως απαραίτητα για τη βελτίωση της κατάστασης των νερών και την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της ΟΠΥ στην Κύπρο για την περίοδο έως το 2027. Η τυχόν μη υλοποίηση ορισμένων από αυτά δεν συνεπάγεται νομικές κυρώσεις από την ΕΕ, νοουμένου ότι δεν θα χειροτερέψει η κατάσταση των υδατικών συστημάτων και ότι δεν παραβιάζονται άλλες νομικές δεσμεύσεις της ΟΠΥ ή άλλων σχετικών Οδηγιών. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει όλα τα αρμόδια Τμήματα να κάνουν ότι είναι δυνατό όπως υλοποιήσουν τα μέτρα με βάση τις προτεραιότητες, έτσι ώστε να μην χειροτερέψει η κατάσταση των υδάτινων σωμάτων. Η βελτίωση της κατάστασης των νερών της Κύπρου είναι απαραίτητη και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνεργασία όλων των αρμοδίων από τη στιγμή που πλέον έχουν να υλοποιήσουν συγκεκριμένα μέτρα την πενταετία που διανύουμε.
Πηγή: Φιλελεύθερος
